Το ελληνικό στατιστικό παράδοξο, να εμφανίζεται διψήφιο ποσοστό ύφεσης το 2020, από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη και, ταυτόχρονα, να υποχωρεί το ποσοστό της ανεργίας, απειλείται μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2021 από μια… βόμβα, καθώς θα πρέπει να αλλάξει η στατιστική καταγραφή χιλιάδων εργαζομένων και να περάσουν στις λίστες των ανέργων, όπως αυτοί καταγράφονται από την ΕΛΣΤΑΤ.
Το πρόγραμμα στήριξης που εφάρμοσε εν μέσω πανδημίας η κυβέρνηση είχε βασικό στόχο να αποτρέψει μια «έκρηξη» ανεργίας λόγω της κρίσης του κορονοϊού. Υπολογίζεται ότι οι επιδοτήσεις που δόθηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό στο σύνολό τους έφθασαν το 3% του ΑΕΠ, που ήταν με διαφορά το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών κατευθύνθηκε σε προγράμματα αποτροπής απολύσεων, όπως οι αναστολές συμβάσεων με μερική κάλυψη των αποδοχών από το κράτος και το πρόγραμμα ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ, για την επιδότηση της διατήρησης θέσεων εργασίας με μείωση των ωρών απασχόλησης.
Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι ότι συγκρατήθηκαν οι απώλειες θέσεων εργασίας, ώστε να διατηρηθεί η ελπίδα πως, μετά τη λήξη της κρίσης, η απασχόληση θα επανέλθει στην κανονικότητα. Ταυτόχρονα, από στατιστική άποψη, δημιουργήθηκε ένα μικρό θαύμα, καθώς η ύφεση σε ποσοστό 10% και οι τεράστιες απώλειες τζίρου του επιχειρηματικού τομέα όχι μόνο δεν βρήκαν αντανάκλαση στο ποσοστό των ανέργων, αλλά αυτό φάνηκε να μειώνεται.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον μήνα Νοέμβριο, όπου μάλιστα άρχισε να εφαρμόζεται το δεύτερο lockdown, έδειξαν μείωση της ανεργίας κατά 0,2% σε μηνιαία βάση, στο 16,2%, ενώ και σε ετήσια βάση η ανεργία μειώθηκε σημαντικά, κατά 0,4%. Δηλαδή, μεταξύ του Νοεμβρίου 2019, όταν η οικονομία λειτουργούσε κανονικά και με θετικό ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ, και του Νοεμβρίου 2020, όπου είχε βυθισθεί στην ύφεση και υπολειτουργούσε με τα περιοριστικά μέτρα, όχι μόνο δεν αυξήθηκε η ανεργία, αλλά μειώθηκε αισθητά!
Χιλιάδες σε αναστολή θα καταγράφονται ως άνεργοι
Αυτό το φαινόμενο δεν υποκρύπτει κάποια στατιστική απάτη, όπως αυτές που δυσφήμισαν διεθνές την Ελλάδα το 2009, αφού η Στατιστική Αρχή απλώς εφαρμόζει τους κανόνες της Eurostat. Σύμφωνα με αυτούς, ένας εργαζόμενος που βρίσκεται σε αναστολή εργασιακής σύμβασης και εφόσον πληρώνεται τουλάχιστον το ήμισυ των κανονικών του αποδοχών, δεν καταγράφεται ως άνεργος αλλά ως απασχολούμενος.
Το επόμενο διάστημα, όμως, αυτή η ισορροπία αναμένεται ότι θα διαταραχθεί σοβαρά και η κυβέρνηση θα βρεθεί μπροστά σε απότομη αύξηση της καταγεγραμμένης ανεργίας. Οι κανόνες της Eurostat δεν επιτρέπουν να κρύβεται επ’ αόριστον από τους καταγεγραμμένους ανέργους ένας εργαζόμενους που τελεί σε αναστολή της σύμβασής του. Αντίθετα, ορίζουν ότι, εάν συμπληρωθεί ένα τρίμηνο αναστολής, η στατιστική κατηγοριοποίηση πρέπει να αλλάζει και ο «εργαζόμενος» να καταγράφεται ως άνεργος.
Η παράταση του δεύτερου lockdown, που άρχισε τον Νοέμβριο και αρχικά αναμενόταν να αρθεί από τον Δεκέμβριο, έχει ξεπεράσει κάθε αρχική πρόβλεψη και ήδη υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι, κυρίως στον τομέα της εστίασης, που συμπληρώνουν το τρίμηνο της αναστολής, πέραν του οποίου θα πρέπει να κατηγοριοποιηθούν ως άνεργοι. Η εστίαση, μάλιστα, είναι από τους κλάδους της οικονομίας με μεγάλο αριθμό απασχολούμενων, που ξεπερνούσε τους 287.000 το 2019, με το μεγαλύτερο μέρος τους στην περιφέρεια Αττικής (πάνω από 100.000), η οποία βρίσκεται σε σκληρό lockdown.
Για την απασχόληση στην εστίαση, σε αντίθεση με άλλους κλάδους, όπως το λιανικό εμπόριο, οι προοπτικές παραμένουν «σκοτεινές», παρά την προσπάθεια που θέλει να κάνει η κυβέρνηση για μερική επανεκκίνηση δραστηριοτήτων από την 1η Μαρτίου. Στην καλύτερη περίπτωση, η επανεκκίνηση της εστίασης τοποθετείται τον Μάιο και μέχρι τότε χιλιάδες εργαζόμενοι δεν θα βρίσκονται μόνο σε αναστολή, αλλά θα πρέπει και να καταγράφονται στατιστικά ως άνεργοι.
