Οι περισσότεροι ασθενείς με οξεία επιπεφυκίτιδα λαμβάνουν λάθος θεραπεία, καθώς πολλοί γιατροί τούς χορηγούν αντιβιοτικά κολλύρια όταν αυτά σε σπάνιες περιπτώσεις είναι απαραίτητα, σύμφωνα με μια νέα έρευνα.
Η επιπεφυκίτιδα είναι μία φλεγμονή στον διάφανο χιτώνα του ματιού (τον επιπεφυκότα), η οποία εκδηλώνεται με κοκκίνισμα των ματιών και, ανάλογα με την αιτία της, με πρόσθετα συμπτώματα, όπως αίσθημα καύσου, τσούξιμο, αίσθηση ξένου σώματος μέσα στο μάτι, πυώδη εκκρίματα, αυξημένη παραγωγή δακρύων (δακρύρροια), κνησμό (φαγούρα), οίδημα (πρήξιμο) των βλεφάρων, παροδική θόλωση της όρασης που «καθαρίζει» όταν ανοιγοκλείνουμε τα μάτια ή, μερικές φορές, πόνο.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (ΑΑΟ), υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι επιπεφυκίτιδας: η ιογενής, η βακτηριακή και η αλλεργική. Τα αντιβιοτικά σπανίως είναι απαραίτητα για την οξεία επιπεφυκίτιδα, διότι αυτή συνήθως προκαλείται από ιούς ή αλλεργίες που δεν ανταποκρίνονται στα αντιβιοτικά.
Ωστόσο τα αντιβιοτικά δεν είναι πάντοτε απαραίτητα ούτε σε περίπτωση βακτηριακής επιπεφυκίτιδας, διότι οι περισσότερες περιπτώσεις της είναι ήπιες και υποχωρούν μόνες τους σε 7-14 ημέρες χωρίς θεραπεία. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι ασθενείς λαμβάνουν αντιβιοτικά κολλύρια όταν έχουν επιπεφυκίτιδα, σύμφωνα με τη νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Ophthalmology που εκδίδει η ΑΑΟ.
«Στην έρευνα αυτή εξετάστηκαν αναλυτικά στοιχεία από σχεδόν 300.000 ασθενείς στις ΗΠΑ οι οποίοι είχαν διαγνωστεί με οξεία επιπεφυκίτιδα», εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School, και πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Διαθλαστικής Χειρουργικής (ISRS) που υπάγεται στην ΑΑΟ. «Το 58% από αυτούς εκτέλεσαν συνταγή για αντιβιοτικά κολλύρια και μάλιστα το 20% είχαν συνταγή για συνδυασμό αντιβιοτικού με στεροειδές, δηλαδή κορτιζόνη. Ο συνδυασμός αυτός, όμως, είναι εντελώς ακατάλληλος για τους περισσότερους ασθενείς με οξεία επιπεφυκίτιδα, διότι μπορεί να παρατείνει ή να επιδεινώσει ορισμένα είδη ιογενών λοιμώξεων που αποτελούν την συνηθέστερη αιτία της».
Η μελέτη έδειξε ακόμα ότι οκτώ στους δέκα ασθενείς δεν είχαν απευθυνθεί σε οφθαλμιάτρους για τα συμπτώματά τους αλλά κυρίως σε γιατρούς της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, καθώς και ότι η λήψη των αντιβιοτικών κολλυρίων εξαρτιόταν περισσότερο από την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση των ασθενών παρά από τις πιθανότητες που είχαν να εκδηλώσουν πιο σοβαρή λοίμωξη στα μάτια (επειδή, για παράδειγμα ήταν χρήστες φακών επαφής ή είχαν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα).
«Η διάκριση της βακτηριακής επιπεφυκίτιδας από την ιογενή και την αλλεργική δεν είναι απλή, διότι οι τρεις τύποι έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως το κοκκίνισμα των ματιών, η αυξημένη παραγωγή δακρύων ή εκκριμάτων, ο ερεθισμός και η ευαισθησία στο φως», λέει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Πολλοί γιατροί, λοιπόν, έχουν την τάση να δίνουν αντιβιοτικά “για παν ενδεχόμενο” ενώ πολλοί ασθενείς αγνοούν τις συνέπειες από την κατάχρηση αντιβιοτικών και πιστεύουν λανθασμένα ότι η “αντιβίωση” είναι απαραίτητη για κάθε σύμπτωμα που οφείλεται σε λοίμωξη. Αυτό έχει ως συνέπεια να προμηθεύονται πολλές φορές μόνοι τους αντιβιοτικά κολλύρια για να κάνουν αυτοθεραπεία της επιπεφυκίτιδάς τους».
Τι πρέπει να ξέρετε
Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να καταπολεμήσουν ούτε τους ιούς ούτε τις αλλεργίες (π.χ. από γύρη, ακάρεα οικιακής σκόνης, φακούς επαφής, καλλυντικά, τρίχωμα ζώων κ.λπ.) και έτσι τα αντιβιοτικά κολλύρια που λαμβάνονται λανθασμένα σε περίπτωση ιογενούς ή αλλεργικής επιπεφυκίτιδας δεν παρέχουν κανένα όφελος στους ασθενείς.
Το χειρότερο, όμως, είναι πως η κατάχρηση των αντιβιοτικών κολλυρίων για τα μάτια μπορεί να δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα (π.χ. κνησμό, τσούξιμο, αίσθημα καύσου, πρήξιμο), καθώς και να εντείνει το κοκκίνισμα των ματιών και την παραγωγή εκκριμάτων από αυτά.
Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η χρήση αντιβιοτικών κολλυρίων;
«Συνήθως όταν ο ασθενής έχει σοβαρά συμπτώματα, το ανοσοποιητικό σύστημά του είναι εξασθενημένο ή/και όταν η λοίμωξη δεν έχει υποχωρήσει καθόλου έπειτα από μία εβδομάδα χωρίς θεραπεία», απαντά ο Δρ. Κανελλόπουλος. Για να προστατευθείτε από την αχρείαστη χρήση αντιβιοτικών κολλυρίων, καλό είναι να ξέρετε τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα των τριών ειδών επιπεφυκίτιδας (εκτός από το κοκκίνισμα των ματιών, που παρατηρείται σε όλες).
Ιογενής επιπεφυκίτιδα
Συνήθως συνοδεύεται από λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού (ίωση, πονόλαιμος) και το χαρακτηριστικό γνώρισμά της είναι η έντονη δακρύρροια και ο κνησμός. Συνήθως αρχίζει από το ένα μάτι αλλά επειδή είναι πολύ μεταδοτική μπορεί εύκολα να εξαπλωθεί και στο άλλο.
Αλλεργική επιπεφυκίτιδα
Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματά της είναι κνησμός στα μάτια, πρησμένα βλέφαρα και συνάχι ή κνησμός στη μύτη. Είναι πιο συνηθισμένη σε άτομα που έχουν και άλλες αλλεργίες, όπως αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα.
Βακτηριακή επιπεφυκίτιδα
Στα πιθανά συμπτώματα συμπεριλαμβάνεται παχύ, συχνά κιτρινοπράσινο έκκριμα από τα μάτια που διαρκεί όλη μέρα. Συνήθως δεν συνοδεύεται από συμπτώματα ίωσης του ανώτερου αναπνευστικού. Τυπικά αρχίζει από το ένα μάτι, αλλά μέσα σε 2-5 ημέρες έχει εξαπλωθεί και στο άλλο.
