Κυρώσεις πρωτοφανούς αυστηρότητας σε όσους «πειράζουν» τις αντλίες καυσίμων καθιερώνει με νομοθετική ρύθμιση η αρμόδια αναπληρώτρια υπουργός Οικονομίας, Θεοδώρα Τζάκρη, αλλά και αυτή η πρωτοβουλία φαίνεται καταδικασμένη σε αποτυχία, αφού η Πολιτεία δεν διαθέτει σοβαρούς ελεγκτικούς μηχανισμούς και στηρίζει την εποπτεία της αγοράς καυσίμων στο διάτρητο, αν και πολυδιαφημισμένο, σύστημα εισροών-εκροών.
Του Νώντα Χαλδούπη
Η τροπολογία της κ. Τζάκρη καθιερώνει ποινές και πρόστιμα που, στα μάτια όσων δεν γνωρίζουν σε βάθος τα θέματα της αγοράς καυσίμων, μοιάζουν εξοντωτικές: πρόστιμα 30.000 ευρώ για κάθε «πειραγμένη» αντλία, αφαίρεση αδειών λειτουργίας και απαγόρευση της άσκησης δραστηριότητας όχι μόνο στον πρατηριούχο, αλλά και σε συγγενείς έως και δεύτερου βαθμού, βαριά πρόστιμα και αφαίρεση αδειών στις εταιρείες εγκατάστασης αντλιών που θα βρεθούν «πειραγμένες».
Θεωρητικά, με τόσο αυστηρές κυρώσεις, ακόμη και η σκέψη για καταδολίευση αντλιών γίνεται πλέον επικίνδυνη. Στην πραγματικότητα, όμως, για την οποία η αρμόδια υπουργός δεν ενημερώνεται, παρά μόνο μέσα από τους παραμορφωτικούς φακούς των αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων, ελάχιστα θα αλλάξουν στη λειτουργία της αγοράς, εκτός ίσως από την αύξηση του «μεροκάματου της διαφθοράς», που θα λαμβάνουν οι τυχόν επίορκοι υπάλληλοι του ελεγκτικού μηχανισμού.
Το πρόβλημα με την καταδολίευση αντλιών, ώστε να παραδίδονται στους καταναλωτές λιγότερα καύσιμα από αυτά που τιμολογούνται και με το κράτος να χάνει τους αναλογούντες φόρους (ΦΠΑ, φόρος κατανάλωσης κ.α.), είναι κοινό μυστικό ότι αποτελεί σήμερα μεγαλύτερη μάστιγα από τις καθιερωμένες μορφές λαθρεμπορίου (με τα γνωστά βυτία που αντί να καταλήγουν στο εξωτερικό επιστρέφουν στην Ελλάδα, ή με τα διάφορα πρόσθετα για τη νοθεία των καυσίμων, όπως η τολουόλη).
Ιδιαίτερα στα χρόνια της κρίσης, ακόμη και ένα μικρό «πείραγμα» της αντλίας, για να κλέβεται από τον καταναλωτή 1-2% της ποσότητας, προσφέρει ένα πολύτιμο πρόσθετο κέρδος στον πρατηριούχο, περίπου ίσο με το νόμιμο κέρδος του, γι’ αυτό και η καταδολίευση των αντλιών έχει γίνει προσφιλές «σπορ» πολλών πρατηριούχων. Οι δε εταιρείες εμπορίας κάνουν «στραβά μάτια», αφού οι επιτήδειοι πρατηριούχοι είναι κατά κανόνα πιο συνεπείς στις υποχρεώσεις τους προς τις εταιρείες από τους νομοταγείς.
Το επικερδέστατο σπορ της καταδολίευσης αντλιών δεν πρόκειται να σταματήσει με αυστηρές κυρώσεις, λένε έμπειροι παράγοντες της αγοράς καυσίμων. Το φαινόμενο μπορεί να περιορισθεί μόνο όταν οι παραβάτες θα γνωρίζουν ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να συλληφθούν και όταν θα στενέψουν τα περιθώρια αποφυγής των ελέγχων με αθέμιτα μέσα (τα «μεροκάματα» στους επίορκους ελεγκτές).
Δυστυχώς, σήμερα, πίσω από τις αυστηρές κυρώσεις της... μαρκίζας βρίσκεται ένας ασθενής ελεγκτικός μηχανισμός των Περιφερειών, που λαμβάνει κεντρικές κατευθύνσεις από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Οικονομίας. Ουδέποτε ο μηχανισμός αυτός, ακόμη και μετά την ενίσχυσή του με ένα «κρυφό» αυτοκίνητο για μετρήσεις, παρήγαγε ελεγκτικά αποτελέσματα αντίστοιχα με το μέγεθος της «εθνικής κομπίνας» με τις πειραγμένες αντλίες, ενώ πολλά ψιθυρίζονται στην αγορά για διάβρωσή του από ελεγχόμενους.
Επειδή ακριβώς οι κατασταλτικοί έλεγχοι είναι δύσκολο να γίνουν αποτελεσματικοί, έχει γίνει από χρόνια κοινός τόπος ότι πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος για να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση των αγορών και πωλήσεων υγρών καυσίμων, ώστε να εξαλειφθούν τα φαινόμενα παραβατικής συμπεριφοράς, μεταξύ των οποίων και η καταδολίευση των αντλιών.
Όμως, με ευθύνη της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου Οικονομίας, που εξακολουθεί και σήμερα να καθοδηγεί τις αποφάσεις της αναπληρώτριας υπουργού, δημιουργήθηκε -και πληρώθηκε πολύ ακριβά...- ένα σύστημα βεβαιωμένης πλέον αναποτελεσματικότητας, που είναι αποτελεσματικό μόνο στο «ξέπλυμα» των παραβατικών συμπεριφορών!
Πρόκειται για το πολυσυζητημένο σύστημα εισροών-εκροών, ένα κατ’ εξοχήν αντιεπιστημονικό σύστημα, που μόνο στην Ελλάδα χρησιμοποιείται για θεσμική επιτήρηση της αγοράς καυσίμων. Το ίδιο το «στήσιμο» των συστημάτων αυτών και η μεθοδολογία των μετρήσεων αφήνει περιθώρια για τεράστια περιθώρια σφάλματος (1,5%), τριπλάσια από αυτά που επιτρέπονται διεθνώς σε πιστοποιημένα μετρητικά όργανα (όπως οι μετρητές των αντλιών καυσίμων).
Επειδή το σύστημα είναι εντελώς διάτρητο, ακόμη και αν διαπιστωθεί μια μεγάλη απόκλιση (π.χ. πώληση 3% περισσότερων καυσίμων από αυτά που αγοράσθηκαν), ο πρατηριούχος δεν παραπέμπεται αυτομάτως στη Δικαιοσύνη ως λαθρέμπορος, αλλά γίνεται νέος έλεγχος για να διαπιστωθεί μήπως η απόκλιση οφείλεται σε σφάλμα του συστήματος! Δεν είναι τυχαίο ότι ουδείς πρατηριούχος ως τώρα έχει καταδικασθεί με βάση τις καταγραφές συστήματος εισροών-εκροών.
Εκτός όλων αυτών, τα συστήματα βασίζονται για τη λειτουργία τους σε κοινούς υπολογιστές με Windows, που προσφέρονται για παρεμβάσεις από εξειδικευμένους τεχνικούς, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν... τη νύχτα μέρα στα συστήματα εισροών-εκροών.
Η κ. Τζάκρη ίσως δεν γνωρίζει ότι λύση υπάρχει για να καταστούν αξιόπιστα τα συστήματα εισροών-εκροών και να παράγουν αποτελέσματα που θα επιτρέπουν να παραπέμπονται οι παραβάτες, αντί για αμφισβητούμενα αποτελέσματα χωρίς ελεγκτική αξία. Την έχουν προτείνει εμπειρογνώμονες του υπουργείου Οικονομικών, που είχαν μετάσχει πριν από μερικά χρόνια σε κοινή επιτροπή με συναδέλφους τους από το υπουργείο Οικονομίας, αλλά οι προτάσεις τους είχαν πέσει στο καλάθι των αχρήστων, επειδή δεν ήταν αρεστές στα κυκλώματα της αγοράς.
Η πρότασή τους ήταν απλή: να εγκατασταθούν σε όλες τις αντλίες ειδικοί μετρητές ροής, που θα καταγράφουν όλες τις πωλήσεις με αναγωγή στη θερμοκρασία των 15ο Κελσίου, ώστε να μην τίθεται ζήτημα μεταβολής του όγκου των καυσίμων από θερμοκρασιακές μεταβολές. Αυτοί οι μετρητές είναι πιστοποιημένα μετρητικά όργανα, με περιθώριο σφάλματος 0,5% και δεν αφήνουν περιθώρια παραβίασης, αφού καταγράφουν αυτόματα κάθε προσπάθεια καταδολίευσης.
Αν είχαν εγκατασταθεί τέτοιοι μετρητές, θα ήταν εύκολο να γνωρίζουμε με ασφάλεια τον όγκο των πωλήσεων κάθε πρατηρίου και αυτός να συγκρίνεται με τα τιμολόγια αγοράς καυσίμων (η πώληση από τα διυλιστήρια γίνεται επίσης με αναγωγή στους 15ο Κελσίου και με μετρητές υψηλής ακρίβειας), ώστε να διαπιστώνονται εύκολα αποκλίσεις και λαθροχειρίες, χωρίς να αφήνονται περιθώρια αμφισβητήσεων.
Οι ειδικοί του υπουργείου Οικονομικών είχαν προτείνει σχετικώς τα ακόλουθα (αντιγράφουμε από το πόρισμα της κοινής επιτροπής):
- «Στις μετρήσεις πωλήσεων σε τελικό καταναλωτή (αντλία) να γίνεται αυτόματη αναγωγή θερμοκρασίας, δηλαδή να πωλούν σε θερμοκρασία 15οC, δεδομένου ότι η θερμοκρασία της δεξαμενής μπορεί να είναι 28οC και η γραμμή της αντλίας 39οC».
- «Παρεμβάσεις στη διαδικασία διάθεσης καυσίμων: Για τις μετρήσεις πωλήσεων σε τελικό χρήστη (αντλία) είναι απαραίτητη η αυτόματη αναγωγή θερμοκρασίας κατά τη πώληση / διάθεση σε θερμοκρασία 15ο C. Ο λόγος για τέτοια απαίτηση είναι η σημαντική διαφορά θερμοκρασίας της δεξαμενής (π.χ. 28ο C) από τη γραμμή της αντλίας (μέχρι και 39ο C). Οι μεγάλες διαφορές της θερμοκρασίας δημιουργούν σημαντικές αποκλίσεις (1% ΠΕΡΙΠΟΥ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ = 10oC) στα ισοζύγια εισροών/εκροών του καυσίμου».
Δυστυχώς, αυτές οι εισηγήσεις παραμένουν στα αζήτητα και οι αρμόδιοι υπουργοί, ακόμη και αν έχουν καλές προθέσεις, καταλήγουν να αφήνουν ελεύθερο το πεδίο δράσης στους επιτήδειους της αγοράς καυσίμων και στους τυχόν συνεργούς τους από το χώρο των αρμόδιων ελεγκτικών υπηρεσιών...
