Υπάρχουν πολλές στιγμές στη ζωή που η υπερβολική προσπάθεια είναι αντιπαραγωγική. Ο Άλντους Χάξλεϊ το ονόμασε αυτό "νόμο της αντίστροφης προσπάθειας", ενώ η αρχική ιδέα εντοπίζεται πολύ παλαιότερα, στον πρώιμο Ταοϊσμό: το Bου Bέι προτείνει να πάψεις την έντονη δράση προς έναν στόχο και "απλά να αφήσεις τα πράγματα να συμβούν".
Υπάρχουν πολλοί πρακτικοί τρόποι με τους οποίους μπορεί να εφαρμοστεί αυτό, σε κάθε τομέα της ζωής.
Είσαι στο κρεβάτι, κοιτάς το ταβάνι, ακούς αυτοκίνητα να περνούν. Δεν έχεις ιδέα πόση ώρα είσαι έτσι, αλλά πρέπει να είναι μερικές ώρες, τουλάχιστον. "Κοιμήσου", λες στον εαυτό σου. "Απλά κλείσε τα μάτια σου και Κοι.Μη.Σου". Κλείνεις σφιχτά τα μάτια σου, αναγκάζεις το σώμα σου να χαλαρώσει και περιμένεις να έρθει ο γαλήνιος ύπνος. Όμως, δεν γίνεται τίποτα. Περνούν περισσότερα λεπτά και δεν γίνεται τίποτα. Είναι τρεις τα ξημερώματα και εξακολουθείς να... προσπαθείς να κοιμηθείς.
Όλοι έχουμε βρεθεί σε αυτή την κατάσταση. Όσο και να προσπαθήσουμε, είναι σχεδόν αδύνατο να κοιμηθούμε χρησιμοποιώντας τη δύναμη της θέλησής μας. Ο ύπνος έρχεται σε εκείνους που αφήνουν το μυαλό τους να περιπλανηθεί και να εστιάσει σε οτιδήποτε άλλο, εκτός από τον ίδιο τον ύπνο. Μετρήστε πρόβατα, ελέγξτε την αναπνοή σας, ακούστε ένα ηχητικό βιβλίο ή οτιδήποτε άλλο - αρκεί να αποτρέπει το μυαλό σας από την επιθυμία να κοιμηθεί.
Αυτό είναι ένα κοινό και οικείο παράδειγμα του «νόμου της αντίστροφης προσπάθειας».
Ο νόμος της αντίστροφης προσπάθειας
Ο νόμος της αντίστροφης προσπάθειας επινοήθηκε για πρώτη φορά από τον συγγραφέα Άλντους Χάξλεϊ, ο οποίος έγραψε:
"Όσο πιο σκληρά προσπαθούμε με συνειδητή θέληση να κάνουμε κάτι, τόσο λιγότερο θα πετύχουμε".
"Η επάρκεια και τα αποτελέσματα της επάρκειας έρχονται μόνο σε εκείνους που έχουν μάθει την παράδοξη τέχνη του να κάνεις και να μην κάνεις, ή να συνδυάζεις τη χαλάρωση με τη δραστηριότητα, να αφήνεις στην άκρη το άτομο, προκειμένου να επικρατήσει η έμφυτη και υπερβατική άγνωστη ποσότητα".
Η ιδέα είναι ότι, όσο περισσότερο προσπαθούμε να κάνουμε κάτι, τόσο χειρότεροι γινόμαστε σε αυτό. Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι μαθαίνετε ποδήλατο για πρώτη φορά. Σας λένε να κρατάτε το τιμόνι με έναν συγκεκριμένο τρόπο, να σπρώχνετε με αυτό το πόδι, να κάνετε πετάλι με αυτή την ταχύτητα, να κάθεστε σε μια συγκεκριμένη θέση, να κρατάτε την ισορροπία σας εδώ και ούτω καθεξής. Οι μικρο-οδηγίες για να μάθει κάποιος ποδήλατο θα γέμιζαν ένα μικρό βιβλίο. Όμως, όταν κάνουμε ποδήλατο, τα ξέρουμε όλα αυτά αυθόρμητα, δεν προσπαθούμε να τα κάνουμε. Απλώς συμβαίνουν. Το ίδιο και όταν οδηγούμε το αυτοκίνητό μας. Με τα λόγια του Χάξλεϊ, είναι «συνδυασμός της χαλάρωσης με τη δραστηριότητα».
Ωστόσο, υπάρχει ένας πνευματικός ή ολιστικός τρόπος να δει κανείς τον «νόμο της αντίστροφης προσπάθειας». Είναι κάτι που έχει πολύ μεγαλύτερη ιστορία από τον Άλντους Χάξλεϊ: η Ταοϊστική ιδέα του "Βου Βέι".
Βου Βέι
Η λέξη «παραδίνομαι» συνήθως εκλαμβάνεται ως έχουσα αρνητική χροιά. Η παράδοση θεωρείται δειλία ή αδυναμία. Οι ήρωες είναι εκείνοι που δεν υποχωρούν ποτέ και καμία μεγάλη ιστορία δεν ξεκινά με τα καλά παιδιά απλά να τα παρατάνε. Κι όμως, υπάρχει πολλή αλαζονεία σε αυτό.
Το να παραδοθείς σε μια μεγαλύτερη δύναμη —ή σε μια ευγενέστερη, δίκαιη— δεν είναι πράξη δειλίας. Είναι μια πράξη βαθιάς σοφίας. Δεν υπάρχει τίποτα αξιέπαινο στο να κολυμπάς σε μια καταιγίδα ή να χτυπάς μια αρκούδα στο πρόσωπο. Υπάρχει σοφία στο να γνωρίζουμε τα όριά μας, να αγκαλιάζουμε την ταπεινοφροσύνη, ακόμη και στο να δεχόμαστε πιέσεις.
Αυτό είναι το νόημα του Βου Βέι. Δεν είναι τεμπελιά, ούτε δικαιολογία για μια μέρα στο πάπλωμα με φαγοπότι και Netflix. Στην πραγματικότητα, συχνά συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Βου Βέι σημαίνει να εκτιμάς, να αναγνωρίζεις και να αποδέχεσαι την επίδραση δυνάμεων πολύ μεγαλύτερων από εμάς. Είναι να πορεύεσαι στον δρόμο που ανοίγεται μπροστά σου και να σπρώχνεις την πόρτα που σου δίνει. Μπορείτε να το ονομάσετε εσωτερική αίσθηση, διαίσθηση, μοίρα, θεϊκό κάλεσμα ή οτιδήποτε άλλο, αλλά Βου Βέι σημαίνει να σταματήσεις να κάνεις αυτό που νομίζεις ότι είναι το σωστό και να αφήσεις τον εαυτό σου να παρασυρθεί από κάποια άλλη δύναμη.
Βου Βέι είναι το καλάμι που λυγίζει στον άνεμο. Είναι παράδοση και ταπεινοφροσύνη. Είναι, εν ολίγοις, ο νόμος της αντίστροφης προσπάθειας — να αναγνωρίσουμε ότι ορισμένα πράγματα χρειάζονται υπομονή και χώρο.
Πρακτικές εφαρμογές
Μπορεί τώρα να σκέφτεστε, "αυτό είναι ωραίο, αλλά πώς μεταφράζεται στην καθημερινότητα, στην πραγματική ζωή;"
Το πρόβλημα με πολλές φιλοσοφίες αυτού του είδους είναι ότι μάλλον δεν μας αφήνει σε καλύτερη κατάσταση από πριν. Πώς μπορεί ο νόμος της αντίστροφης προσπάθειας του Χάξλεϊ να θεωρηθεί όχι ως ιδεολογία, αλλά ως πρακτικός οδηγός;
Το γεγονός είναι, ότι η «μη δράση» είναι θεμελιώδης για τη φύση πολλών εργασιών. Ορίστε μερικά μόνο παραδείγματα:
Γράψιμο: Για έναν συγγραφέα (ή αρθρογράφο...) δεν υπάρχει τίποτα τόσο τρομακτικό, όσο η κενή σελίδα. Εάν σας έχουν πει ότι πρέπει να γράψετε κάτι, ειδικά εντός μιας προθεσμίας, το μυαλό συχνά μπορεί να καταρρεύσει και να πιάσει κάτι - οτιδήποτε - για να γράψει. Είναι πολύ καλύτερο να αφήσετε τις ιδέες να έρθουν και να τις γράψετε σε ένα σημειωματάριο για να μην χαθούν.
Τεχνικές δεξιότητες: Όταν μαθαίνετε ένα νέο άθλημα ή μία δεξιότητα, πρέπει να μάθετε την τεχνική. Περνάς τις κινήσεις, σημειώνοντας βήματα στο κεφάλι σου και τελικά καταλήγεις να πετύχεις. Αλλά έρχεται ένα σημείο που η υπερβολική σκέψη είναι επιζήμια. Και αυτός είναι πιθανώς ο λόγος που η αγαπημένη σας ομάδα είναι χάλια στα πέναλτι...
Στρες και άγχος: Όλοι έχουμε άγχος για διάφορα πράγματα. Όλες οι εργασίες περιλαμβάνουν δύσκολα και κρίσιμα σημεία. Η ζωή έχει καλές και κακές μέρες. Αλλά όταν ανακατεύουμε με εμμονή τα πράγματα στο κεφάλι μας, στην πραγματικότητα κάνουμε το άγχος χειρότερο. Υπάρχει λόγος που το "mindfulness" έχει γίνει τόσο διαδεδομένο και το Headspace είναι μια επιχείρηση 250 εκατομμυρίων δολαρίων. Το να αποστασιοποιείσαι, να παίρνεις μια ανάσα και να μην κάνεις τίποτα είναι καλό για 'σένα.
Συζητήσεις: Όσο αφορά το πώς μιλάμε στους ανθρώπους, το λιγότερο είναι πραγματικά περισσότερο. Όταν μιλάμε πολύ και «ακούμε» μόνο περιμένοντας να απαντήσουμε, τότε κάνουμε μία κακή συζήτηση. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι η ενεργητική ακρόαση δίνει περισσότερη ικανοποίηση στη συνομιλία και κάνει τον άλλο άνθρωπο να αισθάνεται πιο κατανοητός.
Δε μπορείς να "κάνεις" κάτι
Υπάρχουν πολλές στιγμές στη ζωή που το να προσπαθείς πιο σκληρά, κάνει τα πράγματα χειρότερα. Όταν έχουμε ένα τσίμπημα κουνουπιού, ένα σπασμένο κόκκαλο ή μια ρινορραγία, ηρεμούμε και τα αφήνουμε να περάσουν. Το ξύσιμο, η υπερκινητικότητα και η οποιαδήποτε προσπάθεια μόνο επιδεινώνουν το πρόβλημα. Το ίδιο ισχύει και για πολλές σημαντικές στιγμές της ζωής.
Μήπως είναι καιρός να πάρουμε λίγη απόσταση από αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε και να απολαύσουμε το Βου Βέι ή τη "μη-δράση";
