Από τον πρώτο μήνα εφαρμογής του, το νέο μοντέλο επιδότησης των καταναλωτών για το ρεύμα με κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής φαίνεται ότι θα αρχίσει να δοκιμάζει τις αντοχές του προϋπολογισμού, καθώς η ευρωπαϊκή τιμή του φυσικού αερίου ξεφεύγει όλο και υψηλότερα, λόγω της ρωσικής «πολιορκίας» στην αγορά, συμπαρασύροντας και τις τιμές του ρεύματος πολύ πάνω από τους υπολογισμούς που είχε κάνει η κυβέρνηση.
Το οικονομικό επιτελείο έχει μπροστά του μια πολύ δύσκολη εξίσωση, καθώς με τα σημερινά δεδομένα έχει εξαντληθεί όλος ο δημοσιονομικός χώρος που δημιουργήθηκε στους πέντε πρώτους μήνες του έτους και περιμένει τους επόμενους μήνες, κυρίως από τα πρόσθετα έσοδα που πιθανότατα θα φέρει ο τουρισμός, να ανοίξει πρόσθετος χώρος για νέες επιδοτήσεις, ιδιαίτερα στον τομέα των υγρών καυσίμων.
Όμως, το κόστος των επιδοτήσεων για το ρεύμα, που φαίνεται ότι θα είναι αρκετά υψηλότερο από όσο είχε προϋπολογισθεί, δημιουργεί αντίθετη δημοσιονομική δυναμική, καθώς αναμένεται να ανοίξει «τρύπες» στον προϋπολογισμό, που θα περιορίσουν τα περιθώρια για άλλες παροχές στους πολίτες, ώστε να αντισταθμισθεί η «έκρηξη» του πληθωρισμού.
Η «κυκλωτική κίνηση» της ρωσικής Gazprom στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου με συνεχή περιορισμό των ροών και διαρκή απειλή μόνιμης διακοπής παροχής είναι ο κύριος παράγοντας ανατροπής των προβλέψεων της κυβέρνησης:
- Σήμερα, η τιμή του φυσικού αερίου στην Ολλανδία για τον Αύγουστο «πάτησε» και τα 160 ευρώ ανά μεγαβατώρα, φθάνοντας στο υψηλότερο σημείο από το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου, όταν η αγορά λειτουργούσε ακόμη υπό το σοκ της ρωσικής εισβολής. Μάλιστα, ουδείς προεξοφλεί υποχώρηση της τιμής. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προετοιμάζονται για τα χειρότερα, δηλαδή ακόμη και για πλήρη διακοπή της ροής αερίου από τη Ρωσία μέσα στους επόμενους μήνες, κάτι που θα οδηγούσε... στη στρατόσφαιρα την τιμή.
- Σε αυτό το σκηνικό, οι εκτιμήσεις στις οποίες βασίσθηκαν οι υπολογισμοί της κυβέρνησης για το κόστος των επιδοτήσεων ανατρέπονται δραματικά, καθώς είχε προβλεφθεί μια μέση τιμή φυσικού αερίου 100 - 110 ευρώ ανά μεγαβατώρα, που θα διαμόρφωνε την τιμή χονδρικής για το ρεύμα στο επίπεδο των 225 ευρώ. Αντίθετα, η τιμή χονδρικής βρέθηκε σήμερα πολύ κοντά στα 300 ευρώ και τις προηγούμενες ημέρες είχε ξεπεράσει ακόμη και αυτό το όριο.
- Σε επίπεδο λιανικής τιμής, οι εταιρείες παροχής αναμένεται να ανακοινώσουν τις νέες, ενιαίες χρεώσεις τους, οι οποίες θα είναι κατά πολύ αυξημένες σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο, όσο εφαρμοζόταν δηλαδή η ρήτρα αναπροσαρμογής. Η ενιαία χρέωση της ΔΕΗ θα κινηθεί προς τα 45 με 50 λεπτά ανά κιλοβατώρα και των εναλλακτικών παρόχων πάνω από τα 40 λεπτά. Αυτό σημαίνει ότι, για να καλυφθεί κατά 85% η αύξηση που έχει σημειωθεί από τον Σεπτέμβριο, όταν η τιμή βρισκόταν στα 15 λεπτά, θα χρειασθεί μια θηριώδης επιδότηση που θα ξεπερνά τα 20 λεπτά ανά κιλοβατώρα.
Έτσι, αν και είναι δύσκολο να γίνουν σήμερα υπολογισμοί, εκτιμάται ότι για τη 12μηνη περίοδο εφαρμογής του νέου συστήματος η πρόσθετη επιβάρυνση του προϋπολογισμού θα ξεπεράσει τα 500 - 700 εκατ. ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι με τα νέα μέτρα για την αγορά ρεύματος, η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα απορροφηθούν πάνω από το 70% των αυξήσεων που έχουν γίνει μετά τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ήδη από 1/7 τέθηκε σε εφαρμογή ο νέος μηχανισμός λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του οποίου τίθεται πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών, διαφορετικό ανάλογα με την τεχνολογία (λιγνίτες, φυσικό αέριο, ανανεώσιμες πηγές κλπ.).
Η διαφορά του πλαφόν από την τιμή που διαμορφώνεται καθημερινά στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, στην οποία θα συνεχίσουν οι προμηθευτές να αγοράζουν την ενέργεια, θα μεταφέρεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης για να χρηματοδοτεί τις επιδοτήσεις στο κόστος της ενέργειας. Για παράδειγμα αν η ανώτατη τιμή είναι 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα και η τιμή στο Χρηματιστήριο 240 ευρώ, η διαφορά των 140 ευρώ θα μεταφέρεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης.
Από την 1η Αυγούστου καταργείται η ρήτρα αναπροσαρμογής στα κυμαινόμενα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας. Οι τιμές που θα εφαρμόζουν οι προμηθευτές θα είναι ενιαίες. Οι τιμές που θα ισχύσουν από την 1/8 θα ανακοινωθούν από τους προμηθευτές μέχρι τις 10 Ιουλίου, ενώ στο τέλος κάθε μήνα θα ανακοινώνονται οι τιμές του μεθεπόμενου (π.χ. στις 31 Ιουλίου θα ανακοινωθούν τα τιμολόγια του Σεπτεμβρίου).
Όπως εκτιμά το υπουργείο Ενέργειας:
- Στους ευάλωτους καταναλωτές που δικαιούνται Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (περίπου 500.000 νοικοκυριά) το 100% της αύξησης.
- Σε όλα τα οικιακά τιμολόγια έως και το 85% της αύξησης.
- Σε 1,25 εκατ. μικρομεσαίες επιχειρήσεις το 82% της αύξησης.
- Στους αγρότες και τα αγροτικά τιμολόγια έως το 90% της αύξησης.
