Σημαντική επιδείνωση παρουσιάζει η δημοσιονομική εικόνα της Τουρκίας, με το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού να διευρύνεται εκ νέου τον Οκτώβριο του 2025. Η αύξηση αυτή αντικατοπτρίζει τις ισχυρές πιέσεις που δέχεται η οικονομία από τον υψηλό πληθωρισμό, την αυστηρή νομισματική πολιτική και τις έντονες ανάγκες κρατικής χρηματοδότησης.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του τουρκικού υπουργείου Οικονομικών, ο κρατικός προϋπολογισμός κατέγραψε έλλειμμα 223,2 δισ. τουρκικών λιρών, έναντι 186,3 δισ. λιρών τον Οκτώβριο του 2024. Η διεύρυνση αυτή επιβεβαιώνει μια γενικευμένη τάση επιδείνωσης που έχει διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια του έτους.
δαπάνες
Οι συνολικές δαπάνες του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 43,4% σε ετήσια βάση, φτάνοντας τα 1,37 τρισ. λίρες. Η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε στις άτοκες δαπάνες, οι οποίες ενισχύθηκαν κατά 48% και έφτασαν τα 1,21 τρισ. λίρες, αντανακλώντας την προσπάθεια της κυβέρνησης να στηρίξει την οικονομική δραστηριότητα μέσω επιδοτήσεων, κοινωνικών προγραμμάτων, λειτουργικών δαπανών και επενδυτικών έργων. Παράλληλα, οι πληρωμές τόκων αυξήθηκαν κατά 15,6% και ανήλθαν σε 157,4 δισ. λίρες, εξέλιξη που αποδίδεται στο υψηλό κόστος εξυπηρέτησης χρέους σε ένα περιβάλλον αυξημένων επιτοκίων.
έσοδα
Αν και τα συνολικά έσοδα του προϋπολογισμού ενισχύθηκαν σημαντικά, δεν κατάφεραν να συγκρατήσουν την ανοδική πορεία του ελλείμματος. Τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 49,1% σε ετήσια βάση, φτάνοντας τα 1,15 τρισ. λίρες, με τα φορολογικά έσοδα να παρουσιάζουν άνοδο 51,6% και να διαμορφώνονται στα 976 δισ. λίρες. Η αύξηση αυτή προήλθε από την ενίσχυση των εισπράξεων στον φόρο εισοδήματος, στον εγχώριο ΦΠΑ και στους φόρους τραπεζικών και ασφαλιστικών συναλλαγών, οι οποίοι επηρεάστηκαν θετικά από τον πληθωρισμό και την έντονη κατανάλωση. Ωστόσο, το ύψος των κρατικών δαπανών αποδεικνύεται σημαντικά μεγαλύτερο από τα έσοδα, με αποτέλεσμα η δημοσιονομική ανισορροπία να εντείνεται.
Το πρωτογενές ισοζύγιο της χώρας – δηλαδή το ισοζύγιο πριν από τις δαπάνες τόκων – παρουσίασε και αυτό επιδείνωση, με το πρωτογενές έλλειμμα να ανέρχεται σε 65,8 δισ. λίρες, από 50,1 δισ. λίρες τον Οκτώβριο του 2024. Η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς δείχνει ότι ακόμη και χωρίς το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, ο κρατικός προϋπολογισμός δεν καταφέρνει να ισορροπήσει, αντανακλώντας την αυξανόμενη δημοσιονομική πίεση.
Η επιδείνωση των μεγεθών έρχεται σε μια περίοδο όπου η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα, με τον πληθωρισμό να παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα, τη λίρα να καταγράφει διαρκείς πιέσεις και το κόστος χρηματοδότησης να αυξάνεται λόγω των συνολικών παρεμβάσεων της Κεντρικής Τράπεζας.
Παράλληλα, οι ανάγκες για κοινωνικές παροχές, ενεργειακές επιδοτήσεις και δημόσιες επενδύσεις αυξάνονται, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής.
Το μεγάλο στοίχημα για την Άγκυρα είναι αν θα προχωρήσει σε περιορισμό δαπανών, αύξηση φορολογίας ή αναθεώρηση της συνολικής στρατηγικής της για την επόμενη περίοδο, καθώς η διατήρηση της σημερινής δημοσιονομικής πορείας ενδέχεται να οδηγήσει σε αυξημένο δανεισμό και περαιτέρω επιβάρυνση του δημόσιου χρέους.
Η σταθεροποίηση της οικονομίας και η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών προϋποθέτουν μια πιο συνετή και στοχευμένη διαχείριση των κρατικών πόρων.
Σε κάθε περίπτωση, το «φούσκωμα» του ελλείμματος αποτελεί πλέον ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που θα καθορίσουν τη μελλοντική κατεύθυνση της τουρκικής οικονομίας και θα επηρεάσουν την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς αγορές τους επόμενους μήνες.
