Προειδοποιήσεις για μελλοντικούς κινδύνους για το Ελληνικό Δημόσιο από τις εγγυήσεις που πρόσφερε στις τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων με το πρόγραμμα «Ηρακλής» διατυπώνει ο οίκος Moody's στα «ψιλά γράμματα» της πρόσφατης ανακοίνωσης για την αναβάθμιση του ελληνικού χρέους. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οι εγγυήσεις που έχει δώσει το Δημόσιο αυξήθηκαν πάνω από 17 δισ. ευρώ το 2024.
Η Moody's επισημαίνει ότι το πρόβλημα των κόκκινων δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών αντιμετωπίσθηκε με τις τιτλοποιήσεις με κρατικές εγγυήσεις. Όμως, ενώ αυτή η διαδικασία έφερε την εξυγίανση των τραπεζικών χαρτοφυλακίων, τα κόκκινα δάνεια δεν έχουν διευθετηθεί οριστικά και παραμένουν υπό τη διαχείριση των servicers, αποτελώντας βαρίδι για την οικονομική ανάπτυξη. Παράλληλα, οι εγγυήσεις του Δημοσίου αποτελούν ένα αφανές χρέος (contingent liability) που μπορεί να επιβαρύνει το δημόσιο χρέος, εάν υπάρξουν καταπτώσεις εγγυήσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ρυθμοί μείωσης του χρέους που έχει εγγυηθεί το Ελληνικό Δημόσιο είναι πολύ αργή. Οι servicers μόνο οριακά καλύπτουν τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει βάσει των επιχειρησιακών σχεδίων των τιτλοποιήσεων του "Ηρακλή", για να μην καταπίπτουν εγγυήσεις και να μην τους επιβάλλονται οι προβλεπόμενες από τον νόμο κυρώσεις, που φθάνουν ως την αποβολή από τη διαχείριση της τιτλοποίησης.
Η Moody's αναφέρει ότι:
- Η ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού συνέχισε να βελτιώνεται και θα συγκλίνει στα επίπεδα της ΕΕ, αν και τα επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) παραμένουν από τα υψηλότερα στην ΕΕ.
- Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης των ΜΕΔ προήλθε από πωλήσεις χαρτοφυλακίων και τιτλοποιήσεις, που μείωσαν τον δείκτη ΜΕΔ σε περίπου 2,9% τον Δεκέμβριο του 2024 σε σύγκριση με μέσο όρο περίπου 2% για τις τράπεζες της ΕΕ.
- Η κυβέρνηση επέκτεινε το Ελληνικό Σχέδιο Προστασίας Περιουσιακών Στοιχείων (HAPS, γνωστό και ως «Ηρακλής»), το οποίο αποτέλεσε βασική πηγή μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω τιτλοποιήσεων (οι ομολογίες υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας φέρουν κρατική εγγύηση).
- Η επέκταση του «Ηρακλή» («Ηρακλής III) θα προωθήσει περαιτέρω τιτλοποιήσεις, κυρίως για τη μικρότερη τράπεζα του συστήματος Attica Bank, και μικρότερα υπολειπόμενα ποσά για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες.
- Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι επειδή οι μειώσεις των μη εξυπηρετούμενων δανείων έχουν έρθει μέσω πιέσεων μεταβιβάσεων περιουσιακών στοιχείων, παραμένουν στην οικονομία στα χέρια των διαχειριστών πιστώσεων, ακόμη και αν βρίσκονται εκτός τραπεζικού τομέα.
- Η εμμονή αυτών των ΜΕΔ αποτελεί τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη, καθώς και πηγή ενδεχόμενων υποχρεώσεων για την κυβέρνηση λόγω της κρατικής εγγύησης για τους τίτλους υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας, αν και δεν έχει ενεργοποιηθεί καμία εγγύηση κατά την τελευταία πενταετία.
Οι εγγυήσεις αυξάνονται
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, για το 2024, το ύψος των κρατικών εγγυήσεων του «Ηρακλή» αυξήθηκε από 16,783 δισ., στο τέλος του 2023, σε 17,327 στο τέλος του 2024.
Τα εγγυημένα χρέη από τις 15 τιτλοποιήσεις που υπήρχαν στο τέλος του 2023 μειώθηκαν με πολύ αργούς ρυθμούς στο τέλος του 2024, ενώ προστέθηκαν άλλες τέσσερις τιτλοποιήσεις με κρατικές εγγυήσεις, δύο της Attica Bank και άλλες δύο της Εθνικής και της Πειραιώς.
Οι εγγυήσεις του «Ηρακλή» (ποσά σε εκατ. ευρώ)
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι το Δημόσιο, όσο δεν επιβαρύνεται από καταπτώσεις εγγυήσεων, εισπράττει προμήθειες αρκετά σημαντικού ύψους για τις εγγυήσεις που έχει προσφέρει. Το 2024, τα έσοδα του Δημοσίου από αυτές τις προμήθειες ξεπέρασαν τα 195 εκατ. ευρώ.
