Το νήμα της ανάπτυξης έπιασε και πάλι η ελληνική οικονομία κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2021, όπως πιστοποίησαν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Η εντυπωσιακή εκτίναξη του ΑΕΠ (+16,2% σε σχέση με το καταστροφικό αντίστοιχο τρίμηνο του 2020) ξεπέρασε και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις των οικονομικών αναλυτών.
Δεν είναι ένα αποτέλεσμα που ήλθε αυτόματα, τυχαία. Παρά τις διαφωνίες που μπορεί να διατυπωθούν για κυβερνητικούς χειρισμούς και για επιμέρους μέτρα, πρέπει να αναγνωρισθεί ότι αποτελεί επιτυχία του κυβερνητικού οικονομικού επιτελείου και του ΥΠΟΙΚ Χρήστου Σταϊκούρα προσωπικά.
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΣΑΜΠΑΝΗ
Τα στοιχεία διαψεύδουν όσους προφήτευαν μια οικονομική καταστροφή μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, με βαθιά ύφεση ή στασιμότητα, λουκέτα επιχειρήσεων, αύξηση ανεργίας και βύθιση των εισοδημάτων των εργαζομένων.
Οι αριθμοί της ΕΛΣΤΑΤ σκιαγραφούν μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα: Οι παραγωγικοί συντελεστές της οικονομίας, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι, βγαίνουν από την περίοδο των αυστηρών περιοριστικών μέτρων χωρίς βαθιές και μόνιμες πληγές. Η οικονομική δραστηριότητα όχι απλώς ανακάμπτει, αλλά επιστρέφει στα επίπεδα του 2019, πριν ξεσπάσει η πανδημία.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι από το τρίτο τρίμηνο του 2020 και συνεχώς έκτοτε, σε τριμηναία βάση το ΑΕΠ ακολουθεί αυξητική πορεία, με ρυθμούς που ξεπερνούν σταθερά το 3% - 4%, ενώ κατά το β’ τρίμηνο του 2021 το ΑΕΠ αυξήθηκε θεαματικά, κατά 16,2%.
Δεν πρόκειται μόνο για μια αναπήδηση από την πολύ χαμηλή βάση του 2020, όταν το ΑΕΠ είχε καταρρεύσει λόγω του lockdown. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το β’ τρίμηνο του 2021 ήταν καλύτερο και από το αντίστοιχο του 2019. Πρέπει να ανατρέξει κανείς ως το αντίστοιχο τρίμηνο του 2011, πριν η οικονομικά βυθιστεί στη βαθύτερη ύφεση της εποχής της μεγάλης κρίσης, για να βρει καλύτερες επιδόσεις από το β’ τρίμηνο του 2021.
Ρυθμοί ανάπτυξης
Με βάση τα στοιχεία αυτά και τις εκτιμήσεις για την ανέλπιστα καλή πορεία του τουρισμού -που επίσης δεν ήλθε αυτόματα, αλλά ήταν συνέπεια των μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση για την επιστροφή στην κανονικότητα με ασφάλεια- οι αναλυτές της Εθνικής Τράπεζας εκτιμούν ότι φέτος ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι 5,7%.
Πρόκειται για μια… ευχάριστη διάψευση των μετριοπαθών προβλέψεων του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα, ο οποίος επέμενε έως τώρα να διατηρεί τον πήχη για την ανάπτυξη στο 3,6% και πλέον η πολιτική του δικαιώνεται από τις εξελίξεις στο πεδίο της οικονομίας.
Πώς φθάσαμε, όμως, σε αυτό το +16,2% του δεύτερου τριμήνου; Ήταν ένα αποτέλεσμα που ήλθε ως φυσική εξέλιξη, δεδομένου ότι πέρυσι, την ίδια περίοδο, η οικονομία ήταν «κλειστή» λόγω των υγειονομικών μέτρων, ενώ στο μεγαλύτερο μέρος του φετινού β’ τριμήνου λειτούργησε χωρίς περιοριστικά μέτρα; Πρόκειται μόνο για μια εκτίναξη του συμπιεσμένου ελατηρίου της οικονομίας μας, που θα την βλέπαμε ακόμη και αν δεν είχε λάβει οποιοδήποτε μέτρο η κυβέρνηση;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι αδιαμφισβήτητα αρνητική. Το συμπιεσμένο ελατήριο όντως εκτινάχθηκε. Ομως αυτό δεν θα ήταν δυνατό, τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό, εάν το οικονομικό επιτελείο δεν είχε ακολουθήσει μια πολιτική που είχε στόχο να αποτρέψει μόνιμες ζημιές στο ελατήριο από την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία. Δηλαδή, εάν δεν είχε αποδειχθεί αποτελεσματική στην προστασία των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών από τις συνέπειες αυτής της κρίσης, ώστε οι παραγωγικοί συντελεστές να είναι σε θέση σήμερα να επανέλθουν δυναμικά στην κανονική τους λειτουργία.
Αποτελεσματική στήριξη
Αυτό δεν ήταν μια εύκολη άσκηση εφαρμογής δοκιμασμένων συνταγών. Σε έκτακτες και πρωτόγνωρες συνθήκες, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης σχεδίασε και εφάρμοσε μια πολιτική που αναγνωρίζεται πλέον ως επιτυχημένη εκ των αποτελεσμάτων της. Τεράστια ποσά, που υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 40 δισ. ευρώ τη διετία 2020 – 2021, διοχετεύθηκαν σε επιχειρήσεις και εργαζομένους, αποτρέποντας τη μόνιμη απώλεια επιχειρηματικών οντοτήτων και την καταστροφή θέσεων εργασίας.
Όπως έχουν επισημάνει αναλυτές της Alpha Bank, το 2020 η αύξηση του ποσοστού της ανεργίας στην Ελλάδα ήταν μεταξύ των ηπιότερων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα η ύφεση ήταν μεγαλύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σε ανάλυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, εξάλλου, τονίζεται ότι τα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα, προστάτευσαν αποτελεσματικά τις επιχειρήσεις. Ετσι φέτος το ποσοστό αυτών που βρίσκονται σε δυσμενή θέση και αμφισβητείται η βιωσιμότητά τους θα είναι χαμηλότερο από το 2019.
Θα πρέπει εξάλλου να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση διέθεσε την κρατική στήριξη με συνετό και αποτελεσματικό τρόπο, σε βάθος χρόνου πολλών μηνών και ανάλογα με τις ανάγκες. Αγνοώντας πιέσεις και προτάσεις με συνταγές λαϊκισμού,, το οικονομικό επιτελείο διέθεσε τις ενισχύσεις σταδιακά. Ταυτόχρονα, αναπλήρωνε το απόθεμα των ταμειακών διαθεσίμων με επιτυχημένες εκδόσεις ομολόγων, καθώς η αγορά αναγνώριζε ότι ακολουθείται συνετή δημοσιονομική διαχείριση και δεν τίθεται σε κίνδυνο η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους.
Η επόμενη πρόκληση
Τίποτα από τα παραπάνω δεν ήταν αυτονόητο. Γι αυτό, οι σωστές επιλογές και τα θετικά αποτελέσματά τους πιστώνονται στο ενεργητικό του κυβερνητικού οικονομικού επιτελείου, που πρέπει τώρα να αντιμετωπίσει μία ακόμη πρόκληση:
Να διαχειρισθεί τους τεράστιους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και να επιτύχει αυτό που είναι ζητούμενο εδώ και χρόνια - την παραγωγική ανασυγκρότηση στη βάση ενός σύγχρονου αναπτυξιακού υποδείγματος.
*Οικονομολόγος, πρώην στέλεχος τραπεζών
