Σε ποσό που ξεπερνά τα 27 δισ. ευρώ έχει «κολλήσει το κοντέρ» των προβληματικών στεγαστικών δανείων τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας έντονο προβληματισμό στους τραπεζίτες και τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό της ΕΚΤ, τη στιγμή μάλιστα που διαπιστώνεται ότι στο 5μηνο Οκτωβρίου 2018 – Φεβρουαρίου 2019 υπήρξε «έκρηξη» νέων αιτήσεων προστασίας πρώτης κατοικίας, με βάση το νόμο Κατσέλη.
Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το σύνολο των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων αποκαλύπτουν την πλήρη αποτυχία της προσπάθειας μείωσής τους, σε αντίθεση με τις άλλες κατηγορίες δανείων (καταναλωτικά, επιχειρηματικά), όπου καταγράφεται σημαντική πρόοδος:
- Τον Σεπτέμβριο του 2018, τα «κόκκινα» στεγαστικά πλησίαζαν τα 27,6 δισ. ευρώ. Σε επίπεδα άνω των 27 δισ. ευρώ βρισκόταν το υπόλοιπο των κόκκινων στεγαστικών δανείων και στη λήξη του 9μήνου των τριών προηγούμενων ετών (2015, 2016, 2017), αντανακλώντας την απόλυτη αποτυχία των προσπαθειών για μείωση του υπολοίπου.
- Αντίθετα, μεταξύ Σεπτεμβρίου 2015 και Σεπτεμβρίου 2018, το συνολικό υπόλοιπο των «κόκκινων» δανείων μειώθηκε κατά 40 δισ. ευρώ, καθώς σημειώθηκε πρόοδος τόσο στην αντιμετώπιση των καταναλωτικών προβληματικών δανείων, όσο και στα επιχειρηματικά.
Μεγάλος αριθμός δανείων πρώτης κατοικίας παραμένουν «κλειδωμένα» στην προσωρινή προστασία βάσει του νόμου Κατσέλη. Στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης έδειχναν ότι στο τέλος του 2018 υπήρχαν σε εκκρεμότητα για εκδίκαση από τα Ειρηνοδικεία σχεδόν 138.000 αιτήσεις. Ο αριθμός αναθεωρήθηκε σε περίπου 100.000 αιτήσεις, καθώς η νέα μηχανοργάνωση επέτρεψε να διαγραφούν από την καταμέτρηση αιτήσεις που είχαν μετρηθεί δύο φορές.
Όμως, η προσπάθεια εκκαθάρισης των υποθέσεων αυτών από τα δικαστήρια παραπέμπει στο… μύθο του Σίσυφου, καθώς ενόψει της εκπνοής του νόμου, στις 31/12/2018, οι νέες αιτήσεις υπερδιπλασιάσθηκαν κατά το τελευταίο τρίμηνο του έτους, φθάνοντας τις 11.455, δηλαδή περίπου στον ίδιο αριθμό με τις υποθέσεις για τις οποίες εκδόθηκαν αποφάσεις. Το δε πρώτο δίμηνο του 2019, λόγω της νέας παράτασης του νόμου Κατσέλη, εκτιμάται ότι είναι πιθανό να προστέθηκαν στην «ουρά» περισσότερες από 10.000 νέες αιτήσεις.
Στην παρούσα φάση, η ισχύς του άρθρου του νόμου Κατσέλη έχει λήξει και νέες αιτήσεις δεν μπορούν να κατατεθούν, αλλά η εκκρεμότητα με το νέο πλαίσιο για την προστασία της πρώτης κατοικίας έχει παραταθεί. Σε κάθε περίπτωση, οι τράπεζες δεν θα έχουν στα χέρια τους το εργαλείο της ευνοϊκής ρύθμισης για τα δάνεια πρώτης κατοικίας πριν από τις αρχές του επόμενου μήνα.
Η «μάχη» για τη μείωση των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων, χωρίς τραυματικές για την κοινωνία εμπειρίες, θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από την ελκυστικότητα που θα έχουν οι νέες ρυθμίσεις για όσους δανειολήπτες βρίσκονται ήδη στην «ομπρέλα» του νόμου Κατσέλη.
Αν αυτοί δεν αποφασίσουν - κατά μεγάλο ποσοστό - ότι τους συμφέρει να αποσύρουν τις αιτήσεις τους στα δικαστήρια, για να μπουν στην πλατφόρμα της εξωδικαστικής διευθέτησης, ούτε η ελληνική κυβέρνηση θα φανεί συνεπής στη δέσμευσή της έναντι των δανειστών για εκκαθάριση όλων των υποθέσεων του παλιού νόμου Κατσέλη ως το τέλος του 2021, ούτε και οι τράπεζες θα καταφέρουν να ανοίξουν το βηματισμό τους στην αντιμετώπιση των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων…
Τα κόκκινα δάνεια
