Το κόστος παραγωγής στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας αυξάνεται δραματικά και το εισόδημα των παραγωγών συρρικνώνεται. Δεν είναι μόνον το αποτέλεσμα της ενεργειακής κρίσης. Το πρόβλημα αποκτά μόνιμα χαρακτηριστικά. Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει μέτρα 170 εκατ. ευρώ. Ελάχιστα ως προς το εύρος του προβλήματος, αποσπασματικά, χωρίς κανένα σχεδιασμό σε ορίζοντα χρόνου
Του ΜΑΚΗ ΜΠΑΛΑΟΥΡΑ*
Έχει γίνει πιά σαφές ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν ενδιαφέρεται για τη πρωτογενή παραγωγή. Την θέλει ως φτωχό συγγενή στη παραγωγική διαδικασία, υποβαθμίζοντας τη σημασία που έχει για την ανάπτυξη της χώρας, την απασχόληση, τη μεταποίηση, τις εξαγωγές, τον τουρισμό και την κοινωνική συνοχή.
Το αποδεικνύει η μη έγκαιρη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της δραματικής αύξησης του κόστους παραγωγής και τη χρηματοδοτική στήριξητων αγροτοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων.
Μερικά στοιχεία που δείχνουν πόσο αναγκαία είναι αυτά τα μέτρα, στο πλαίσιο ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού για τη στήριξη του πρωτογενούς τομέα:
Αυξήσεις κόστους παραγωγής πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία:
1. Ενέργεια: Ετήσια αύξηση τιμών 40,5% στην Ελλάδα, έναντι μέσου όρου 24,8% στην ΕΕ. Βενζίνη +31%, πετρέλαιο κίνησης +44%, θέρμανσης +64%, αγροτικό ρεύμα 2,5 φορές επάνω
2. Λιπάσματα: Η χονδρική τιμή ουρίας τριπλασιάστηκε, σε 1.050 ευρώ τον τόνο, έναντι 350 πέρυσι! Στα υπόλοιπα λιπάσματα, η τιμή έχει φτάσει στα 750 ευρώ ανά τόνο, από 450 πέρυσι.
3. Ζωοτροφές: Αυξήσεις τιμών 70%- 80%. Περίπου 60% στα σιτηρά, μέσα σε ένα μήνα το καλαμπόκι πήγε από 290 σε 400 ευρώ, η σόγια από 490 σε 620!
Δεδομένου ότι το κόστος των ζωοτροφών υπερβαίνει το 60% του συνολικού κόστους παραγωγής των κτηνοτροφικών μονάδων, αυτές οι αυξήσεις τιμών επιφέρουν τελειωτικό κτύπημα στη κτηνοτροφία…Ήδη πρώτη συνέπεια των αυξήσεων και των ελλείψεων ζωοτροφών (εμπορικά παιχνίδια αποθεματοποίησης) είναι η μείωση παραγωγής γάλακτος. Παράλληλα σε χοιροτροφία-πτηνοτροφία έχει πέσει η ποιότητα από κακή διατροφή ζώων.
4. Λογαριασμοί άρδευσης: Αυξήσεις 100% και συσσώρευση επιπλέον χρεών στους ΤΟΕΒ.
Μέτρα ελάχιστα, αποσπασματικά και άκαιρα
Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει μέτρα 170 εκατ. ευρώ, ελάχιστα ως προς το εύρος του προβλήματος, αποσπασματικά, άκαιρα και χωρίς κανένα σχεδιασμό σε ορίζοντα χρόνου για την αντιμετώπιση της κρίσης που αποκτά μόνιμα χαρακτηριστικά.
Η επιστροφή του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο εξαγγέλλεται μόνο για λίγους, στους οποίους θα δοθεί το 2023 (!), τότε δηλαδή που οι παραγωγοί θα έχουν περιέλθει σε καθεστώς χρεοκοπίας..
Θυμίζουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε δεσμευθεί το 2019 για επιστροφή του ΕΦΚ ήδη από την 1/1/2020, πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση ακρίβειας.
Αν συγκριθούν τα 30 εκατ. ευρώ που ανακοινώθηκαν πρόσφατα για την κτηνοτροφία, με τα 44 εκατ. ευρώ που δόθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ μόνο για την αιγοπροβατοτροφία τον Δεκέμβριο του 2018, χωρίς τότε να σοβεί κρίση ακρίβειας, καταλαβαίνουμε αμέσως τη συμπεριφορά των δύο κομμάτων προς τον πρωτογενή τομέα.
Ο ΕΛΓΑ δεν είναι πλέον σύμμαχος
Πανδημία: Τη καλλιεργητική χρονιά 2021 οι παραγωγοί πολλών αγροτικών προϊόντων (πατάτας, σταφίδας, λαχανικών, καρπουζιού, πορτοκαλιών, μανταρινιών κλπ) υπέστηκαν τεράστιο πλήγμα, καθώς η ζήτηση μειώθηκε δραστικά λόγω πανδημίας και μεγάλο μέρος της παραγωγής έμεινε στα χωράφια, ή πουλήθηκε σε εξευτελιστικές τιμές. Το 2022 λόγω πανδημίας και λόγω κυβερνητικής πολιτικής θα εξελιχθεί σε τραγωδία για την αγροτική παραγωγή.
Φυσικές καταστροφές: Η ολοκληρωτική καταστροφή καλλιεργειών από παγετό (τον Απρίλιο 2021), καύσωνα (Ιούλιο-Αύγουστο) και από τις πλημμύρες (Οκτώβρη-Νοέμβρη) έφεραν τους αγρότες σε οικονομικό αδιέξοδο και το εισόδημά τους εξανεμίστηκε. Οι απώλειες δεν αποτυπώθηκαν στα πορίσματα του ΕΛΓΑ, που είτε ήταν μηδενικά είτε κάτω του μετρίου, μη ανταποκρινόμενα στην ολοκληρωτική καταστροφή.
Αγρότες και συλλογικότητες καταγγέλλουν ότι τα πορίσματα άλλαξαν. Οι εκτιμητές εφάρμοζαν τη γραμμή για αποζημιώσεις μέχρι 70%. Ομως οι προϊστάμενοι άλλαζαν τα τελικά πορίσματα επί τα χείρω με άνωθεν εντολές. Πολλοί αγρότες αναγκάστηκαν να στείλουν εξώδικα, που ουδέποτε απαντήθηκαν...
Επιδοτήσεις και ασφάλιση
Συλλογικοί φορείς του αγροτικού κόσμου επισημαίνουν μια σειρά άλλων κυβερνητικών πράξεων, ενεργειών και παραλείψεων που συνιστούν απουσία συγκροτημένης πολιτικής - ίσως και έλλειψη πολιτικής βούλησης – για τη στήριξη του αγροτικού τομέα:
- Ασκεί την πιο αδιαφανή πληρωμή ευρωπαϊκών επιδοτήσεων που έχει γίνει ποτέ έως τώρα
- Δεν έχει καταβάλει 8 ολόκληρους μήνες από τις πυρκαγιές του Αυγούστου, ούτε καν την προκαταβολή της αποζημίωσης των ελαιόδεντρων
- Δίνει πενιχρές ή δε δίνει καθόλου αποζημιώσεις
- Οι ενστάσεις των παραγωγών στον ΟΠΕΚΕΠΕ καταλήγουν στις καλένδες, με συνέπεια να αδυνατούν να προχωρήσουν σε νέες καλλιέργειες
- Αλλαξε παράτυπα το επί ΣΥΡΙΖΑ καθεστώς ασφάλισης, που προέβλεπε ότι στην ανώτερη κλάση εισφορών το πλαφόν της αποζημίωσης έφτανε στα 240.000 ευρώ. Με την αλλαγή που επέφερε η κυβέρνηση της ΝΔ, δίνεται αποζημίωση μόνον έως 70.000 ευρώ. Το αποτέλεσμα είναι οι αγρότες να μη αποζημιώνονται σύμφωνα με τις εισφορές τους, ή να δηλώνουν λιγότερα στρέμματα και ο ΕΛΓΑ να εισπράττει μικρότερες εισφορές.
- Ο πρωθυπουργός χαρακτηρίζει προκλητικά τους αγρότες που αγωνίζονται για την επιβίωσή τους ως “επαγγελματίες διαδηλωτές”.
Αυτά τα μεγάλα ζητήματα και πολλά άλλα που εκκρεμούν χρειάζεται συλλογικός αγώνας από τους ίδιους τους παραγωγούς. Κυρίως αυτοί μπορούν να σταματήσουν τη καταστροφή του πρωτογενούς τομέα.
* Οικονομολόγος, πρώην βουλευτής Ηλείας του ΣΥΡΙΖΑ
