Με αφορμή την 60ή επέτειο της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επανεξετάζει τον τρόπο αντιμετώπισης των σημερινών προκλήσεων στον τομέα της μετανάστευσης, της οικονομίας και της ασφάλειας.
Ανάγκη για αλλαγή
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής της, η ΕΕ εξελίσσεται ακολουθώντας τους ρυθμούς ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου κόσμου. Η σημαντικότερη πρόσφατη αλλαγή ήρθε με την Συνθήκη της Λισαβόνας, που έδωσε στο Κοινοβούλιο νέες νομοθετικές εξουσίες.
Ωστόσο, το Κοινοβούλιο δεν σταματάει ποτέ να εξελίσσεται. Τα τελευταία χρόνια εκδηλώνονται όλο και περισσότερες εκκλήσεις για καινούργιες θεσμικές μεταρρυθμίσεις ως απάντηση σε ραγδαίες εξελίξεις στον τομέα της ψηφιακής οικονομίας, της κλιματικής αλλαγής, της μετανάστευσης και της τρομοκρατίας. Καθεμία από αυτές συνεπάγεται προκλήσεις που απαιτούν διεθνείς προσπάθειες αντιμετώπισής τους.
Η μεταρρύθμιση της ΕΕ θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο ευέλικτους και αποτελεσματικούς θεσμούς, διευκολύνοντας τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών. Επίσης, το Brexit - η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την ΕΕ - κάνει άμεση την ανάγκη ανανέωσης των οργάνων της ΕΕ ώστε να γίνουν πιο δημοκρατικά και να προσαρμοστούν καλύτερα στις ανάγκες των πολιτών της.
Άλλος ένα λόγος να προβληματιστούμε για το μέλλον της Ευρώπης είναι η 60ή επέτειος της ΕΕ και των Συνθηκών της Ρώμης. Μια ευκαιρία να αναλογιστούμε, μαζί με τα επιτεύγματα του παρελθόντος, και τις προκλήσεις του μέλλοντος.
Τι προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;
Στις 16 Φεβρουαρίου 2017, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υιοθέτησαν τρεις εκθέσεις στις οποίες παρουσιάζουν το όραμά τους για το μέλλον της ΕΕ, τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν προκειμένου να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών και να τονωθεί η οικονομία.
Η έκθεση της Μερσέντες Μπρέσο(Σοσιαλιστές, Ιταλία) και του Έλμαρ Μπροκ(ΕΛΚ, Γερμανία) εξετάζει τις βελτιώσεις που θα μπορούσαν ήδη να γίνουν, βάσει του υπάρχοντος συστήματος. Οι προτάσεις της συνοψίζονται ως εξής:
- Το Συμβούλιο Υπουργών να μετατραπεί σε δεύτερο νομοθετικό όργανο και οι διάφορες συνθέσεις του σε προπαρασκευαστικά όργανα, παρόμοια με τις Επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
- Κάθε κράτος μέλος να παρουσιάσει τουλάχιστον τρεις υποψηφίους, που περιλαμβάνουν εκπροσώπους και των δύο φύλων, για τη θέση του Επιτρόπου.
- Το Συμβούλιο να λαμβάνει τις αποφάσεις του με ειδική πλειοψηφία, όπου αυτό είναι δυνατόν βάσει των συνθηκών, ώστε να μην «παγώνουν» τα σχέδια νόμου και να επιταχυνθεί η νομοθετική διαδικασία
- Να εγκαθιδρυθεί ένα μόνιμο Συμβούλιο Υπουργών Αμύνης για να συντονίζονται καλύτερα οι αμυντικές πολιτικές των κρατών μελών
Η έκθεση του Γκι Φερχόφστατ (Φιλελεύθεροι, Βέλγιο) ερευνά το ενδεχόμενο τροποποίησης Συνθηκών για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις. Συγκεκριμένα, οι ευρωβουλευτές προτείνουν:
- Να δημιουργηθεί μια θέση υπουργού οικονομικών για την ΕΕ και να εξουσιοδοτηθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη διαμόρφωση και εφαρμογή μιας κοινής οικονομικής πολιτικής η οποία θα υποστηρίζεται από ενιαίο προϋπολογισμό.
- Να αποδοθεί μία ενιαία έδρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
- Να συρρικνωθεί το Σώμα των Επιτρόπων, περιορίζοντας τον αριθμό των αντιπροέδρων σε δύο
- Να δοθεί στους Ευρωπαίους πολίτες κάθε κράτους μέλους η δυνατότητα να ψηφίζουν απευθείας τους κορυφαίους υποψηφίους των Ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων για το αξίωμα του Προέδρου της Επιτροπής
Η έκθεση του Ράιμερ Μπογκ (ΕΛΚ, Γερμανία) και της Περβάνς Μπερέ (Σοσιαλιστές, Γαλλία) εξετάζει τις μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην στενότερη σύνδεση των οικονομιών της ευρωζώνης και τη βελτίωση της ανθεκτικότητάς τους. Οι προτάσεις τους είναι οι εξής:
- Μία δημοσιονομική ικανότητα που αποτελείται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) και επιπρόσθετη ειδική δημοσιονομική ικανότητα για την ευρωζώνη, με χρηματοδότηση από τα μέλη της ως τμήμα του προϋπολογισμού της ΕΕ
- Ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο (που θα χρειαστεί να συσταθεί σταδιακά ως τμήμα του ΕΜΣ) με επαρκή ικανότητα δανειοδοσίας και δανειοληψίας και με σαφώς καθορισμένη αποστολή απορρόφησης οικονομικών κραδασμών
- Έναν κώδικα σύγκλισης: μία περίοδο πέντε ετών για να εκπληρωθούν τα κριτήρια σύγκλισης σχετικά με την φορολογία, την αγορά εργασίας, τις επενδύσεις, την παραγωγικότητα και την κοινωνική συνοχή
- Διακυβέρνηση: την ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων, τον ορισμό ενός υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης που θα είναι πρόεδρος του Eurogroup και αντιπρόεδρος της Επιτροπής και τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου
Τα πέντε σενάρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Από την πλευρά της, την 1η Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τη Λευκή Βίβλο για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, παρουσιάζοντας πέντε διαφορετικά σενάρια:
- Διατηρεί τις τρέχουσες πολιτικές
- Ξαναεπικεντρώνεται σταδιακά στην ενιαία αγορά
- Επιτρέπει σε όσα κράτη μέλη το επιθυμούν να αναπτύξουν μεγαλύτερη δράση σε συγκεκριμένους τομείς
- Εστιάζει στην επίτευξη καλύτερων και ταχύτερων αποτελεσμάτων σε επιλεγμένους τομείς πολιτικής, κάνοντας λιγότερα σε άλλους τομείς
- Τα κράτη μέλη αποφασίζουν να κάνουν πολύ περισσότερα από κοινού σε όλους τους τομείς πολιτικής
Οι ευρωβουλευτές συζήτησαν τη Λευκή Βίβλο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τον Πρόεδρο της Επιτροπής, Jean-Claude Juncker.
Επιπλέον, η Επιτροπή δημοσίευσε φέτος πέντε έγγραφα προβληματισμού ως σημείο έναρξης του διαλόγου για το μέλλον της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Κάθε έκθεση είναι αφιερωμένη σε ένα θέμα: η κοινωνική διάσταση της Ευρώπης, Παγκοσμιοποίηση, Οικονομική και Νομισματική Ένωση, Άμυνα και Οικονομία. Οι εκθέσεις παρουσιάζουν ιδέες και σενάρια για το πως θα μπορούσε να είναι η Ευρώπη το 2025. Η πρωτοβουλία ολοκληρώθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου, κατά την ετήσια ομιλία του Προέδρου της Επιτροπής, Jean-Claude Juncker. Τα έγγραφα αυτά έχουν συζητηθεί από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια συνόδων ολομέλειας.
