Όταν μια νέα ζωή έρχεται στον κόσμο, το άτομο που τη φέρνει (και ουσιαστικά και το βρέφος μαζί) συχνά υποβάλλεται σε μια σκληρή μεταχείριση. Από λεκτική ταπείνωση και επεμβατικές διαδικασίες μέχρι περιττές φαρμακευτικές αγωγές και σωματική βία, η κακοποίηση κατά τη διάρκεια της γέννας είναι μια σκληρή πραγματικότητα, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως.
Επεμβατικές πρακτικές όπως οι καισαρικές τομές, επισιοτομία, επαγωγή και κολπική εξερεύνηση συχνά γίνονται χωρίς την κατάλληλη ενημέρωση και συναίνεση, ενώ το άτομο που γεννά αντιμετωπίζει λεκτικές ή μεροληπτικές προσβολές.
Επιστήμονες κάνουν λόγο για σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην οποία πλέον έχει δοθεί ένα όνομα: μαιευτική βία.
Πολλές από αυτές τις ενοχλητικές πρακτικές είναι βαθιά ριζωμένες στην ιατρική επαγγελματική καθημερινότητα και εκτελούνται συνήθως χωρίς κακή πρόθεση από μαιευτήρες, γιατρούς ή νοσοκόμες.
Κάποιοι στον ιατρικό τομέα αντιτίθενται στον όρο "μαιευτική βία", ειδικά στη χρήση της λέξης "βία", καθώς υπονοεί πρόθεση να βλάψει. Εκπρόσωποι τριών μεγάλων ευρωπαϊκών επαγγελματικών ιδρυμάτων εξέδωσαν φέτος δήλωση που καταδικάζει τη χρήση του όρου.
Οι Patrizia Quattrocchi, Καθηγήτρια Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας στο Università degli Studi di Udine, Clémence Schantz, Κοινωνιολόγος στο Institut de recherche pour le développement (IRD), Rodante van der Waal, Ανεξάρτητη Μαιευτήρας και Υποψήφια Διδάκτωρ στην Ηθική Φροντίδας στο Universiteit Voor Humanistiek, Stella Villarmea, Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Universidad Complutense de Madrid και Virginie Rozée, Υπεύθυνη Έρευνας για την Υγεία και τα Σεξουαλικά και Αναπαραγωγικά Δικαιώματα στο Institut national d'études démographiques (Ined), μαζί με πολλούς άλλους, διαφωνούν. Όπως επισημαίνουν σε άρθρο τους που δημοσιεύθηκε στο The Conversation:
Μια πράξη μπορεί να είναι βίαιη ανεξαρτήτως πρόθεσης και μόνο αν κατονομαστεί και καθοριστεί η μαιευτική βία, μπορούν να ενδυναμωθούν τόσο οι ασθενείς, όσο και οι επαγγελματίες υγείας, ώστε να βάλουν τέλος σε αυτήν
Η έρευνα που διεξήγαγαν, που ανατέθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και παρουσιάστηκε στο Ετήσιο Σεμινάριο για την Επιστημονική Ανάλυση και Συμβουλές σχετικά με την Ισότητα των Φύλων τον Νοέμβριο του 2023, επιβεβαιώνει την αποδοχή αυτής της ορολογίας. Η κύρια έκθεση ενημερώθηκε από τέσσερις λεπτομερείς αναφορές χωρών που εκπονήθηκαν στη Γαλλία, την Ολλανδία, τη Σλοβακία και την Ισπανία.
Η αποστολή τους είναι να αντικρούσουν οποιαδήποτε αντιρρήσεις για τη χρήση των λέξεων "μαιευτική βία". Όπως λένε, αυτός ο όρος δεν είναι μόνο κατάλληλος και χρήσιμος για την ανάδειξη, πρόληψη και εξάλειψη της κακοποίησης κατά τη διάρκεια του τοκετού και της γέννας, αλλά τοποθετεί επίσης τις ανάγκες και τις επιθυμίες των ασθενών στο ίδιο επίπεδο με εκείνες των επαγγελματιών υγείας.
Γιατί "Μαιευτική Βία" είναι ο σωστός όρος
Αυτή τη στιγμή η μαιευτική βία παραμένει ένα τυφλό σημείο για τους επαγγελματίες υγείας, κυρίως επειδή αφορά στοιχεία της πρακτικής τους που δεν έχουν αμφισβητηθεί προηγουμένως.
Ωστόσο, οι περισσότερες οργανώσεις δικαιωμάτων των γυναικών και του τοκετού έχουν υιοθετήσει εύκολα τον όρο, καθώς αυτός προήλθε από τις μαρτυρίες και τις συζητήσεις των γυναικών, πρώτα στη Λατινική Αμερική και μετά σε όλο τον κόσμο.
Σήμερα, ο όρος "μαιευτική βία" χρησιμοποιείται όχι μόνο στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία σχετικά με την κακοποιητική και με έλλειψη σεβασμού φροντίδα κατά τη διάρκεια του τοκετού και της γέννας, αλλά και σε επίσημα έγγραφα του Συμβουλίου της Ευρώπης και διεθνών οργανισμών όπως ο ΟΗΕ.
Διάφορες γυναικολογικές και μαιευτικές ενώσεις, καθώς και κυβερνητικές υγειονομικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων του Γαλλικού Haut Conseil à l’Égalité entre les femmes et les hommes και της καταλανικής κυβέρνησης στην Ισπανία, αναγνωρίζουν τη μαιευτική βία ως μια ειδική μορφή βίας που σχετίζεται με το φύλο.
Ενώ απλά η ονομασία αυτής της κακοποίησης δεν θα την εξαφανίσει, η έννοια της μαιευτικής βίας φέρει τεράστια βαρύτητα σε προσωπικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Ενδυναμώνει τους ασθενείς να αναγνωρίσουν και να αμφισβητήσουν νόμιμα μια αφύσικη ή τραυματική εμπειρία.
Επιπλέον, η αναγνώριση της μαιευτικής βίας ανοίγει το δρόμο για να αμφισβητηθούν -και κατά συνέπεια να βελτιωθούν- οι συνθήκες υπό τις οποίες προσεγγίζονται και διαχειρίζονται η εγκυμοσύνη και η γέννα, προς όφελος των μελλοντικών γονέων και των επαγγελματιών υγείας.
"Βία που σχετίζεται με το φύλο"
Ο όρος "μαιευτική βία" μας επιτρέπει να εντάξουμε τις εμπειρίες των ασθενών μέσα στο υφιστάμενο πλαίσιο της βίας που σχετίζεται με το φύλο και τη φυλή και να τη συσχετίσουμε με την ανδροκρατούμενη ιστορία της γυναικολογίας και της μαιευτικής.
Η βία που σχετίζεται με το φύλο ορίζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως "βία που κατευθύνεται κατά ενός ατόμου λόγω του φύλου του ή βία που επηρεάζει ένα συγκεκριμένο φύλο δυσανάλογα". Η προσέγγιση του ορισμού της μαιευτικής βίας ως μορφής βίας που σχετίζεται με το φύλο έχει ήδη υιοθετηθεί σε κατευθυντήριες γραμμές, επιστημονικές εργασίες και νόμους στη Λατινική Αμερική (Βενεζουέλα το 2007, Αργεντινή το 2009, Ουρουγουάη το 2017) και στην Ευρώπη (Καταλονία το 2020).
Ως μορφή βίας που σχετίζεται με το φύλο, η μαιευτική βία συνήθως δεν είναι σκόπιμη, ούτε συμβαίνει πάντα μεταξύ ατόμων. Είναι δομική και διασταυρούμενη, πράγμα που σημαίνει ότι ο καταναγκασμός και η κακοποίηση μπορεί να είναι φαινόμενα έμμεσα, ανώνυμα και αόρατα, παραγόμενα από το κράτος και τους θεσμούς του ή από κοινωνικούς κανόνες.
Είναι ριζωμένη σε σύνθετα πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και ιατρικά συμφραζόμενα, πράγμα που σημαίνει ότι οι συνθήκες εργασίας, οι οικονομικές πιέσεις, οι επαγγελματικές ιεραρχίες και η εκπαίδευση στην υγειονομική περίθαλψη μπορεί να ενθαρρύνουν ή να διευκολύνουν την κακοποίηση.
Η μαιευτική βία διατηρεί επίσης πρότυπα κυριαρχίας που είναι εσωτερικευμένα από τον γενικό πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένων των επαγγελματιών υγείας. Αυτή η έμμεση προκατάληψη έχει διερευνηθεί στην επιστημονική βιβλιογραφία, κυρίως σε θέματα φυλής και φύλου.
Είναι πράγματι δύσκολο να αμφισβητηθούν και να διορθωθούν οι κρίσεις και οι συνήθειες, αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι δικαιολογία για την αδιαφορία απέναντι σε αυτή τη βία, για την αδιαφορία προς τις λέξεις που χρησιμοποιούν οι γυναίκες που γεννούν και υποφέρουν από τις συνέπειες και για την αποτυχία να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να μειώσουμε αυτή την -έστω και χωρίς κακή πρόθεση- βία.
Φωτογραφία: Image by freepik
