Σε μια από τις πιο παράδοξες στροφές της πρόσφατης γεωπολιτικής ιστορίας, η εκτόξευση πυραύλων φαίνεται πως άνοιξε το δρόμο για εκεχειρία στη Μέση Ανατολή. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε αργά το βράδυ της Δευτέρας (ώρα Ουάσινγκτον) ότι Ισραήλ και Ιράν συμφώνησαν σε μια «πλήρη και οριστική εκεχειρία», με ισχύ από τα μεσάνυχτα της Τρίτης. Αν και η Τεχεράνη αργότερα διέψευσε ότι υπάρχει συμφωνία με το Ισραήλ, δήλωσε ανοιχτή για τερματισμό των εχθροπραξιών εφόσον δεν συνεχίσει το Τελ Αβίβ.
Η ανακοίνωση αυτή ήρθε λίγες ώρες αφότου το Ιράν εκτόξευσε πυραύλους κατά της αμερικανικής στρατιωτικής βάσης Al-Udeid στο Κατάρ, ένα χτύπημα που οι Φρουροί της Επανάστασης χαρακτήρισαν «ισχυρό και καταστροφικό». Ωστόσο, δεν υπήρξαν αναφορές για θύματα. Το Ιράν, σύμφωνα με πηγές των New York Times, είχε ειδοποιήσει εκ των προτέρων τόσο τις ΗΠΑ, όσο και την κυβέρνηση του Κατάρ για την επίθεση, δίνοντας έτσι σήμα ότι δεν επρόκειτο για στρατηγική κλιμάκωση, αλλά για «ελεγχόμενη εκτόνωση».
Η όλη εξέλιξη εντάσσεται σε αυτό που ορισμένοι αναλυτές αποκαλούν «στρατηγική ειρήνης μέσω ισχύος» – ένα μοτίβο όπου οι στρατιωτικές ενέργειες λειτουργούν περισσότερο ως μέσο διαπραγμάτευσης, παρά ως εισαγωγή σε παρατεταμένες συγκρούσεις.
Η Χελίμα Κροφτ, επικεφαλής στρατηγικής εμπορευμάτων στην RBC Capital Markets, το περιέγραψε ως μια “προσεκτικά μελετημένη ανταλλαγή χτυπημάτων”, που επιτρέπει σε όλες τις πλευρές να επιδείξουν αποφασιστικότητα, χωρίς να κλείνουν την πόρτα στην αποκλιμάκωση.
Η αλληλουχία των γεγονότων ήταν καταιγιστική:
- Το Σάββατο, οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν αεροπορικά πλήγματα κατά ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, εμπλεκόμενες άμεσα στον πόλεμο Ισραήλ–Ιράν.
- Την Κυριακή, η Τεχεράνη προειδοποίησε πως «διατηρεί όλα τα μέσα άμυνας του εθνικού της συμφέροντος».
- Τη Δευτέρα, εξαπέλυσε την πυραυλική επίθεση στο Κατάρ.
- Και το ίδιο βράδυ, ο Τραμπ ανακοίνωσε το «επίσημο τέλος του 12ήμερου πολέμου».
Η συμβολική φύση του ιρανικού χτυπήματος, χωρίς απώλειες και με ειδοποίηση, δείχνει ότι η Τεχεράνη αναζητούσε διέξοδο αποκλιμάκωσης, χωρίς να εμφανιστεί αδύναμη στο εσωτερικό. Παράλληλα, ο Τραμπ παρουσίασε τη διαχείριση της κρίσης ως απόδειξη του δόγματος ισχύος των ΗΠΑ. Ο ίδιος ισχυρίστηκε πως η Τεχεράνη είχε «προειδοποιήσει» για το χτύπημα, κάτι που «αναμενόταν» σύμφωνα με τον πρόεδρο της Βουλής, Μάικ Τζόνσον.
Οι αγορές φάνηκαν να αποδέχονται αυτό το αφήγημα: οι τιμές του πετρελαίου υποχώρησαν απότομα τη Δευτέρα, καθώς το χτύπημα δεν είχε κόστος σε ζωές, ενώ η Wall Street κατέγραψε άνοδο, με τους επενδυτές να στοιχηματίζουν στην αποκλιμάκωση. Η μετοχή της Tesla, για άσχετους λόγους (λόγω λανσαρίσματος ρομπο-ταξί στο Όστιν του Τέξας), σημείωσε άνοδο 8,2%.
Παρότι η «ειρήνη μέσω πυραύλων» μοιάζει με αντιφατικό σχήμα, στην πράξη αποτελεί ένα διπλωματικό εργαλείο, που επιτρέπει στις αντιμαχόμενες πλευρές να διατηρήσουν την εικόνα ισχύος, ενώ κλείνουν τον κύκλο μιας ελεγχόμενης σύγκρουσης. Εάν αυτή η ισορροπία διατηρηθεί, ίσως αποτελέσει πρότυπο διαχείρισης μελλοντικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή - και όχι μόνο.
Α.Ν
