Οι κάτοικοι του σημερινού Λιβάνου είναι απευθείας απόγονοι των αρχαίων Χαναναίων της Παλαιάς Διαθήκης, σύμφωνα με μια νέα διεθνή έρευνα γενετιστών, οι οποίοι για πρώτη φορά ανέλυσαν και συνέκριναν τα γονιδιώματα κατοίκων της αρχαίας Χαναάν ηλικίας 4.000 ετών και του σημερινού Λιβάνου.
Οι Χαναναίοι της εποχής του Χαλκού, οι οποίοι αργότερα έγιναν γνωστοί ως Φοίνικες, ζούσαν σε μια εκτεταμένη περιοχή, που σήμερα περιλαμβάνει το Λίβανο, το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, τη Συρία και την Ιορδανία. Δημιούργησαν το πρώτο αλφάβητο και πολλές αποικίες στη Μεσόγειο, ασκώντας σημαντική εμπορική και πολιτισμική επιρροή, ενώ τους αναφέρουν συχνά τόσο η Βίβλος, όσο και αρχαία ελληνικά και αιγυπτιακά κείμενα.
Ιδίως στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν αναφορές για εκτεταμένες καταστροφές των κοινοτήτων τους και για εκμηδενισμό τους από τους Εβραίους, οι οποίοι -υποτίθεται ότι- είχαν σχετική εντολή από το Θεό. Μεταξύ άλλων, οι «αμαρτωλοί» Χαναναίοι κατοικούσαν στα Σόδομα και στα Γόμορρα, δύο πόλεις που είχαν επισύρει την οργή του (εβραϊκού) Θεού και γι' αυτό καταστράφηκαν εκ θεμελίων.
Όμως οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Μαρκ Χάμπερ του βρετανικού Ινστιτούτου Γενετικής Wellcome Trust Sanger Institute, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό ανθρώπινης γενετικής "American Journal of Human Genetics", κατέληξαν σε διαφορετικό συμπέρασμα, μετά την ανάλυση του DNA πέντε αρχαίων Χανανιτών από τη Σιδώνα και 99 συγχρόνων Λιβανέζων.
Η μελέτη αποκάλυψε ότι πάνω από το 90% της καταγωγής των συγχρόνων Λιβανέζων προέρχεται από τους Χαναναίους ή Καναανίτες. Αν οι τελευταίοι είχαν εξαφανισθεί από τους αρχαίους Ισραηλίτες, δεν θα μπορούσαν να κληροδοτοήσουν τόσα πολλά γονίδια στους κατοπινούς Λιβανέζους.
Ένα πρόσθετο μικρό ποσοστό του DNA των κατοίκων του Λιβάνου (γύρω στο 7%) προέρχεται από κάποιον διαφορετικό ευρασιατικό πληθυσμό, πιθανώς από την Κεντρική Ευρώπη, ο οποίος αναμίχθηκε με τους Χαναναίους πριν από 2.200 έως 3.800 χρόνια, σε μια εποχή που η μέση Ανατολή είχε δεχθεί πολλές επιδρομές (Ασσυρίων Περσών, Ελλήνων κ.α.).
Η γενετική ανάλυση δείχνει επίσης ότι οι ίδιοι οι Χαναναίοι προέρχονται από νεολιθικούς γεωργούς που έφθασαν στην περιοχή πριν από 5.000 έως 10.000 χρόνια, κυρίως από τα ανατολικά (κάτι που αναφέρουν και αρχαίοι έλληνες συγγραφείς).
Τα γενετικά ευρήματα επιβεβαιώνουν τα αρχαιολογικά, καθώς οι έως τώρα ανασκαφές σε παράκτιες περιοχές όπως η Σιδώνα και η Τύρος -αντίθετα με τους ισχυρισμούς της εβραϊκής Παλαιάς Διαθήκης- δεν δείχνουν ότι όντως υπήρξε εκτεταμένη καταστροφή ή μαζική εγκατάλειψη των πόλεων των Χαναναίων στις εποχές του Χαλκού και του Σιδήρου.
Η αρχαιολόγος δρ Κλοντ Ντουμέλ-Σιρχάλ, διευθύντρια των ανασκαφών στη Σιδώνα του Λιβάνου, δήλωσε ότι «για πρώτη φορά έχουμε γενετικά στοιχεία για την ύπαρξη σημαντικής συνέχειας στην περιοχή, από τους Χαναναίους της εποχής του Χαλκού έως σήμερα. Η γενετική αυτή συνέχεια συνάδει με τη συνέχεια που βλέπουν οι αρχαιολόγοι, κάτι που δείχνει τη σημασία της συνεργασίας αρχαιολόγων και γενετιστών».
Με δεδομένο ότι η Μέση Ανατολή υπήρξε ανέκαθεν μια άκρως ταραγμένη περιοχή, αποτέλεσε μάλλον έκπληξη για τους επιστήμονες η διαπίστωση ότι υπάρχει μια τόσο μεγάλη γενετική συνέχεια ανάμεσα στους αρχαίους και στους συγχρόνους κατοίκους του Λιβάνου.
Μπορείτε να δείτε την επιστημονική δημοσίευση, αντιγράφοντας στον browser σας τη διεύθυνση: http://www.cell.com/ajhg/fulltext/S0002-9297(17)30276-8
Παύλος Δρακόπουλος, ΑΠΕ-ΜΠΕ
