Σε ισχύ τέθηκε σήμερα, με δυνατότητα προσαρμογής από τα κράτη μέλη μέσα στους επόμενους 24 μήνες, νέα κοινοτική οδηγία για τα καταναλωτικά δάνεια, που ενισχύει την προστασία των καταναλωτών. Ωστόσο, από την οδηγία λείπει ίσως η σημαντικότερη προστατευτική ρύθμιση, η οποία αναφερόταν στην υποχρέωση των κρατών να θεσπίσουν ανώτατα όρια για τα επιτόκια.
Το λόμπινγκ από τις ευρωπαϊκές τράπεζες είχε αποτέλεσμα, αφού τελικά χάθηκε από το τελικό κείμενο της οδηγίας η αρχική πρόταση της Κομισιόν για τον καθορισμό ανώτατων ορίων στα επιτόκια δανεισμού. Ήταν μια πρόταση που θα είχε μεγάλη βαρύτητα και για την ελληνική τραπεζική αγορά, καθώς, όπως είναι γνωστό, τα επιτόκια στη χώρα μας είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.
Μόνο σε μία περίπτωση, όταν ο Άρειος Πάγος είχε εκδώσει απόφαση που όριζε ότι τα τραπεζικά επιτόκια δεν πρέπει να υπερβαίνουν το ανώτατο εξωτραπεζικό (δικαιοπρακτικό) επιτόκιο, είχε στην Ελλάδα το ζήτημα της επιβολής κάποιου ανώτατου ορίου. Όμως οι τράπεζες είχαν επικαλεσθεί τους κανόνες για την απελευθέρωση της τραπεζικής πίστης και εκείνη η απόφαση δεν είχε αλλάξει τις πρακτικές που ακολουθούσαν.
Σύμφωνα με την πρόταση που τελικά δεν πέρασε από τη διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο, τα κράτη θα ήταν υποχρεωμένα να κινηθούν στην κατεύθυνση της επιβολής ανώτατων ορίων. Στο άρθρο 31, με θέμα «Ανώτατα όρια επιτοκίων, συνολικού ετήσιου πραγματικού επιτοκίου και συνολικού κόστους της πίστωσης για τον καταναλωτή» οριζόταν ότι τα κράτη μέλη θεσπίζουν ανώτατα όρια για ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:
α)τα επιτόκια που εφαρμόζονται στις συμβάσεις πίστωσης ή τις πιστωτικές υπηρεσίες συμμετοχικής χρηματοδότησης·
β)το συνολικό ετήσιο πραγματικό επιτόκιο·
γ)το συνολικό κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή.
Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν πρόσθετα ανώτατα όρια για τις ανακυκλούμενες πιστωτικές διευκολύνσεις (σ.σ.: πιστώσεις μέσω αλληλόχρεων λογαριασμών).
Όπως αναφερόταν στο αρχικό κείμενο, σε αρκετά κράτη ισχύει ήδη η επιβολή ανώτατου ορίου επιτοκίου και αυτό θα επεκταθεί σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση γιατί είναι επωφελές μέτρο για τους καταναλωτές.
«Σε ορισμένα κράτη μέλη αποτελεί συνήθη πρακτική ο καθορισμός ανώτατων ορίων για τα επιτόκια, τα συνολικά ετήσια πραγματικά επιτόκια και/ή το συνολικό κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή. Ο εν λόγω καθορισμός ανώτατων ορίων έχει αποδειχθεί επωφελής για τους καταναλωτές. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να διατηρήσουν το ισχύον νομικό καθεστώς τους. Ωστόσο, σε μια προσπάθεια αύξησης της προστασίας των καταναλωτών χωρίς την επιβολή περιττών περιορισμών στα κράτη μέλη, θα πρέπει να θεσπιστούν ανώτατα όρια για τα επιτόκια, τα συνολικά ετήσια πραγματικά επιτόκια και/ή το συνολικό κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή σε ολόκληρη την Ένωση», ανέφερε το κείμενο της Επιτροπής, που τελικά... εξουδετερώθηκε από το τραπεζικό λόμπι.
Κατά τα άλλα, η νέα οδηγία καθιερώνει αρκετές νέες προστατευτικές ρυθμίσεις για τους καταναλωτές:
- διασφαλίζεται ότι οι πληροφορίες σχετικά με τις πιστώσεις, όπως το συνολικό κόστος της πίστωσης, παρουσιάζονται με σαφή και κατανοητό τρόπο και προσαρμόζονται στις ψηφιακές συσκευές
- καθορίζονται αυστηρότεροι κανόνες διαφήμισης για τη μείωση των καταχρηστικών πρακτικών στη χορήγηση πιστώσεων σε υπερχρεωμένους καταναλωτές ·θεσπίζονται δε αποτελεσματικά μέτρα κατά της υπερχρέωσης
- απαιτείται από τους δανειστές να αξιολογούν αν οι καταναλωτές μπορούν να εξοφλήσουν την πίστωσή τους, ώστε να προστατεύονται από την υπερχρέωση
- διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας σε δάνεια κάτω των 200 ευρώ και σε προϊόντα με δυνατότητα μεταγενέστερης πληρωμής
- παρέχεται στους καταναλωτές το δικαίωμα να καταγγέλλουν σύμβαση πίστωσης εντός 14 ημερών και παρέχεται στους επιζώντες από καρκίνο το δικαίωμα στη λήθη.
