Πιο ορατό έγινε το κλείσιμο αυτού του μεγάλου κύκλου αύξησης των ευρωπαϊκών επιτοκίων μετά τη σημερινή συνέντευξη Τύπου της Κριστίν Λαγκάρντ, καθώς η πρόεδρος της ΕΚΤ, παρότι έστειλε αυστηρά μηνύματα για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού («θα σπάσουμε την πλάτη του πληθωρισμού», είπε χαρακτηριστικά), ταυτόχρονα άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο παύσης τον αυξήσεων επιτοκίων τον Σεπτέμβριο.
Είναι χαρακτηριστική η αντίδραση της προέδρου της ΕΚΤ, όταν κλήθηκε από δημοσιογράφο να πει αν θα επαναλάμβανε σήμερα τη δήλωση που είχε κάνει στην αμέσως προηγούμενη συνέντευξη Τύπου, όταν είχε τονίσει κατηγορηματικά ότι η ΕΚΤ δεν εξετάζει παύση στις αυξήσεις επιτοκίων. Η κ. Λαγκάρντ αρνήθηκε, αρκετά ενοχλημένη, να επαναλάβει τη δήλωση, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι θα λέει όσα η ίδια θέλει να πει και όχι ό,τι της ζητούν οι δημοσιογράφοι.
Όπως φάνηκε από τη σημερινή κίνηση στις ευρωπαϊκές αγορές, όπου ο Stoxx 600 κερδίζει περισσότερο από 1%, οι επενδυτές βλέπουν τη σημερινή αύξηση επιτοκίων να οδηγεί πολύ κοντά στο τέλος της περιόδου αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής. Το μεγάλο ερώτημα πλέον είναι αν στη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου η ΕΚΤ θα αποφασίσει μια παύση των αυξήσεων, που σωρευτικά έχουν ανεβάσει τα επιτόκια περισσότερο από 4%.
Η κ. Λαγκάρντ το μόνο που απέκλεισε είναι να μειωθούν τα επιτόκια, αφήνοντας ανοικτά τα ενδεχόμενα νέας αύξησης ή και παύσης τον Σεπτέμβριο και υπογραμμίζοντας ότι όλα θα εξαρτηθούν από τα επόμενα στοιχεία (κυρίως τις ανακοινώσεις για τον πληθωρισμό) και τις νεότερες μακροοικονομικές προβλέψεις που θα παρουσιάσουν οι υπηρεσίες της ΕΚΤ στο συμβούλιο, τον Σεπτέμβριο.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι, ακόμη και αν υπάρξει μια παύση τον Σεπτέμβριο, οι αποφάσεις για τα επιτόκια θα λαμβάνονται κάθε μήνα με βάση τα νεότερα στοιχεία και προβλέψεις, κάτι που σημαίνει ότι θα μπορούσε να υπάρξει παύση και σε επόμενες συνεδριάσεις να γίνουν νέες αυξήσεις.
«Τα στοιχεία και η εκτίμησή μας για τα στοιχεία θα μας πουν πόσο δρόμο έχουμε ακόμη. Η αποφασιστικότητα μπορεί να ποικίλει. Μπορεί να αυξήσουμε, μπορεί και όχι. Μπορεί να υπάρχουν διαφορές από συνάντηση σε συνάντηση. Δεν δίνουμε καθοδήγηση για το μέλλον, αλλά είμαστε αποφασισμένοι να σπάσουμε την πλάτη του πληθωρισμού», τόνισε χαρακτηριστικά.
Νωρίτερα, το συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε την αναμενόμενη αύξηση των τριών βασικών επιτοκίων κατά 0,25%. Με τις σημερινές αυξήσεις, τα επιτόκια της ΕΚΤ έχουν αυξηθεί σωρευτικά περισσότερο από 4% και το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων, που ήταν αρνητικό (-0,50%) ως τον Ιούλιο του 2022, έχει πλέον ανέλθει στο 3,75%.
Το Συμβούλιο της ΕΚΤ τονίζει ότι «ο πληθωρισμός εξακολουθεί να μειώνεται αλλά αναμένεται πάλι να παραμείνει σε πολύ υψηλό επίπεδο για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα», ενώ για τις επόμενες αποφάσεις ξεκαθαρίζει ότι όλα θα εξαρτηθούν από τα νεότερα στοιχεία (σημειωτέον ότι τον Σεπτέμβριο θα είναι διαθέσιμες και οι νεότερες προβλέψεις των υπηρεσιών της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό).
Όπως αναφέρει, «το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να ακολουθεί μια προσέγγιση που εξαρτάται από τα στοιχεία για τον καθορισμό του κατάλληλου επιπέδου και της κατάλληλης διάρκειας του περιορισμού. Συγκεκριμένα, οι αποφάσεις του για τα επιτόκια θα εξακολουθήσουν να βασίζονται στην αξιολόγησή του για τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοοικονομικών στοιχείων, για τη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού και για την ένταση με την οποία μεταδίδεται η νομισματική πολιτική».
Η ΕΚΤ αποφάσισε, εξάλλου, να σταματήσει την «αιμορραγία» που προκαλείται στην κεντρική τράπεζα από τις αυξήσεις επιτοκίων που πληρώνονται στις εμπορικές τράπεζες για τα αποθεματικά που τηρούνται υποχρεωτικά στην ΕΚΤ. Όπως ανακοινώθηκε, το επιτόκιο για αυτά τα αποθεματικά μειώνεται στο εξής στο μηδέν, κάτι που θα στερήσει έσοδα από τις εμπορικές τράπεζες.
Το ανακοινωθέν του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ
Ο πληθωρισμός εξακολουθεί να μειώνεται αλλά αναμένεται πάλι να παραμείνει σε πολύ υψηλό επίπεδο για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι αποφασισμένο να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει εγκαίρως στον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%. Επομένως, αποφάσισε σήμερα να αυξήσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης.
Η σημερινή αύξηση των επιτοκίων αντανακλά την αξιολόγηση του Διοικητικού Συμβουλίου για τις προοπτικές του πληθωρισμού, τη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού και την ένταση της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Οι εξελίξεις που σημειώθηκαν μετά την τελευταία συνεδρίαση στηρίζουν την προσδοκία ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί περαιτέρω τους υπόλοιπους μήνες του έτους αλλά θα παραμείνει πάνω από τον στόχο για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Ενώ ορισμένοι δείκτες μέτρησης παρουσιάζουν ενδείξεις υποχώρησης, ο υποκείμενος πληθωρισμός παραμένει συνολικά υψηλός. Οι προηγούμενες αυξήσεις των επιτοκίων εξακολουθούν να μεταδίδονται δυναμικά: οι συνθήκες χρηματοδότησης έχουν γίνει ξανά πιο αυστηρές και επιδρούν ολοένα περισσότερο ανασταλτικά στη ζήτηση, κάτι που αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επαναφορά του πληθωρισμού στον στόχο.
Οι μελλοντικές αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου θα διασφαλίσουν ότι τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ θα διαμορφωθούν σε επαρκώς περιοριστικά επίπεδα για όσο διάστημα χρειαστεί προκειμένου να επιτευχθεί η έγκαιρη επαναφορά του πληθωρισμού στον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να ακολουθεί μια προσέγγιση που εξαρτάται από τα στοιχεία για τον καθορισμό του κατάλληλου επιπέδου και της κατάλληλης διάρκειας του περιορισμού. Συγκεκριμένα, οι αποφάσεις του για τα επιτόκια θα εξακολουθήσουν να βασίζονται στην αξιολόγησή του για τις προοπτικές του πληθωρισμού υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοοικονομικών στοιχείων, για τη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού και για την ένταση με την οποία μεταδίδεται η νομισματική πολιτική.
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε επίσης να καθορίσει τον τοκισμό των ελάχιστων αποθεματικών σε 0%. Αυτή η απόφαση θα διαφυλάξει την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής διατηρώντας αφενός τον τρέχοντα βαθμό ελέγχου στην κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής και διασφαλίζοντας αφετέρου ότι οι αποφάσεις για τα επιτόκια μετακυλίονται πλήρως στις αγορές χρήματος. Ταυτόχρονα, θα βελτιώσει την αποδοτικότητα της νομισματικής πολιτικής μειώνοντας τους συνολικούς τόκους που χρειάζεται να καταβληθούν επί των υποχρεωτικών αποθεματικών για να εφαρμοστεί η ενδεδειγμένη κατεύθυνση.
Βασικά επιτόκια της ΕΚΤ
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αυξήσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης. Κατά συνέπεια, το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα αυξηθούν σε 4,25%, 4,50% και 3,75% αντιστοίχως, με ισχύ από τις 2 Αυγούστου 2023.
Πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού (APP) και έκτακτο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (PEPP)
Το χαρτοφυλάκιο APP μειώνεται με μετρημένο και προβλέψιμο ρυθμό, καθώς το Ευρωσύστημα δεν επανεπενδύει πλέον τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους.
Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα PEPP, το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να επανεπενδύει τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος κατά τη λήξη τους τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2024. Σε κάθε περίπτωση, η μελλοντική σταδιακή μείωση (roll-off) του χαρτοφυλακίου PEPP θα ρυθμιστεί κατά τρόπο ώστε να αποφευχθούν παρεμβολές στην ενδεδειγμένη κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.
Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εφαρμόζει ευελιξία στις επανεπενδύσεις ποσών από την εξόφληση τίτλων του χαρτοφυλακίου PEPP καθώς φθάνουν στη λήξη τους, με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι για τον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής που σχετίζονται με την πανδημία.
Πράξεις αναχρηματοδότησης
Καθώς οι τράπεζες αποπληρώνουν τα ποσά που δανείστηκαν στο πλαίσιο των στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης, το Διοικητικό Συμβούλιο θα αξιολογεί τακτικά το πώς οι στοχευμένες πράξεις χρηματοδότησης και η συνεχιζόμενη αποπληρωμή τους συνεισφέρουν στην κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής του.
***
Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι έτοιμο να προσαρμόσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του εντός των ορίων της εντολής που του έχει ανατεθεί, προκειμένου να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα και να διαφυλάξει την ομαλή λειτουργία του μηχανισμού μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Επιπλέον, το μέσο για την προστασία της μετάδοσης (Transmission Protection Instrument - TPI) είναι διαθέσιμο για να αντισταθμίζει ανεπιθύμητες, άτακτες εξελίξεις στην αγορά που θέτουν σοβαρή απειλή για τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ, επιτρέποντας έτσι στο Διοικητικό Συμβούλιο να εκπληρώνει πιο αποτελεσματικά την αποστολή του για τη σταθερότητα των τιμών.
