Σχεδόν οκτώ χρόνια μετά την πολυσυζητημένη στους διεθνείς οικονομικούς κύκλους τιτλοποίηση των «αμαρτωλών» swap χρέους μεταξύ Goldman Sachs και Ελληνικού Δημοσίου, με τα οποία «εξωραΐσθηκε» το δημόσιο χρέος για να μπει η Ελλάδα στην ευρωζώνη, η Εθνική Τράπεζα πληρώνει αρκετά «τσουχτερό» λογαριασμό για αυτούς τους τίτλους, που παραμένουν στο χαρτοφυλάκιο της.
Το τρίτο τρίμηνο του 2016, από τους τίτλους που εκδόθηκαν τον Φεβρουάριο του 2009 από το όχημα ειδικού σκοπού “Titlos Plc”, η Εθνική «έγραψε» ζημιά 70 εκατ. ευρώ, όπως παραδέχθηκε ο CFO του ομίλου, Γιάννης Κυριακόπουλος, απαντώντας σε σχετική ερώτηση αναλυτή, στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων 9μήνου.
«Είχαμε (σ.σ.: από την “Titlos”) ένα χτύπημα σχεδόν 70 εκατ. ευρώ στο εισόδημα από αγοραπωλησίες χρεογράφων», ανέφερε ο κ. Κυριακόπουλος. «Αυτός είναι ο λόγος που έχουμε εμφανίσει αρνητικά αποτελέσματα από αγοραπωλησίες χρεογράφων», εξήγησε.
Απαντώντας σε διευκρινιστική ερώτηση για το αν αυτές οι τόσο σημαντικές απώλειες αναμένεται να επαναληφθούν, ο κ. Κυριακόπουλος επισήμανε ότι η ζημιά οφείλεται κατά κύριο λόγο στα ασυνήθιστα χαμηλά επιτόκια και εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα είναι εξίσου μεγάλη τα επόμενα τρίμηνα.
Οι διαφορές επιτοκίων
Πράγματι, οι τίτλοι που εκδόθηκαν από την “Titlos” και τους οποίους κατέχει από την έκδοσή τους η Εθνική, έχουν σήμερα απόδοση κοντά στο μηδέν για την τράπεζα. Οι πληρωμές τόκων που λαμβάνει κάθε εξάμηνο υπολογίζονται με βάση το Euribor 6μήνου, που είναι πλέον αρνητικό (γύρω στο -0,2% σήμερα) και προστίθενται 50 μονάδες βάσης (0,50%). Δηλαδή, η τράπεζα έχει σήμερα δεσμευμένα περίπου 4,4 δισ. ευρώ σε αυτούς τους τίτλους, που έχουν σχεδόν μηδενική απόδοση!
Τα αρνητικά διατραπεζικά επιτόκια έχουν μετατρέψει τα παλαιά swap της Goldman Sachs -που πέρασαν στην Εθνική και ακολούθως στην εταιρεία ειδικού σκοπού “Titlos” - στο φθηνότερο δάνειο για το Ελληνικό Δημόσιο.
Με την τελευταία μορφή που πήραν τα swap, προβλέπεται υποχρέωση του Δημοσίου να πληρώνει τόκους με επιτόκιο Euribor 6μήνου πλέον 6,6%,ενώ λαμβάνει από την “Titlos” τόκο με σταθερό επιτόκιο 4,5%.
Αυτό σημαίνει ότι με το Euribor 6μήνου -0,2%, το κόστος του swap για το Δημόσιο είναι 1,9% και ο «λογαριασμός» για αυτό το φθηνό δανεισμό πηγαίνει στην “Titlos”, δηλαδή στην Εθνική.
Βέβαια, αυτό είναι ένα προσωρινό πρόβλημα για την Εθνική, που εύλογα περιμένει ότι στη διάρκεια ζωής των τίτλων, που λήγουν στις 20 Σεπτεμβρίου του 2039, δηλαδή σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά τα αρχικά swap της Goldman, τα διατραπεζικά επιτόκια θα ανεβούν και πάλι σε «φυσιολογικά» επίπεδα και η συναλλαγή θα γίνει επικερδής για την τράπεζα.
Το σοβαρότερο πρόβλημα...
Υπάρχει, όμως, όπως υπογραμμίζουν τραπεζικά στελέχη, ένα μόνιμο και πολύ σοβαρότερο πρόβλημα με την τιτλοποίηση των «αμαρτωλών» swap, η οποία έγινε με σύμβουλο - πάλι (...)- την Goldman Sachs: Οταν αποφάσισε να προχωρήσει σε αυτή τη συναλλαγή, στις αρχές του 2009 και ενώ άρχιζε η κρίση στην ελληνική αγορά ομολόγων, η διοίκηση Αράπογλου το έκανε για να δημιουργήσει νέους τίτλους στη βάση των παλιών swap, τους οποίους θα μπορούσε να αξιοποιήσει για να αντλήσει ρευστότητα από την ΕΚΤ.
Πράγματι, οι τίτλοι αυτοί συνολικής ονομαστικής αξίας 5,1 δισ. ευρώ και τρέχουσας αξίας 5,5 δισ. ευρώ (η έκδοση έγινε σε τιμή υπέρ το άρτιο) έγιναν αρχικά δεκτοί από την ΕΚΤ. Η Εθνική έλαβε τεράστια ρευστότητα, την οποία αξιοποίησε κατάλληλα στην αγορά ομολόγων και στη διατραπεζική, προκειμένου να αποκρούσει τις πιέσεις που ήδη άρχιζαν να γίνονται αισθητές.
Η συνέχεια, όμως, δεν ήταν εξίσου καλή: Στους κόλπους της ΕΚΤ ξέσπασε μεγάλη αναστάτωση, όταν έγινε αντιληπτό ότι η Εθνική είχε πάρει ρευστότητα με τρόπο που χωρούσε πολλή συζήτηση.
Οι τίτλοι της “Titlos” δεν βασίζονταν σε «ορθόδοξες» υποχρεώσεις του Δημοσίου, αλλά σε συναλλαγές που είχαν γίνει εκτός αγοράς (off market), για τις οποίες μάλιστα η ελληνική κυβέρνηση (το 2008) είχε απαντήσει στην Eurostat (ψευδώς) ότι... δεν υπήρχαν.
Οι ιθύνοντες της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη φοβήθηκαν ότι αν επιτρεπόταν στην Εθνική να αντλεί ρευστότητα με βάση τέτοιους «σκοτεινούς» τίτλους, θα άνοιγε το «κουτί της Πανδώρας» στην ευρωζώνη, αφού οι επενδυτικές τράπεζες θα δημιουργούσαν βιομηχανία swap με τις κυβερνήσεις, οι συναλλαγές θα τιτλοποιούνταν και θα κατέληγαν στην ΕΚΤ για αναχρηματοδότηση.
Ήταν μια από τις σπάνιες περιπτώσεις διεθνώς, όπου γελοιοποιήθηκαν οι διαδικασίες αναχρηματοδότησης των τραπεζών από την κεντρική τράπεζα και δεν είναι τυχαίο ότι προκλήθηκε τεράστιο ενδιαφέρον διεθνώς. Το “Bloomberg” έφθασε στο σημείο να ζητήσει τη δημοσιοποίηση δύο ειδικών μελετών που συνέταξαν στελέχη της ΕΚΤ για το θέμα, προσφεύγοντας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο τελικά επέτρεψε στην ΕΚΤ να κρατήσει τις μελέτες μυστικές, για να μη διαταραχθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Η δυσάρεστη για την Εθνική κατάληξη της υπόθεσης ήταν ότι οι τίτλοι τέθηκαν εκτός μηχανισμού αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ και υποχρεώθηκε να επιστρέψει τη ρευστότητα που είχε λάβει.
Αυτό ισχύει σήμερα, με αποτέλεσμα η τράπεζα να έχει στον ισολογισμό της μια τιτλοποίηση-ογκόλιθο (με διαφορά η μεγαλύτερη από τις υπόλοιπες), χωρίς να μπορεί να την αξιοποιήσει για τη χρηματοδότησή της.
