Τι καθορίζει την επιτυχία μιας επιχείρησης; Πώς ορισμένες εταιρείες κατακτούν κυρίαρχη θέση στην αγορά, ενώ άλλες καταρρέουν; Και ποιος τελικά είναι ο μηχανισμός που κάνει ένα “οικοσύστημα” -είτε είναι φυσικό, είτε επιχειρηματικό- να λειτουργεί με υγεία και ανθεκτικότητα;
Η απάντηση ίσως δεν βρίσκεται στα MBA ή στις στρατηγικές των διάσημων CEO, αλλά στη φύση. Αυτό υποστηρίζει το ντοκιμαντέρ "The Serengeti Rules", που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Sean B. Carroll. Η ταινία ακολουθεί μια ομάδα πρωτοπόρων επιστημόνων, οι οποίοι, από τη δεκαετία του 1960, ανακάλυψαν ένα σύνολο κοινών "κανόνων" που διέπουν όλα τα οικοσυστήματα του πλανήτη.
Το "κλειδί" δεν είναι πάντα οι πολλοί
Η κεντρική ανακάλυψη αυτών των ερευνητών ήταν η έννοια των "κομβικών ειδών" (“keystone species”) – εκείνων των ειδών που, αν και λίγα, καθορίζουν την ισορροπία ενός ολόκληρου οικοσυστήματος. Αν αφαιρεθούν, το σύστημα καταρρέει. Αν προστατευθούν, όλο το σύστημα ακμάζει.
Η αναλογία με τον επιχειρηματικό κόσμο είναι εντυπωσιακή: Ορισμένοι οργανισμοί, προϊόντα ή ακόμα και άνθρωποι λειτουργούν ως "θεμέλιοι λίθοι" (keystones). Στοιχεία που, ανεξαρτήτως μεγέθους, ασκούν δυσανάλογη επίδραση στην ισορροπία, την εξέλιξη και τη βιωσιμότητα ενός οργανισμού ή ολόκληρης της αγοράς.
Επιχειρήσεις ως οικοσυστήματα
Όπως τα οικοσυστήματα, έτσι και οι επιχειρήσεις καθορίζονται από:
- Μηχανισμούς ανάδρασης (feedback loops) που ενισχύουν ή καταστέλλουν συμπεριφορές.
- Κρυφούς μοχλούς που ρυθμίζουν τη λειτουργία του συστήματος.
- Κομβικούς παίκτες, χωρίς τους οποίους καταρρέει η ισορροπία.
Για παράδειγμα, σε μια επιχείρηση, ένας μη τεχνικός υπάλληλος μπορεί να λειτουργεί ως κρίσιμος κόμβος γνώσης και συνεργασίας, χωρίς να έχει επίσημη εξουσία. Ή μια σειρά προϊόντων "μεσαίας σημασίας" μπορεί να είναι εκείνη που διατηρεί τον όγκο εργασιών και όχι απαραίτητα το πιο δημοφιλές brand.
Τι σημαίνει αυτό για επενδυτές και επιχειρηματίες;
Το μεγαλύτερο μάθημα από τη φύση είναι πως η αξία δεν βρίσκεται πάντα στην επιφάνεια. Για όσους χτίζουν επιχειρήσεις, λαμβάνουν στρατηγικές αποφάσεις ή επενδύουν σε οργανισμούς, η κατανόηση αυτών των “κρυφών κανόνων” μπορεί να είναι καταλυτική:
- Ποια είναι τα σημεία μόχλευσης;
- Ποιοι είναι οι κρίσιμοι άνθρωποι ή πόροι;
- Πού εμφανίζονται οι θετικές ή αρνητικές ανατροφοδοτήσεις;
Οι απαντήσεις δεν προκύπτουν μόνο από δεδομένα. Απαιτούν ενσυναίσθηση, παρατήρηση και στρατηγική εστίαση, όπως και η επιστήμη της οικολογίας.
Από τη Σερενγκέτι στο boardroom
Οι πέντε επιστήμονες του ντοκιμαντέρ, Bob Paine, Jim Estes, Mary Power, Tony Sinclair και John Terborgh, μοιράζονται προσωπικές ιστορίες και ανακαλύψεις που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα φυσικά συστήματα. Και, κατ’ επέκταση, τον τρόπο που μπορούμε να βλέπουμε την ίδια την επιχειρηματικότητα.
Η κατανόηση των δυναμικών ενός συστήματος, φυσικού ή οικονομικού, είναι πολύτιμη δεξιότητα. Όπως λέει και ο σκηνοθέτης της ταινίας:
Η επιστήμη της φύσης μάς δείχνει ότι μικρές, στοχευμένες παρεμβάσεις μπορούν να φέρουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, αρκεί να γνωρίζουμε πού να παρέμβουμε
Αν λοιπόν θέλετε να χτίσετε κάτι ανθεκτικό, βιώσιμο και ουσιαστικό -είτε είναι μία μικρή επιχείρηση, είτε startup, είτε fund, είτε πολυεθνική- αξίζει να κοιτάξετε έξω από τα οικονομικά μοντέλα και να στραφείτε στη βιολογία. Εκεί, συχνά, θα βρείτε τους πιο σοφούς συμβούλους στρατηγικής.
