Την ώρα που η τουρκική κεντρική τράπεζα κρατά με τεράστιο κόστος σταθερή τη λίρα, ενόψει των κρίσιμων εκλογών της Κυριακής στην Κωνσταντινούπολη, η οικονομία της γειτονικής χώρας θυμίζει αυτοκίνητο που επιταχύνει προς τον... γκρεμό, καθώς όλα τα επιμέρους στατιστικά στοιχεία προκαλούν απογοήτευση και μοιάζουν να προοιωνίζονται νέο επεισόδιο ύφεσης, μετά την αναλαμπή του πρώτου τριμήνου.
Τα νεότερα στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή (του Απριλίου) δείχνουν απότομη πτώση κατά 1% σε μηνιαία βάση, ύστερα από τρεις διαδοχικές αυξήσεις κατά τους πρώτους μήνες του έτους, οι οποίες συνέβαλαν καθοριστικά στην αύξηση του τουρκικού ΑΕΠ κατά 1,3% το πρώτο τρίμηνο, ύστερα από την πτωτική πορεία του δεύτερου εξαμήνου του 2018, που ανταποκρίνεται στον τεχνικό ορισμό της ύφεσης (δύο διαδοχικά τρίμηνα πτώσης του ΑΕΠ).
Σε ετήσια βάση, ο ρυθμός πτώσης της βιομηχανικής παραγωγής έφθασε το 4% και πρόκειται για την όγδοη κατά σειρά υποχώρηση σε 12μηνη βάση. Ο ρυθμός της πτώσης ήταν σχεδόν διπλάσιος, σε 12μηνη βάση, από αυτόν του Μαρτίου (2,2%). Σημειωτέον ότι τον Μάρτιο είχαν δημιουργηθεί ελπίδες για ανάκαμψη της βιομηχανίας, καθώς είχε καταγραφεί ο χαμηλότερος ρυθμός πτώσης σε 12μηνη βάση από τον Σεπτέμβριο.
«Ενέσεις» στην οικονομία
Οικονομικοί αναλυτές τονίζουν ότι η πραγματική κατάσταση της τουρκικής βιομηχανίας είναι ακόμη πιο ανησυχητική από όσο δείχνουν τα στοιχεία για την παραγωγή, καθώς οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων διαβρώνονται από τα μεγάλα χρέη σε συνάλλαγμα με τη λίρα να συνεχίζει τη «χαμηλή πτήση» έναντι του δολαρίου.
Η τουρκική κυβέρνηση έχει διευκολύνει τις επιχειρήσεις, υποχρεώνοντας τις τράπεζες να διατηρούν τεχνητά χαμηλά τα επιτόκια δανεισμού, να αναδιαρθρώνουν δάνεια με μεγάλο κόστος για τις ίδιες και, παράλληλα, έχει χορηγήσει τεράστια ποσά εγγυήσεων για δάνεια του ιδιωτικού τομέα, οι οποίες αποτελούν μια «αφανή βόμβα» χρέους για το Δημόσιο.
Μάλιστα, η τουρκική κυβέρνηση, ευρισκόμενη σε έντονη ανησυχία για την πορεία της παραγωγής, ανακοίνωσε, την περασμένη εβδομάδα, ένα μεγάλο «πακέτο» φθηνών δανείων ύψους 25 δισ. λιρών (4,3 δισ. δολ.) με κρατικές εγγυήσεις.
Η τακτική Ερντογάν έρχεται σε αντίθεση με την προσπάθεια συγκράτησης του πληθωρισμού και επικρίνεται ως μη βιώσιμη, μεσοπρόθεσμα, από αναλυτές του ιδιωτικού τομέα, αλλά και από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο προβλέπει ύφεση φέτος στην Τουρκία, σε αντίθεση με τις προβλέψεις της Άγκυρας για ανάπτυξη, τονίζοντας ότι η ανάκαμψη της τουρκικής οικονομίας το 2020 θα έχει κεντρικό ρόλο στη συνολικότερη επιτάχυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης.
«Βουτιά» λιανικών πωλήσεων
Την ίδια ώρα που μειώνεται η βιομηχανική παραγωγή, σε αρνητικό ρυθμό περνούν και οι λιανικές πωλήσεις, καθώς η πτώση της λίρας ασκεί πολύ ισχυρή πίεση στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.
Οι λιανικές πωλήσεις υποχώρησαν κατά 1,8% σε μηνιαία βάση, τον Απρίλιο, ύστερα από ανοδική πορεία τους πρώτους τρεις μήνες του έτους, μείωση που αποτελεί τη μεγαλύτερη μηνιαία κάμψη από τον Οκτώβριο. Σε ετήσια βάση, ο ρυθμός μείωσης των λιανικών πωλήσεων έφθασε το 6,9%, με πτώση των εκτός τροφίμων αγαθών κατά 7,1% και των καυσίμων κίνησης κατά 11,6%.
Πέραν της βιομηχανικής παραγωγής και των λιανικών πωλήσεων, όμως, σειρά άλλων νεότερων στοιχείων επιβεβαιώνουν τη σοβαρή επιβράδυνση της τουρκικής οικονομίας, που είναι πιθανό, σύμφωνα με αναλυτές, να έχει περάσει ήδη σε αρνητικό πρόσημο μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του έτους:
- Οι πωλήσεις αυτοκινήτων «γκρεμίσθηκαν» με 12μηνο ρυθμό 55% τον Μάιο, καθώς η αδυναμία της λίρας επηρεάζει την καταναλωτική συμπεριφορά των νοικοκυριών.
- Οι αγοραπωλησίες κατοικιών μειώθηκαν τον Μάιο κατά 31%, που αποτελεί και τη μεγαλύτερη φετινή μείωση, παρότι οι κρατικές τράπεζες, υπό την πίεση της κυβέρνησης, χορηγούν στεγαστικά δάνεια με επιτόκιο χαμηλότερο από αυτό της αγοράς και έχουν χαλαρώσει τους κανόνες για τις ελάχιστες υποχρεωτικές πληρωμές σε πιστωτικές κάρτες.
Η λίρα σε... μηχανική υποστήριξη
Στο μεταξύ, ακόμη και μετά την πρόσφατη υποβάθμιση από τον οίκο Moody’s στην κατηγορία B1, η τουρκική λίρα παραμένει σχετικά σταθερή, με την ισοτιμία σήμερα στις 5,83 λίρες/δολάριο.
Όμως, αυτή η ηρεμία μέσα στις τελευταίες ημέρες πριν ανοίξουν οι κάλπες στην Κωνσταντινούπολη είναι τεχνητή και το νόμισμα παραμένει σε σοβαρό κίνδυνο, καθώς μετά τις εκλογές, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, η κεντρική τράπεζα εκτιμάται ότι δεν έχει άλλα περιθώρια να παρεμβαίνει συνεχώς στην αγορά ξοδεύοντας πολύτιμα συναλλαγματικά αποθέματα.
Στην παρούσα φάση, εκτιμούν αναλυτές, η «εξωτερική» κερδοσκοπία κατά της λίρας, στην αγορά του Λονδίνου, έχει κοπάσει, καθώς τα funds γνωρίζουν ότι στην αγορά κυριαρχούν οι παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας, όχι μόνο με αγορές λιρών, αλλά και μέτρα «αστυνομικού» χαρακτήρα.
Όμως, οι Τούρκοι πολίτες συνεχίζουν με ανησυχητικούς ρυθμούς να μετατρέπουν λίρες σε δολάρια, προκαλώντας «αιμορραγία» συναλλαγματικών αποθεμάτων, που εκτιμάται οι ξεπέρασε τα 2,5 δισ. δολ. μόνο την περασμένη εβδομάδα.
Μετά τις εκλογές, έρχεται το επόμενο μεγάλο τεστ για το τουρκικό νόμισμα, καθώς υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο, εφόσον ο Ερντογάν επιμείνει στην παραλαβή των ρωσικών συστημάτων S-400 μέσα στον Ιούλιο, να επιβληθούν από την Ουάσιγκτον οικονομικές κυρώσεις στην Τουρκία, που θα πλήξουν καίριους τομείς της οικονομίας, ενδεχομένως και τις τράπεζες.
