Στον «πάγο» βάζει ουσιαστικά η Ευρωπαϊκή Ένωση τη θετική ατζέντα για την Τουρκία, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και νέα συμφωνία για το προσφυγικό με αυξημένη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, όπως προκύπτει από το αναθεωρημένο προσχέδιο κοινής δήλωσης της σημερινής Συνόδου Κορυφής, το οποίο, ύστερα από αρκετές αλλαγές στα δύο προηγούμενα προσχέδια, γίνεται δεκτό από την Ελλάδα και την Κύπρο.
Πληροφορίες από τις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι με τις νέες διατυπώσεις που θα υιοθετήσουν οι ηγέτες, τίθενται συγκεκριμένες προϋποθέσεις στην Τουρκία για να «ξεκλειδώσει» η θετική ατζέντα, τις οποίες θα πρέπει να εκπληρώσει η Τουρκία τους επόμενους μήνες. Επιπλέον, ρητά αναφέρεται ότι, ανάλογα με τη συμπεριφορά της Άγκυρας, τα μέτρα της θετικής ατζέντας μπορεί να είναι αναστρέψιμα.
Επίσης, στον απόηχο της αποχώρησης της Τουρκίας από τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών από τη βία, αλλά και των μέτρων που έχει λάβει η Άγκυρα κατά του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, το προσχέδιο συμπερασμάτων ενσωματώνει μια αρκετά αυστηρή αναφορά στην ανάγκη να σεβαστεί η Τουρκία το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ στο αρχικό κείμενο δεν υπήρχε σχετική αναφορά, ενώ στο δεύτερο προσχέδιο οι διατυπώσεις είχαν κριθεί ως υπερβολικά «αδύναμες».
«Η Τουρκία θα τεθεί υπό στενότερη παρακολούθηση τους επόμενους μήνες, προκειμένου να προσδιοριστεί τον Ιούνιο εάν εκπληρώνονται οι όροι και οι προϋποθέσεις» ώστε οι Βρυξέλλες να μπουν σε διαδικασία βελτίωσης των σχέσεων, τόνισε διπλωμάτης. Όμως, «αν διαπιστωθεί οπισθοδρόμηση, η ΕΕ θα υπερασπιστεί τα συμφέροντά της. Τα εργαλεία είναι έτοιμα», διαβεβαίωσε ο ίδιος.
Πριν ακόμη δημοσιοποιηθεί το κοινό ανακοινωθέν, οι αντιδράσεις από την Τουρκία είναι εξαιρετικά έντονες. Χαρακτηριστικό είναι άρθρο γνώμης που δημοσιεύθηκε σήμερα στην αγγλική έκδοση της Sabah, με τίτλο: «Αρκετά: Άλλη μια κωμωδία για την Τουρκία». Ο αρθρογράφος επικρίνει την Ε.Ε. για τη σύνδεση των θετικής ατζέντας με προϋποθέσεις που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, κατηγορεί την Ελλάδα για παράνομες και «φρικτές» επαναπροωθήσεις προσφύγων και την Ευρώπη για μια προσπάθεια να περιορίσει, χωρίς νομικά επιχειρήματα, τις έρευνες της Τουρκίας για υδρογονάνθρακες στην Αν. Μεσόγειο.
Οι τελευταίες εξελίξεις φέρνουν σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση τον Ερντογάν, που περίμενε ότι μια ευνοϊκή συμφωνία για μεγαλύτερη χρηματοδότηση της Τουρκίας από την ΕΕ για τη διαχείριση των προσφυγικών ροών θα βοηθούσε οικονομικά την Τουρκία, σε μια περίοδο μαζικής εκροές κεφαλαίων, μετά την αιφνιδιαστική «καρατόμηση» του διοικητή της κεντρικής τράπεζας.
Σημειώνεται ότι το σχέδιο ανακοίνωσης της συνόδου τελούσε υπό διαπραγμάτευση ως την τελευταία στιγμή, καθώς η Κύπρος και η Ελλάδα έκριναν πως το αρχικό κείμενο περιείχε «υπερβολικά πολλά καρότα και όχι αρκετό μαστίγιο», κατά τη διατύπωση Ευρωπαίου διπλωμάτη. Το σχέδιο συμπερασμάτων, αναφέρουν διπλωματικές πηγές, θα απογοητεύσει τον πρόεδρο Ερντογάν, που ανέμενε «χειροπιαστά αποτελέσματα» σε ανταπόδοση για την εκπεφρασμένη βούλησή του να προχωρήσει σε εξομάλυνση των σχέσεων με την ΕΕ.
Οι αποφάσεις που έλαβαν το τελευταίο διάστημα οι τουρκικές αρχές δεν βοήθησαν τη διαπραγματευτική θέση της Άγκυρας έναντι των Βρυξελλών, καθώς επιτείνουν «τις ανησυχίες της ΕΕ σχετικά με την οπισθοδρόμηση όσον αφορά θεμελιώδη δικαιώματα» και «υπονομεύουν την αξιοπιστία της δέσμευσης για μεταρρυθμίσεις» από πλευράς Άγκυρας, όπως τόνισε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Τζοζέπ Μπορέλ.
Η απόφαση του προέδρου της Τουρκίας να εγκαταλείψει η χώρα τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, την επομένη μάλιστα συνομιλίας του με τον Σαρλ Μισέλ και με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εξελήφθη ως προσβολή από τους Ευρωπαίους ηγέτες. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δυσκολεύονται να εμπιστευθούν τον Τούρκο πρόεδρο, διότι δεν τηρεί τις δεσμεύσεις του, και βλέπουν οπορτουνισμό στη διακηρυγμένη βούλησή του να υπάρξει αποκλιμάκωση των εντάσεων, εξηγούν διπλωματικές πηγές.
Εξάλλου, αργότερα απόψε αναμένεται να συμμετάσχει στην τηλεδιάσκεψη της Συνόδου Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν. Ο Μπάιντεν θα έχει αργότερα τηλεφωνική συνομιλία με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη και με τον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν.
