Οι αυξανόμενες ζώνες σύγκρουσης και οι αεροπορικές απειλές με drones και πυραύλους επιβαρύνουν όλο και περισσότερο τις αεροπορικές εταιρείες παγκοσμίως, προκαλώντας ακυρώσεις πτήσεων, δαπανηρές ανακατευθύνσεις και έλλειψη προβλεψιμότητας, πλήττοντας τόσο την ασφάλεια, όσο και την κερδοφορία του κλάδου.
«Ο σχεδιασμός πτήσεων σε τέτοιο περιβάλλον είναι εξαιρετικά δύσκολος. Η αεροπορία βασίζεται στην προβλεψιμότητα, και η απουσία της μεταφράζεται σε αυξημένο κόστος», δήλωσε ο Guy Murray, επικεφαλής ασφάλειας πτήσεων της TUI Airline, σύμφωνα με το Reuters.
Από τη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία έως τη Ρωσία, το Πακιστάν και την Αφρική, όλο και περισσότερα κράτη κλείνουν εναέριους χώρους, υποχρεώνοντας τις αεροπορικές σε μακροσκελείς ελιγμούς, που καταναλώνουν περισσότερα καύσιμα και προσωπικό.
Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε τέτοιο βαθμό, που πλέον πάνω από τα μισά κράτη πάνω από τα οποία περνάει μια πτήση Ευρώπη – Ασία απαιτούν προσεκτική αξιολόγηση κινδύνου πριν από κάθε απογείωση.
Πύραυλοι, GPS spoofing και «τυφλές ζώνες»
Από τον Οκτώβριο του 2023, όταν κλιμακώθηκε η σύγκρουση Ισραήλ - Παλαιστινίων, πιλότοι και επιβάτες βρέθηκαν σε πορείες κοντά σε πυραύλους και drones, συχνά σε πτήσεις ρουτίνας.
Αντίστοιχα, πτήσεις από τη Μόσχα ματαιώνονται τακτικά λόγω drones που παραβιάζουν τον εναέριο χώρο, ενώ περιστατικά παρεμβολών GPS και spoofing έχουν αυξηθεί σημαντικά.
Η αντιπαράθεση Ινδίας - Πακιστάν τον προηγούμενο μήνα οδήγησε σε αμοιβαίο αποκλεισμό εναέριων χώρων, προκαλώντας χαοτικές ανακατευθύνσεις πτήσεων σε ολόκληρη την Ασία.
Πτήσεις που χτυπήθηκαν από πυραύλους
Το απόλυτο σενάριο καταστροφής για την πολιτική αεροπορία είναι μια πτήση που καταρρίπτεται κατά λάθος ή εσκεμμένα.
Τον Δεκέμβριο, πτήση της Azerbaijan Airlines συνετρίβη στο Καζακστάν, σκοτώνοντας 38 άτομα, αφού καταρρίφθηκε από ρωσική αεράμυνα, σύμφωνα με πηγές του Reuters.
Τον Οκτώβριο, ένα φορτηγό αεροσκάφος καταρρίφθηκε στο Σουδάν, σκοτώνοντας 5 άτομα.
Από το 2001, έχουν καταρριφθεί έξι επιβατικά αεροσκάφη, ενώ τρία ακόμη απέφυγαν στο παρά λίγο πυραυλική επίθεση, αναφέρει η Osprey Flight Solutions.
Παρότι τα στατιστικά ασφαλείας του κλάδου δείχνουν συνεχή μείωση ατυχημάτων, αυτά δεν καταγράφουν περιστατικά σχετιζόμενα με συγκρούσεις και εχθροπραξίες.
Ανισότητες στις διαδρομές
Η απαγόρευση εισόδου στον ρωσικό εναέριο χώρο για τις περισσότερες δυτικές αεροπορικές από το 2022 έχει δημιουργήσει ανταγωνιστικό μειονέκτημα, αφού αεροπορικές από την Κίνα, την Ινδία και τη Μέση Ανατολή εξακολουθούν να εκμεταλλεύονται τις βραχύτερες και φθηνότερες βόρειες διαδρομές.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Singapore Airlines, της οποίας η πτήση SQ326 προς Άμστερνταμ έχει αλλάξει τρεις φορές διαδρομή μέσα σε έναν χρόνο, αποφεύγοντας διαδοχικά το Ιράν, το Αφγανιστάν και πλέον το Πακιστάν.
Το δίλημμα του πληρώματος και οι αμφιλεγόμενες αποφάσεις
Οι τελικές αποφάσεις για το ποια διαδρομή είναι ασφαλής λαμβάνονται από τις ίδιες τις εταιρείες, με βάση εθνικά δελτία, συμβουλές ασφαλείας και επιμέρους πολιτικές. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση δημιουργεί ασυνέπειες και εμπορικές πιέσεις, που δυνητικά θολώνουν την κρίση.
«Η IATA λέει ότι η ευθύνη ανήκει στις εταιρείες. Αλλά η ιστορία δείχνει ότι οι εμπορικές πιέσεις μπορούν να υπερισχύσουν της ασφάλειας», δήλωσε στο Reuters ο Paul Reuter, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πιλότων (ECA).
Ο Careen της IATA ξεκαθάρισε ότι οι πιλότοι και τα πληρώματα έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν μια πτήση εάν νιώθουν ότι η διαδρομή δεν είναι ασφαλής και οι περισσότερες εταιρείες δεν πιέζουν για πτήσεις χωρίς συναίνεση του πληρώματος.
