Σε μια νέα «τρικυμία» εισέρχεται το 2023 η ελληνική οικονομία, υπό την επίδραση των εξελίξεων στην Ευρώπη. Το σοκ για την Ελλάδα θα είναι διπλό, καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης, που φέτος αναμένεται να φθάσει σε εντυπωσιακό ποσοστό χάρη στον τουρισμό, αναμένεται να «προσγειωθεί» κοντά στο μηδέν, ενώ η επιθετική πολιτική επιτοκίων της ΕΚΤ για τον έλεγχο του πληθωρισμού θα κάνει εξαιρετικά δύσκολο τον δανεισμό του Δημοσίου.
Η μεταβολή του οικονομικού περιβάλλοντος τον επόμενο χρόνο, κυρίως υπό την επίδραση της ενεργειακής κρίσης, θα είναι πολύ απότομη και θα δημιουργήσει σοβαρές προκλήσεις για τις κυβερνήσεις στην Ευρώπη, ιδιαίτερα μάλιστα για την ελληνική, που θα δει να στενεύουν τα περιθώρια δημοσιονομικών παρεμβάσεων στήριξης της οικονομίας, καθώς το κόστος δανεισμού θα φθάσει κοντά σε απαγορευτικά όρια.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης στην τελευταία του ομιλία στο υπουργικό συμβούλιο έσπευσε να «μαζέψει» τις προσδοκίες που καλλιεργούνταν για εντυπωσιακά νέα μέτρα και παροχές, ενόψει της ομιλίας του στη ΔΕΘ. Έκανε λόγο για… «μετρημένα μέτρα», καθώς έχει γίνει αντιληπτό στην κυβέρνηση ότι ο «τοξικός» συνδυασμός απότομης πτώσης της οικονομικής δραστηριότητας και αύξησης του κόστους δανεισμού δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στη σταδιακή εξάντληση των «πυρομαχικών» της κυβέρνησης για τη στήριξη της οικονομίας.
Το σοκ θα γίνει ιδιαίτερα αισθητό στην οικονομική δραστηριότητα, καθώς:
- Η κυβέρνηση και η Τράπεζα της Ελλάδος, όπως και οι ιδιωτικοί οίκοι και διεθνείς οργανισμοί, αναθεωρούν προς το καλύτερο τις προβλέψεις τους για το φετινό ΑΕΠ, διαπιστώνοντας ότι η «έκρηξη» του τουρισμού, με έσοδα που ίσως και να ξεπεράσουν τα αντίστοιχα του 2019, οδηγούν τον φετινό ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 5%. Ο ολλανδικός χρηματοπιστωτικός όμιλος ING ανακοίνωσε σήμερα νέες προβλέψεις, που ανεβάζουν το φετινό ρυθμό ανάπτυξης στην Ελλάδα το 2022 στο 4,5%.
- Όμως, η μηχανή της ελληνικής οικονομίας δεν θα μείνει ανεπηρέαστη από την υφεσιακή δυναμική της Ευρώπης το 2023, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα προβλέπεται ότι θα είναι τον επόμενο χρόνο μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που θα αποφύγουν την ύφεση. Η ING «βλέπει» ύφεση το 2023 στην ευρωζώνη, με συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 0,6%, καθώς η γερμανική οικονομία θα βρεθεί σε πτώση κατά 1,1%. Η Ελλάδα, όπως εκτιμά ο οίκος, θα διατηρήσει θετικό πρόσημο μεταβολής του ΑΕΠ, κατά 0,7%, που θα είναι από τα χαμηλότερα των τελευταίων ετών και θα απέχει πολύ από το εντυπωσιακό 4,5% του τρέχοντος έτους.
Πίεση από την αύξηση του κόστους δανεισμού
Αυτό που ανησυχεί ιδιαιτέρως την Τράπεζα της Ελλάδος, όπως φάνηκε από χθεσινές τοποθετήσεις του Γιάννη Στουρνάρα, είναι ότι για πρώτη φορά, ύστερα από πολλά χρόνια, η νομισματική πολιτική δεν θα υποστηρίξει την οικονομική δραστηριότητα, αλλά θα γίνει έντονα περιοριστική, καθώς πλέον η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως και η Fed στις ΗΠΑ, δίνει προτεραιότητα στον έλεγχο του πληθωρισμού, χωρίς να «ζυγίζει» με μεγάλη προσοχή τις επιπτώσεις των υψηλών επιτοκίων στις οικονομίες της ευρωζώνης.
Οι αποδόσεις των ομολόγων στις αγορές της ευρωζώνης αντανακλούν ήδη την εκτίμηση των επενδυτών ότι η ΕΚΤ θα εγκαταλείψει την πολιτική των σταδιακών αυξήσεων στα επιτόκια και θα προχωρήσει μέσα στον Σεπτέμβριο σε μια «τζάμπο» αύξηση των επιτοκίων της, κατά 0,75%, ενώ θεωρείται βέβαιη άλλη μία αύξηση, πιθανόν κατά μισή μονάδα, μέσα στο τρίτο τρίμηνο του έτους.
Το κόστος δανεισμού για το ελληνικό Δημόσιο αρχίζει να κινείται κοντά σε απαγορευτικά όρια, καθώς η απόδοση του 10ετούς ομολόγου ξέφυγε σήμερα πάνω και από το 4,2%. Με τα επιτόκια σε αυτά τα επίπεδα, ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους μπορεί να προχωρά σε νέες εκδόσεις τίτλων με… σταγονόμετρο και γίνεται δύσκολη η αναπλήρωση του αποθέματος ρευστότητας του κράτους, το οποίο δέχεται συνεχή πίεση από τα μέτρα στήριξης για την ενεργειακή κρίση.
Ο Γ. Στουρνάρας άφησε χθες να διαφανεί η ανησυχία του για τον δανεισμό του Δημοσίου στις νέες συνθήκες, τονίζοντας ότι, αν και υπάρχει το νέο εργαλείο στήριξης των υπερχρεωμένων οικονομίων από την ΕΚΤ, που είναι ένα «ισχυρό εργαλείο», όπως είπε, ο ίδιος τάσσεται εναντίον μιας μεγάλης αύξησης επιτοκίων, κατά 0,75%.
Ο μεγάλος φόβος της κυβέρνησης και της Τράπεζας της Ελλάδος, παρά το γεγονός ότι προς το παρόν οι αυξήσεις αποδόσεων στα ομόλογα της ευρωζώνης είναι ομοιόμορφος, είναι να «μυρίσουν αίμα» οι κερδοσκόποι των αγορών και να προχωρήσουν σε επιθέσεις στα ομόλογα των υπερχρεωμένων οικονομιών, που δέχονται και τη μεγαλύτερη πίεση από τη νέα πολιτική της ΕΚΤ.
Όπως λένε τραπεζικά στελέχη, όσο απομακρυνόμαστε από την καλή χρονιά του 2022 και πλησιάζει το δύσκολο 2023, η «μάχη» για να αποφευχθούν «ατυχήματα» στα ελληνικά ομόλογα θα γίνεται όλο και δυσκολότερη. Ιδιαίτερα, αν επανέλθουν οι ανησυχίες για την πολιτική σταθερότητα, ή αρχίσει να αμφισβητείται η δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης.
