«Αγκάθι» στα νώτα της ελληνικής οικονομίας και ανασχετικός παράγοντας για την ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, αποτελεί το δημογραφικό πρόβλημα.
Το «καυτό» αυτό ζήτημα περνούσε για πολλά χρόνια κάτω από τα ραντάρ των κυβερνώντων. Απουσία εθνικού σχεδίου, έλλειψη πρωτοβουλιών και δράσεων προκειμένου να τεθεί ένα ολιστικό πλαίσιο αντιμετώπισης του φαινομένου, το οποίο προφανώς δεν είναι μόνο ελληνικό, αλλά στη χώρα μας τείνει να λάβει άκρως ανησυχητικές διαστάσεις.
Όλες οι πρόσφατες έρευνες που αφορούν την Ελλάδα συγκλίνουν στα ίδια συμπεράσματα. Η Ελλάδα έχει πολύ αδύναμες δημογραφικές προοπτικές με τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας να μειώνεται ραγδαία. Εν ολίγοις αυξάνονται οι συνταξιούχοι και μειώνονται οι εργαζόμενοι κάτι που σημαίνει ότι λιγότεροι ασφαλισμένοι θα πρέπει να εισφέρουν είτε άμεσα (ασφαλιστικές εισφορές) είτε έμμεσα (φορολογία κ.λπ.) περισσότερους πόρους ώστε να μπορούν να χρηματοδοτηθούν οι συντάξεις περισσότερων δικαιούχων.
Η εκτίμηση ότι το 2050 η σχέση ασφαλισμένων - συνταξιούχων θα είναι μόλις 1,37, είναι εξόχως ανησυχητική και καταδεικνύει την ανάγκη θα διαμορφωθεί ένα εθνικό σχέδιο για το δημογραφικό, με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές. Εδώ δεν χωρούν κομματικές γραμμές και αντεγκλίσεις μικροπολιτικού χαρακτήρα, αλλά αντιθέτως η εδραίωση ενός ουσιαστικού πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
Η συρρίκνωση του απασχολούμενου πληθυσμού είναι βέβαιο πως θα επηρεάσει αρνητικά τους ρυθμούς ανάπτυξης και το ύψος του ΑΕΠ μελλοντικά. Είναι μια βόμβα στα δημοσιονομικά θεμέλια που επουδενί πρέπει να υποτιμηθεί.
Η Ελλάδα αναμένεται να έχει πολύ μεγαλύτερη ποσοστιαία πληθυσμιακή μείωση στα επόμενα 80 έτη σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Με βάση την προβλεπόμενη μεταβολή του πληθυσμού για την περίοδο 2021-2100 η Ελλάδα κατατάσσεται 17η (-23,7%), στην τρίτη χειρότερη θέση μετά τη Λετονία και τη Λιθουανία (Διάγραμμα 2.4) και σε απόσταση από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (-4,2%).
Αγορά εργασίας, συντάξεις, Υγεία
Στην αγορά εργασίας, οι αναμενόμενες δημογραφικές εξελίξεις αναμένεται να οδηγήσουν σε μικρότερο εργατικό δυναμικό, με υψηλότερη μέση ηλικία και χαμηλότερη παραγωγικότητα.
Στο συνταξιοδοτικό σύστημα, η αναμενόμενη περαιτέρω επιδείνωση στον δημογραφικό δείκτη εξάρτησης γήρατος του ελληνικού πληθυσμού εγείρει σημαντικές προκλήσεις σε σχέση με την επιδίωξη των στόχων της βιωσιμότητας και επάρκειας των συντάξεων. Αφενός η δημόσια δαπάνη για συντάξεις θα εξακολουθεί να απορροφά σημαντικούς οικονομικούς πόρους, σε διψήφιο ποσοστό του ΑΕΠ έως και το 2070.
Επίσης, οι δημογραφικές εξελίξεις επιδρούν σημαντικά και στον τομέα της υγείας. Καθώς αυξάνεται το προσδόκιμο επιβίωσης, το μέσο επίπεδο υγείας του πληθυσμού επιδεινώνεται και αυξάνεται η ζήτηση για υπηρεσίες υγείας και για μακροχρόνια φροντίδα.
Εν κατακλείδι, το δημογραφικό αποτελεί μια τεράστια πρόκληση συνολικά για την ελληνική κοινωνία, όπου δεν χωρούν αποτυχίες...
Νώντας Βλάχος
