Η ναυτιλία έχει ήδη ενταχθεί στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS), γεγονός που αυξάνει σημαντικά το λειτουργικό κόστος.
Οι ναυτιλιακές εταιρείες υποχρεούνται πλέον να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών CO₂ με βάση το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των πλοίων. Η εφαρμογή γίνεται σταδιακά:
-
40% των εκπομπών το 2024
-
70% το 2025
-
100% από το 2027 και μετά
Το σύστημα καλύπτει πλήρως τα ταξίδια εντός ΕΕ, ενώ για διεθνείς δρομολογιακές γραμμές υπολογίζεται το 50% των εκπομπών.
Παράλληλα, το Ηνωμένο Βασίλειο προετοιμάζει το δικό του σύστημα (UK ETS), το οποίο αναμένεται να επεκταθεί και στη ναυτιλία από το 2026, αυξάνοντας περαιτέρω τις υποχρεώσεις των εταιρειών.
Σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων Drewry, το επιπλέον κόστος που προέκυψε για τις ναυτιλιακές εταιρείες το 2024 και θα καταβληθεί φέτος ανέρχεται σε 2,9 δισ. δολάρια. Το ποσό αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια, ειδικά από το 2026, όταν λήγει η μεταβατική περίοδος και διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής του ETS.
Η πίεση εντείνεται και από τον νέο κανονισμό FuelEU Maritime, ο οποίος στοχεύει στη σταδιακή υποχρεωτική χρήση καυσίμων χαμηλών εκπομπών, χωρίς ακόμη να έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως οι οικονομικές συνέπειες.
Αυξημένες εκπομπές λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων
Περίπου 13.000 πλοία υπέβαλαν στοιχεία εκπομπών CO₂ στην ευρωπαϊκή πλατφόρμα MRV για το 2024. Οι συνολικές εκπομπές ανήλθαν σε 90 εκατ. τόνους CO₂, σημειώνοντας αύξηση 14% σε σχέση με το 2023.
Ένας βασικός παράγοντας ήταν οι γεωπολιτικές εντάσεις που οδήγησαν πολλά πλοία να αποφεύγουν τη Διώρυγα του Σουέζ, επιλέγοντας τη μεγαλύτερη διαδρομή μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, αυξάνοντας την κατανάλωση καυσίμου και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Ποιοι εκπέμπουν περισσότερο – Στην κορυφή τα containerships
Αν και αντιπροσωπεύουν μόλις το 16% του στόλου, τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων ευθύνονται για το 34% των εκπομπών CO₂ στο EU ETS. Το υψηλό ενεργειακό τους αποτύπωμα τα καθιστά και από τις πιο επιβαρυμένες κατηγορίες στο νέο καθεστώς.
Σύμφωνα με τη Drewry:
-
Ένα επιβατηγό/RoPax αναμένεται να πληρώσει περίπου 1 εκατ. δολάρια για το 2024.
-
Ένα containership περίπου 500.000 δολάρια.
Μεγάλοι ναυτιλιακοί όμιλοι, όπως Maersk, CMA CGM και Hapag-Lloyd, έχουν ήδη ενσωματώσει προσαυξήσεις ETS στα ναύλα, ενώ προσφέρουν και «πράσινες» επιλογές μεταφοράς για τους πελάτες τους.
Υποχρεωτικό OPS σε όλα τα λιμάνια TEN-T έως το 2030
Από την 1η Ιανουαρίου 2030, επιβατηγά πλοία και containerships άνω των 5.000 GT θα πρέπει να χρησιμοποιούν συστήματα ηλεκτροδότησης από τη στεριά κατά την παραμονή τους στα λιμάνια της ΕΕ.
Η συμμόρφωση απαιτεί:
-
Εγκατάσταση υποδομών υψηλής τάσης
-
Αναβάθμιση υφιστάμενων δικτύων
-
Νέους υποσταθμούς και μετασχηματιστές
-
Νέες συνδέσεις που συχνά ισοδυναμούν με κατανάλωση «μικρής πόλης»
Οι επενδύσεις αυτές δημιουργούν μεγάλες ανάγκες για χρηματοδότηση από κράτη-μέλη, λιμενικές αρχές και ιδιωτικούς φορείς.
Η εικόνα για τα επόμενα χρόνια
Η ευρωπαϊκή ναυτιλία εισέρχεται σε περίοδο υψηλών επενδυτικών απαιτήσεων και αυξημένων λειτουργικών δαπανών. Οι πλοιοκτήτες αντιμετωπίζουν ένα νέο περιβάλλον κόστους, ενώ τα λιμάνια καλούνται να υλοποιήσουν έργα μεγάλης κλίμακας προκειμένου να ανταποκριθούν στο υποχρεωτικό πλαίσιο μηδενικών εκπομπών.
Η επόμενη διετία θεωρείται κρίσιμη, καθώς θα καθορίσει τον ρυθμό προσαρμογής του κλάδου στο πιο απαιτητικό, αλλά και πιο «πράσινο» θεσμικό πλαίσιο που διαμορφώνεται στην Ευρώπη.
