Χρονιά μεγάλων συγκινήσεων και, τελικά, υψηλής απόδοσης ήταν το 2023 για τους επενδυτές που τοποθετήθηκαν σε ελληνικά ομόλογα, ενώ όλα δείχνουν ότι και το 2024 θα είναι μια πολύ καλή χρονιά, καθώς οι ελληνικοί τίτλοι έχουν την επενδυτική βαθμίδα, θα περιληφθούν σε διεθνείς δείκτες ομολόγων και το Δημόσιο θα έχει χαμηλές χρηματοδοτικές ανάγκες που θα καλυφθούν με ευκολία από την αγορά.
Το 2023 είχε δύο πρόσωπα για τους επενδυτές που έχουν τοποθετηθεί σε ελληνικά ομόλογα: μέχρι και τον Σεπτέμβριο, η αγορά βρέθηκε σε μια περίοδο «ταλαιπωρίας», λόγω των αλλεπάλληλων αυξήσεων στα επιτόκια από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Μέσα στο τελευταίο τρίμηνο, όμως, η εικόνα άλλαξε θεαματικά, καθώς η αγορά άρχισε να προεξοφλεί τη μείωση επιτοκίων μέσα στο 2024, ενώ οι ελληνικοί τίτλοι επανήλθαν ύστερα από πολλά χρόνια στην επενδυτική βαθμίδα των οίκων αξιολόγησης.
Αυτές οι ανακατατάξεις είχαν καλό τέλος για τους επενδυτές, όπως φαίνεται από τον δείκτη συνολικής απόδοσης των ελληνικών κρατικών ομολόγων που καταρτίζει η Standard & Poor's σε συνεργασία με τον οίκο Dow Jones. Ενώ ως και τον Σεπτέμβριο η συνολική απόδοση ήταν πενιχρή, περίπου 2%, με ένα ράλι στο τελευταίο τρίμηνο εκτινάχθηκε στο 13,49% για το σύνολο του έτους. Μια απόδοση που θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπερκαλύπτει συντριπτικά τον μέσο εκτιμώμενο πληθωρισμό για το 2023 (4,1%, σύμφωνα με την εκτίμηση του ΔΝΤ).
Επιπλέον, είναι αξιοσημείωτο ότι οι ελληνικοί τίτλοι άρχισαν από τα τέλη του Απριλίου να ξεπερνούν σταθερά σε απόδοση τους ιταλικούς, που έκλεισαν τη χρονιά με μια συνολική απόδοση ελαφρώς χαμηλότερη από το 9%, σε μια ένδειξη ότι τα ομόλογα της Ελλάδας δεν αποτελούν πλέον ουραγούς στην ευρωζώνη.
Η ανοδική κούρσα της συνολικής απόδοσης των ελληνικών τίτλων και η σύγκριση με τους ιταλικούς
Περιγράφοντας τις εξελίξεις στα ελληνικά ομόλογα το 2023, το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή σημειώνει ότι:
- Η αυξανόμενη αβεβαιότητα στις διεθνείς αγορές, σε συνδυασμό με τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής, είχαν επηρεάσει αυξητικά τις αποδόσεις των δεκαετών τίτλων τόσο του ελληνικού κράτους όσο και άλλων χωρών της Ευρωζώνης μέχρι και τον Οκτώβριο του 2023. Ωστόσο, από τον ίδιο μήνα είναι εμφανής η αποκλιμάκωση των αποδόσεων τόσο των ελληνικών όσο και των ευρωπαϊκών τίτλων, με τις αποδόσεις του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου να διαγράφουν μια σταθερή καθοδική πορεία και να διατηρούνται σε χαμηλότερα επίπεδα από τις αντίστοιχες των ιταλικών τίτλων ήδη από τον Μάιο του 2023.
- Αποτέλεσμα της πτωτικής πορείας των αποδόσεων των ελληνικών τίτλων είναι η διαφορά (spread) από τους αντίστοιχους τίτλους της Ευρωζώνης να έχει μειωθεί σε σχέση με πέρυσι. Συγκεκριμένα, στις 30 Νοεμβρίου 2023, η διαφορά από τους γερμανικούς τίτλους είχε διαμορφωθεί στις 120,0 μονάδες βάσης (από 217,9 την ίδια ημερομηνία πέρυσι), από τους πορτογαλικούς τίτλους στις 55,0 μονάδες βάσης (από 123,6 την ίδια ημερομηνία πέρυσι), από τους ισπανικούς τίτλους στις 19,0 μονάδες βάσης (από 116,9 την ίδια ημερομηνία πέρυσι) και από τους ιταλικούς στις -55 μονάδες βάσης (από 24 την ίδια ημερομηνία πέρυσι).
- Τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων παίζουν καθοριστικό ρόλο στην τιμολόγηση των εταιρικών ομολόγων. Η διεθνής βιβλιογραφία έχει τεκμηριώσει τη θετική σχέση μεταξύ αποδόσεων κρατικών και εταιρικών ομολόγων. Επομένως το κόστος δανεισμού των ελληνικών επιχειρήσεων συνήθως μειώνεται όταν μειώνεται και το κόστος δανεισμού του δημοσίου. Επιπλέον, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα (π.χ. εξαγορές) γίνονται πιο ελκυστικές καθώς η παρούσα αξία μιας ελληνικής επιχείρησης βελτιώνεται όταν το επιτόκιο μειώνεται.
Ευνοϊκές προοπτικές και για το 2024
Οι άμεσες προοπτικές των ελληνικών ομολόγων φαίνονται θετικές, καθώς, εκτός από τη βελτίωση του κλίματος στις αγορές ενόψει μείωσης των επιτοκίων, τα ελληνικά ομόλογα έχουν ήδη ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα από δύο μεγάλους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης και αναμένεται σύντομα να πάρουν θέση στους δείκτες ομολόγων που καταρτίζουν οίκοι όπως Bloomberg, FTSE και S&P. Αυτοί οι δείκτες αποτελούν επενδυτικούς οδηγούς για τα παθητικά funds που τοποθετούν τρισεκατομμύρια στις αγορές ομολόγων.
Πέραν αυτών των αναμενόμενων θετικών εξελίξεων, όμως, το σημαντικό για τις τιμές και τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων μέσα στο 2024 είναι ότι το Δημόσιο θα έχει χαμηλές χρηματοδοτικές ανάγκες, κάτι που θα διαμορφώσει ευνοϊκές συνθήκες προσφοράς και ζήτησης τίτλων, ώστε να μειωθούν κι άλλο οι αποδόσεις, που ήδη για λίγο στα τέλη Δεκεμβρίου έπεσαν και κάτω από το 3% για τα δεκαετή ομόλογα.
Το 2024, το Δημόσιο θα έχει αρκετά υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα (πάνω από 2%) και σημαντικές εισροές από το Ταμείο Ανάκαμψης και από το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, που θα του επιτρέψουν να προχωρήσει και σε σημαντικές πρόωρες αποπληρωμές χρέους, σύμφωνα με το δανειακό πρόγραμμα που έχει ανακοινώσει ο ΟΔΔΗΧ.
Ο Οργανισμός θα προχωρήσει στην έκδοση ομολόγων 10 δισ. ευρώ, ενώ θα έχει άλλα 9 δισ. ευρώ από εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις. Οι συνολικές δανειακές ανάγκες θα φθάσουν τα 18,9 δισ. ευρώ καθώς το ελληνικό Δημόσιο θα χρειαστεί: 5,463 δισ. ευρώ για την αναχρηματοδότηση ομολόγων που λήγουν, 4,8 δισ. ευρώ για αποπληρωμή τόκων και άλλων επιμέρους υποχρεώσεων, 12 δισ. ευρώ για την οριστική εξόφληση εντόκων γραμματίων και 3,589 δισ. ευρώ για ανάγκες ρευστότητας σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους του επόμενου έτους.
Η ισχυρή χρηματοδοτική θέση του Δημοσίου θα επιτρέψει στον ΟΔΔΗΧ να προχωρήσει σε αποπληρωμές χρέους 12 δισ. ευρώ, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται αποπληρωμές εντόκων γραμματίων και δανείων του επίσημου τομέα. Η στρατηγική χρηματοδότησης θα επικεντρωθεί στη συνεχή παρουσία στις διεθνείς αγορές χρέους, συνοδευόμενη από τη μείωση του επιπέδου του δημόσιου χρέους, την προληπτική διαχείριση του χαρτοφυλακίου χρέους και τη διατήρηση ενός σημαντικού ταμειακού αποθέματος ασφαλείας.
