Αναλυτική εγκύκλιο με τις λεπτομέρειες των εκλογών έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Εσωτερικών.
Εκεί, περιγράφονται, στο πρώτο μέρος, πληροφορίες για την ημερομηνία διενέργειας των εκλογών, τον αριθμό των βουλευτών που εκλέγονται σε κάθε περιφέρεια, την κτήση του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, την υποβολή των υποψηφιοτήτων και την ανακήρυξη των υποψηφίων βουλευτών.
Στο δεύτερο μέρος περιγράφονται οι αρμοδιότητες και οι ενέργειες των κρατικών υπηρεσιών και των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αμέσως μετά την έναρξη της προεκλογικής περιόδου έως την προηγούμενη ημέρα της ψηφοφορίας.
Το τρίτο μέρος αναφέρεται στα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά την ημέρα της ψηφοφορίας, ενώ αναλύεται και ο τρόπος ψηφοφορίας, εξαγωγής και ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων των εκλογών.
Χαρακτηριστικά σημεία της εγκυκλίου:
Ημερομηνία διενέργειας των εκλογών
Σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 45/22.04.2023 (Α ́ 99), οι εκλογές στην Ελληνική Επικράτεια θα διεξαχθούν την Κυριακή 21η Μαΐου 2023. Η ψηφοφορία θα διαρκέσει από ώρα 07.00 έως ώρα 19.00, όπως ειδικότερα προβλέπεται στο άρθρο 50 του π.δ. 26/2012.
Αριθμός βουλευτών που εκλέγονται σε κάθε εκλογική περιφέρεια
Ο αριθμός των βουλευτών που εκλέγεται σε κάθε εκλογική περιφέρεια ορίστηκε με το άρθρο 1 του π.δ. 8/2023 (Α ́ 16). Πρόκειται για την κατανομή των 285 εδρών μεταξύ των 59 εκλογικών περιφερειών της Χώρας, δοθέντος ότι οι υπόλοιπες 15 έδρες καλύπτονται από τους βουλευτές Επικρατείας.
Δικαίωμα ψήφου
Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 4, 6 παρ. 1, 10 και 15 του π.δ. 26/2012, δικαίωμα ψήφου στις γενικές βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 έχουν οι πολίτες Έλληνες και Ελληνίδες που έχουν συμπληρώσει το δέκατο έβδομο (17ο) έτος της ηλικίας τους και είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους των δήμων (μεταβολές που συντελέστηκαν έως και την 28η Φεβρουαρίου 2023) και δεν έχουν στερηθεί το δικαίωμα του εκλέγειν.
Στερούνται του δικαιώματος του εκλέγειν:
α) Όσοι βρίσκονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα, σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση.
β) Όσοι στερήθηκαν το δικαίωμα αυτό, λόγω αμετάκλητης ποινικής καταδίκης, σε κάποιο από τα εγκλήματα που ορίζονται από τον ποινικό και στρατιωτικό ποινικό κώδικα, για όσο χρόνο διαρκεί αυτή η στέρηση (άρθρο 5 του π.δ. 26/2012). Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική (άρθρο 51 παρ. 5 του Συντάγματος και άρθρο 6 παρ. 2 του π.δ. 26/2012).
Συγκρότηση εφορευτικών επιτροπών
Η ψηφοφορία διεξάγεται σε κάθε εκλογικό τμήμα ενώπιον πενταμελούς εφορευτικής επιτροπής, που αποτελείται από τον αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής, ως πρόεδρο, και τέσσερα (4) μέλη (άρθρο 58 του π.δ. 26/2012). Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών, με ισάριθμα αναπληρωματικά, κληρώνονται από το οικείο Πρωτοδικείο, μεταξύ των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους
εκλογέων του δήμου στον οποίο ανήκει το εκλογικό τμήμα. Σε όποιους δήμους οι κατάλογοι είναι καταρτισμένοι κατά εκλογικά διαμερίσματα, τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών κληρώνονται ή διορίζονται από αυτούς που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους του οικείου εκλογικού διαμερίσματος.
Σε όλες τις περιπτώσεις, τα μέλη πρέπει να κατοικούν στο δήμο ή το εκλογικό διαμέρισμα που ανήκει το εκλογικό τμήμα, για το οποίο κληρώθηκαν. Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών πρέπει να έχουν τουλάχιστον απολυτήριο δημοτικού σχολείου και να μην έχουν υπερβεί το εξηκοστό έβδομο (67ο) έτος της ηλικίας τους.
Η κλήρωση ή ο διορισμός των μελών γίνεται εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κατά την παρ. 4 του άρθρου 31 του π.δ. 26/2012 έναρξη της προεκλογικής περιόδου, δηλαδή έως την 7η Μαΐου 2023 (άρθρο 58 παρ. 3 του π.δ. 26/2012). Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών ειδοποιούνται για το διορισμό τους με φροντίδα των οικείων Εισαγγελέων Πρωτοδικών και με απόδειξη, τουλάχιστον πέντε (5) ημέρες πριν από την ημέρα της ψηφοφορίας, δηλαδή το αργότερο έως την 15η Μαΐου 2023 (άρθρο 58 παρ. 6 του π.δ. 26/2012) και οφείλουν να ασκήσουν τα καθήκοντά τους, ανεξαρτήτως αν ειδοποιήθηκαν εγκαίρως (άρθρο 58 παρ. 7 του π.δ. 26/2012).
Στο σημείο αυτό, επισημαίνεται ότι πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να αποφευχθεί η κλήρωση ή ο διορισμός ως μελών, προσώπων που κωλύονται να ασκήσουν τα καθήκοντά τους, διότι: α) έχουν υπερβεί το 67ο έτος της ηλικίας τους, β) δεν έχουν απολυτήριο δημοτικού, γ) δεν κατοικούν στον οικείο δήμο, δ) είναι δημόσιοι και δημοτικοί υπάλληλοι ή έμμισθοι υπάλληλοι δημοτικών νομικών προσώπων και ιδρυμάτων και όσοι με αυτές τις ιδιότητες υπηρέτησαν την τελευταία τριετία προ της εκλογής, ε) είναι αποστρατευθέντες αξιωματικοί, όργανα των σωμάτων ασφαλείας, στ) έχουν διατελέσει δήμαρχοι, βουλευτές, μέλη της κυβέρνησης και υφυπουργοί, ζ) έχουν ανακηρυχθεί υποψήφιοι βουλευτές από τον Άρειο Πάγο, η) είναι ιερείς ή λοιποί θρησκευτικοί λειτουργοί (άρθρα 58 παρ. 4 και 59 παρ. 1 του π.δ. 26/2012).
Η 15νθήμερη προθεσμία που ορίζεται από την παρ. 3 του άρθρου 58 του π.δ. 26/2012, για την κλήρωση ή το διορισμό των μελών των εφορευτικών επιτροπών, δεν πρέπει να εξαντληθεί.
Διορισμός εφόρων και αντιπροσώπων της δικαστικής αρχής
Οι έφοροι και οι αντιπρόσωποι της δικαστικής αρχής διορίζονται με κλήρωση, σε δημόσια συνεδρίαση, από το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου. Οι δικαστικοί αντιπρόσωποι διορίζονται μεταξύ όσων αναφέρονται στην παρ. 3 του άρθρου 68 του π.δ. 26/2012. Σημειώνεται ότι οι συμβολαιογράφοι, οι δικηγόροι και οι ασκούμενοι δικηγόροι μπορούν να διοριστούν ως δικαστικοί αντιπρόσωποι τόσο στην εκλογική περιφέρεια καταγωγής τους όσο και στην εκλογική περιφέρεια του Πρωτοδικείου στο οποίο είναι διορισμένοι και ασκούν τα καθήκοντά τους (άρθρο 68 παρ. 12 του π.δ.26/2012).
Σε περίπτωση που εξαντληθεί ο αριθμός των αναπληρωτών αντιπροσώπων της δικαστικής αρχής σε κάποια εκλογική περιφέρεια και παραμείνουν εκλογικά τμήματα χωρίς αντιπροσώπους της δικαστικής αρχής, ο οικείος έφορος μπορεί να διορίσει στα τμήματα αυτά αντιπροσώπους της δικαστικής αρχής από τα πρόσωπα που αναφέρονται στις παρ. 3 και 4 άρθρου 68 του π.δ. 26/2012 και υπηρετούν ή βρίσκονται στην ίδια εκλογική περιφέρεια.
Η πράξη του εφόρου για το διορισμό ανακοινώνεται αμέσως στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών της εκλογικής περιφέρειας. Στην ίδια αυτή περίπτωση, είναι δυνατή και η χρησιμοποίηση αντιπροσώπων ή αναπληρωτών από άλλες εκλογικές περιφέρειες, τους οποίους 8 διαθέτει με εντολή του ο έφορος της εκλογικής περιφέρειας, όπου διορίστηκαν, ύστερα από αίτηση του εφόρου της περιφέρειας στην οποία πρόκειται να χρησιμοποιηθούν.
Οι μεταβολές αυτές ανακοινώνονται αμέσως στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και στους οικείους Εισαγγελείς Πρωτοδικών. Τα πρόσωπα που διορίζονται ως έφοροι και τακτικοί ή αναπληρωτές αντιπρόσωποι της δικαστικής αρχής ειδοποιούνται από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου πέντε (5) ημέρες πριν από την ψηφοφορία, δηλαδή μέχρι την 15η Μαΐου 2023 και οφείλουν να βρίσκονται στον τόπο του διορισμού τους δύο (2) ημέρες πριν από την ψηφοφορία, δηλαδή την 18η Μαΐου 2023 (άρθρο 68 παρ. 13 του π.δ. 26/2012).
Με την άφιξή τους, ειδοποιούν αμέσως τον Εισαγγελέα της περιφέρειάς τους και τον οικείο Περιφερειάρχη (άρθρο 68 παρ. 13 του π.δ. 26/2012). Ταυτόχρονα, υποχρεούνται να αναφέρουν με το ταχύτερο μέσο στον οικείο έφορο, την άφιξη και την ανάληψη των καθηκόντων τους (άρθρο 66 παρ. 3 του π.δ. 26/2012).
Γραμματέας εφορευτικής επιτροπής
Η εφορευτική επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 63 του π.δ. 26/2012, αναθέτει καθήκοντα γραμματέα, για τη σύνταξη των πρακτικών της, σε υπάλληλο δημόσιο ή δημοτικό ή υπάλληλο νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, που είναι υποχρεωμένος να τα εκτελέσει. Αν τούτο δεν είναι εφικτό, σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο, η εφορευτική επιτροπή αναθέτει καθήκοντα γραμματέα σε έναν εκλογέα ή σε ένα από τα τακτικά ή αναπληρωματικά μέλη της ή και εν ανάγκη σε δημοτικό υπάλληλο.
Στην περίπτωση που, για οποιοδήποτε λόγο, δεν υπάρχει γραμματέας της εφορευτικής επιτροπής, δεν παρακωλύεται καθόλου το έργο της, διότι ο ίδιος ο αντιπρόσωπος της δικαστικής αρχής ή ο προεδρεύων της επιτροπής μπορεί να εκτελέσει καθήκοντα γραμματέα.
Ψηφοδέλτια
Τα ψηφοδέλτια είναι μόνον έντυπα, κατασκευάζονται από χαρτί χρώματος λευκού σε σχήμα ορθογώνιο, εκτυπώνονται με φροντίδα και ευθύνη των κομμάτων, των συνασπισμών κομμάτων και των μεμονωμένων υποψηφίων και πρέπει να είναι τα ίδια σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Τα τυπογραφικά στοιχεία των ψηφοδελτίων πρέπει να είναι μελανής απόχρωσης.
Στα κόμματα και τους συνασπισμούς κομμάτων, των οποίων συνδυασμοί υποψηφίων ανακηρύχθηκαν στο ένα τρίτο (1/3) τουλάχιστον των εκλογικών περιφερειών της Χώρας, χορηγείται το χαρτί εκτύπωσης των ψηφοδελτίων από το Υπουργείο Εσωτερικών (άρθρο 70 του π.δ. 26/2012).
Αναφορικά με τις περαιτέρω λεπτομέρειες και το περιεχόμενο των ψηφοδελτίων, ισχύουν τα οριζόμενα στο άρθρο 72 του π.δ. 26/2012. Οι λεπτομέρειες σχετικά με τις διαστάσεις τους, καθορίζονται με την απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών υπ’ αρ. 35421/25.04.2023 (Β’ 2761) .
Τα λευκά ψηφοδέλτια, ίδιου σχήματος και διαστάσεων, αποστέλλονται από το Υπουργείο Εσωτερικών στους οικείους αντιπεριφερειάρχες, οι οποίοι φροντίζουν για την παράδοσή τους στις εφορευτικές επιτροπές.
Σε περίπτωση έλλειψης έντυπων ψηφοδελτίων, επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν λευκά ψηφοδέλτια της ίδιας απόχρωσης με τα έντυπα ψηφοδέλτια, με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 74 του π.δ. 26/2012.
Διευκρινίζεται ότι τα λευκά ψηφοδέλτια χρησιμοποιούνται από την εφορευτική επιτροπή, μόνον όταν κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας διαπιστωθεί έλλειψη εντύπων ψηφοδελτίων καθώς και όταν καθυστερήσει ο ανεφοδιασμός με έντυπα, και όχι κατά την περίπτωση που ένα ή περισσότερα πολιτικά κόμματα δεν αποστείλουν καθόλου τον αναγκαίο αριθμό εντύπων ψηφοδελτίων στον οικείο αντιπεριφερειάρχη, παρά το γεγονός ότι παρέλαβαν την ποσότητα χαρτιού που χορηγεί το Υπουργείο.
Εφόσον χρησιμοποιηθεί λευκό ψηφοδέλτιο, αυτό συμπληρώνεται από τον ίδιο τον εκλογέα ως προς την αναγραφή του ονόματος του συνδυασμού της επιλογής του. Τυχόν συμπλήρωση αυτού (ως προς τον συνδυασμό) από την εφορευτική επιτροπή, συνιστά παραβίαση των οικείων διατάξεων της εκλογικής νομοθεσίας.
Τα κόμματα, οι συνασπισμοί κομμάτων, οι συνδυασμοί ανεξαρτήτων και οι μεμονωμένοι υποψήφιοι για τις βουλευτικές εκλογές, παραδίδουν στους αντιπεριφερειάρχες της περιφερειακής ενότητας της έδρας κάθε νομού, επαρκή αριθμό ψηφοδελτίων τουλάχιστον οκτώ (8) ημέρες πριν από την ημέρα της ψηφοφορίας, δηλαδή το αργότερο έως τις 12 Μαΐου 2023. Στη συνέχεια, οι οικείοι αντιπεριφερειάρχες οφείλουν να εφοδιάσουν τις εφορευτικές επιτροπές, με αριθμό ψηφοδελτίων που να υπερβαίνει κατά 10% τουλάχιστον τον αριθμό των εγγεγραμμένων, σε κάθε εκλογικό τμήμα, εκλογέων (άρθρο 71 παρ. 2 του π.δ. 26/2012).
Στο σημείο αυτό, τονίζεται ιδιαίτερα η ανάγκη πιστής τήρησης των διατάξεων της εκλογικής νομοθεσίας, προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν έλλειψη ψηφοδελτίων στα εκλογικά τμήματα κατά την ημέρα της ψηφοφορίας.
Επειδή, όμως, το χρονικό διάστημα της προεκλογικής περιόδου είναι περιορισμένο και οι προθεσμίες ιδιαίτερα πιεστικές, οι αντιπεριφερειάρχες της περιφερειακής ενότητας της έδρας κάθε νομού, είναι σκόπιμο να επιδεικνύουν ανοχή και να παραλαμβάνουν ακόμη και μέσα σε ένα εύλογο, από τη λήξη των ανωτέρω προθεσμιών, χρονικό διάστημα, τα αποστελλόμενα έντυπα ψηφοδέλτια, αρκεί να μην επηρεάζεται ουσιωδώς η προετοιμασία της σχετικής εκλογικής διαδικασίας.
Εκλογικοί φάκελοι
Οι φάκελοι στους οποίους εσωκλείονται τα ψηφοδέλτια κατασκευάζονται ομοιόμορφα από αδιαφανές χαρτί λευκής απόχρωσης, με φροντίδα του Υπουργείου Εσωτερικών και διατίθενται σε ολόκληρη την Επικράτεια. Οι λεπτομέρειες σχετικά με τις διαστάσεις και τα άλλα γνωρίσματά τους, καθορίζονται με την ως άνω απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών υπ’ αρ. 35421/25.04.2023 (Β’ 2761).
Το Υπουργείο Εσωτερικών φροντίζει για την αποστολή των εκλογικών φακέλων στους οικείους αντιπεριφερειάρχες, οι οποίοι οφείλουν να παραδώσουν τους φακέλους στις δημοτικές αρχές και οι οποίες με τη σειρά τους εφοδιάζουν τις εφορευτικές επιτροπές όλων των εκλογικών τμημάτων (άρθρο 75 του π.δ. 26/2012).
