Πριν από μερικές εβδομάδες ένας εννιάχρονος μακάκος πίθηκος ονόματι Πέιτζερ έπαιξε με επιτυχία ένα παιχνίδι Πονγκ με το μυαλό του. Αν και μπορεί να ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία, η επίδειξη της εταιρείας νευροτεχνολογίας Neuralink του Ίλον Μασκ είναι ένα παράδειγμα μιας διεπαφής εγκεφάλου-μηχανής σε δράση (και έχει γίνει στο παρελθόν).
Ένας δίσκος μεγέθους νομίσματος που ονομάζεται "Link" εμφυτεύτηκε από ένα χειρουργικό ρομπότ ακριβείας στον εγκέφαλο του Πέιτζερ, συνδέοντας χιλιάδες μικρονήματα από το τσιπ με νευρώνες που είναι υπεύθυνοι για τον έλεγχο της κίνησης.
Οι διεπαφές εγκεφάλου-μηχανής θα μπορούσαν να αποφέρουν τεράστια οφέλη στην ανθρωπότητα. Αλλά για να απολαύσουμε τα οφέλη, θα πρέπει και να διαχειριστούμε τους κινδύνους σε ένα αποδεκτό επίπεδο.
Ένα περίπλοκο παιχνίδι Πονγκ
Στον Πέιτζερ έμαθαν αρχικά τον τρόπο να παίζει Pong με συμβατικό τρόπο, χρησιμοποιώντας ένα joystick. Όταν έκανε μια σωστή κίνηση, έπαιρνε μια γουλιά smoothie μπανάνας. Καθώς έπαιζε, το εμφύτευμα της Neuralink κατέγραφε τα μοτίβα της ηλεκτρικής δραστηριότητας στον εγκέφαλό του. Αυτό εντόπισε ποιοι νευρώνες έλεγχαν ποιες κινήσεις. Στη συνέχεια, το joystick αποσυνδέθηκε και ο Πέιτζερ έπαιξε το παιχνίδι χρησιμοποιώντας μόνο το μυαλό του - και μάλιστα πάρα πολύ καλά!
Αυτό το demo της Neuralink βασίστηκε σε ένα παλαιότερο από το 2020, το οποίο περιλάμβανε τη Γερτρούδη το γουρούνι. Στη Γερτρούδη είχε εγκατασταθεί το εμφύτευμα και καταγράφηκε το αποτέλεσμα, αλλά δεν αξιολογήθηκε καμία συγκεκριμένη εργασία.
Βοηθώντας άτομα με εγκεφαλική βλάβη
Σύμφωνα με τη Neuralink, η τεχνολογία της θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους που έχουν παραλύσει από τραύματα στη σπονδυλική στήλη ή τον εγκέφαλο, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να ελέγχουν τις ηλεκτρονικές συσκευές με το μυαλό τους. Αυτό θα παρείχε στους παραπληγικούς, στους τετραπληγικούς και στα θύματα εγκεφαλικού την απελευθερωτική εμπειρία να κάνουν πράγματα μόνοι τους ξανά.
Τα προσθετικά άκρα μπορεί επίσης να ελέγχονται από σήματα από το τσιπ. Και η τεχνολογία θα είναι σε θέση να στέλνει σήματα πίσω, κάνοντας ένα προσθετικό μέλος να έχει την αίσθηση αληθινού. Τα κοχλιακά εμφυτεύματα το κάνουν ήδη αυτό, μετατρέποντας τα εξωτερικά ακουστικά σήματα σε νευρωνικές πληροφορίες, τις οποίες ο εγκέφαλος μεταφράζει σε ήχο για να «ακούσει» ο χρήστης.
Η Neuralink υποστηρίζει επίσης ότι η τεχνολογία της θα μπορούσε να θεραπεύσει την κατάθλιψη, τον εθισμό, την τύφλωση, την κώφωση και μια σειρά από άλλες νευρολογικές διαταραχές. Αυτό θα μπορούσε να γίνει, χρησιμοποιώντας το εμφύτευμα για την τόνωση περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με αυτές τις καταστάσεις.
Οι διεπαφές εγκεφάλου-μηχανής θα μπορούσαν επίσης να έχουν εφαρμογές πέρα από τη θεραπευτική. Για αρχή, θα μπορούσαν να προσφέρουν έναν πολύ πιο γρήγορο τρόπο αλληλεπίδρασης με υπολογιστές, σε σύγκριση με μεθόδους που περιλαμβάνουν τη χρήση χεριών ή φωνής.
Ένας χρήστης θα μπορούσε να πληκτρολογήσει ένα μήνυμα με την ταχύτητα της σκέψης και να μην περιορίζεται από την επιδεξιότητα του αντίχειρα. Θα αρκούσε μόνο να σκεφτεί το μήνυμα και το εμφύτευμα θα μπορούσε να το μετατρέψει σε κείμενο. Το κείμενο θα μπορούσε στη συνέχεια να αναπαραχθεί μέσω λογισμικού που το μετατρέπει σε ομιλία.
Ίσως πιο συναρπαστική είναι η ικανότητα μιας διεπαφής εγκεφάλου-μηχανής να συνδέει εγκεφάλους με το cloud και όλους τους πόρους του. Θεωρητικά, η «εγγενής» νοημοσύνη ενός ατόμου θα μπορούσε στη συνέχεια να επαυξηθεί κατόπιν αιτήματος με την πρόσβαση σε τεχνητή νοημοσύνη βασισμένη στο cloud.
Η ανθρώπινη νοημοσύνη θα μπορούσε να πολλαπλασιαστεί πολύ με αυτό. Σκεφτείτε για λίγο εάν δύο ή περισσότερα άτομα συνέδεσαν ασύρματα τα εμφυτεύματά τους. Αυτό θα διευκόλυνε την ανταλλαγή εικόνων και ιδεών υψηλού εύρους ζώνης από τη μία στην άλλη. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν ενδεχομένως να ανταλλάξουν περισσότερες πληροφορίες σε λίγα δευτερόλεπτα από όσες θα χρειάζονταν λεπτά ή ώρες για να μεταδοθούν προφορικά.
Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί παραμένουν επιφυλακτικοί σχετικά με το πόσο καλά θα λειτουργήσει η τεχνολογία, αφού εφαρμοστεί σε ανθρώπους για πιο σύνθετες εργασίες από ένα παιχνίδι Pong.
Σχετικά με το σύστημα αυτό της Neuralink, η Άννα Γουέξλερ, καθηγήτρια ιατρικής ηθικής και πολιτικής υγείας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, δήλωσε: "Η νευροεπιστήμη απέχει πολύ από το να κατανοήσει πώς λειτουργεί το μυαλό και πολύ περισσότερο από το να έχει την ικανότητα να το αποκωδικοποιήσει".
Μπορεί να χακαριστεί;
Ταυτόχρονα, οι ανησυχίες για την πιθανή βλάβη μιας τέτοιας τεχνολογίας συνεχίζουν να απασχολούν τους ερευνητές της διεπαφής εγκεφάλου - μηχανής. Χωρίς "αλεξίσφαιρη" ασφάλεια, είναι πιθανό οι χάκερ να έχουν πρόσβαση σε εμφυτευμένα τσιπ και να προκαλέσουν δυσλειτουργία ή λάθος κατεύθυνση των ενεργειών τους. Οι συνέπειες μπορεί να είναι μοιραίες για το θύμα.
Κάποιοι μπορεί να ανησυχούν ότι η ισχυρή τεχνητή τεχνητή νοημοσύνη που λειτουργεί μέσω μιας διεπαφής εγκεφάλου-μηχανής θα μπορούσε να αναλάβει τον έλεγχο του εγκεφάλου του ξενιστή. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε στη συνέχεια να επιβάλει μια σχέση αφέντη - σκλάβου και, το επόμενο πράγμα που θα δούμε, οι άνθρωποι να γίνουν π.χ ένας στρατός από ζωντανά "ρομπότ".
Ο ίδιος ο Ίλον Μασκ δηλώνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί υπαρξιακή απειλή για την ανθρωπότητα. Λέει ότι οι άνθρωποι θα χρειαστεί τελικά να συγχωνευθούν με την τεχνητή νοημοσύνη, για να αφαιρέσουν την «υπαρξιακή απειλή» που θα μπορούσε να παρουσιάσει η προηγμένη τεχνητή νοημοσύνη:
"Η εκτίμησή μου σχετικά με το γιατί η τεχνητή νοημοσύνη αγνοείται από πολύ έξυπνους ανθρώπους είναι ότι οι πολύ έξυπνοι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι ένας υπολογιστής μπορεί ποτέ να είναι τόσο έξυπνος όσο αυτοί. Και αυτό είναι ύβρις και προφανώς ψευδές" έχει πει.
Ο Μασκ έχει συγκρίνει την έρευνα και την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης με την «κλήση του δαίμονα». Αλλά τι μπορούμε λογικά να κάνουμε για αυτή τη δήλωση; Θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια προσπάθεια να τρομάξει το κοινό και, με αυτόν τον τρόπο, να πιέσει τις κυβερνήσεις να νομοθετήσουν αυστηρούς ελέγχους για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Ο ίδιος χρειάστηκε να διαπραγματευτεί κυβερνητικούς κανονισμούς που διέπουν τις λειτουργίες αυτόνομων και εναέριων οχημάτων, όπως οι πύραυλοι της SpaceX.
"Σπεύδε βραδέως"
Η κρίσιμη πρόκληση με οποιαδήποτε δυνητικά ασταθή τεχνολογία είναι να αφιερωθεί αρκετός χρόνος και προσπάθεια για τη δημιουργία δικλείδων ασφαλείας. Καταφέραμε να το κάνουμε αυτό για μια σειρά από πρωτοποριακές τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της ατομικής ενέργειας και της γενετικής μηχανικής. Τα αυτόνομα οχήματα είναι ένα πιο πρόσφατο παράδειγμα. Ενώ η έρευνα έχει δείξει ότι η συντριπτική πλειονότητα των τροχαίων ατυχημάτων αποδίδεται στη συμπεριφορά του οδηγού, εξακολουθούν να υπάρχουν καταστάσεις στις οποίες η τεχνητή νοημοσύνη που ελέγχει ένα αυτοκίνητο δεν ξέρει τι να κάνει και θα μπορούσε να προκαλέσει ατύχημα.
Χρόνια προσπάθειας και δισεκατομμύρια δολάρια έχουν καταβληθεί για να γίνουν ασφαλή τα αυτόνομα οχήματα, αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί. Και το επιβατικό κοινό δεν θα χρησιμοποιεί αυτόνομα αυτοκίνητα μέχρι να επιτευχθούν τα επιθυμητά επίπεδα ασφάλειας. Τα ίδια πρότυπα πρέπει να ισχύουν για την τεχνολογία διεπαφής εγκεφάλου-μηχανής.
Είναι δυνατό να επινοηθεί αξιόπιστη ασφάλεια για να αποφευχθεί η παραβίαση των εμφυτευμάτων. Η Neuralink (και παρόμοιες εταιρείες όπως η NextMind και η Kernel) έχουν κάθε λόγο να κάνουν αυτή την προσπάθεια. Πέρα από την αντίληψη του κοινού, θα ήταν απίθανο να λάβουν την έγκριση της κυβέρνησης χωρίς αυτήν.
Πέρυσι ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ παρείχε έγκριση στη Neuralink για δοκιμές «ριζοσπαστικής συσκευής», σε αναγνώριση των θεραπευτικών δυνατοτήτων της τεχνολογίας.
Προχωρώντας προς τα εμπρός, τα εμφυτεύματα της Neuralink πρέπει να επισκευάζονται, να αντικαθίστανται και να αφαιρούνται εύκολα σε περίπτωση δυσλειτουργίας ή εάν ο χρήστης θέλει να τα αφαιρέσει για οποιονδήποτε λόγο. Επίσης, δεν πρέπει να προκληθεί βλάβη σε κανένα σημείο στον εγκέφαλο. Αν και η χειρουργική επέμβαση εγκεφάλου ακούγεται τρομακτική, υπάρχει εδώ και αρκετές δεκαετίες και μπορεί να γίνει με ασφάλεια.
Δοκιμές σε ανθρώπους
Σύμφωνα με τον Μασκ, οι δοκιμές του Neuralink σε ανθρώπους πρόκειται να ξεκινήσουν προς το τέλος του τρέχοντος έτους. Αν και δεν έχουν δημοσιοποιηθεί λεπτομέρειες, θα φανταζόταν κανείς ότι αυτές οι δοκιμές θα βασιστούν στην προηγούμενη πρόοδο. Ίσως θα έχουν στόχο να βοηθήσουν κάποιον με τραυματισμούς στη σπονδυλική στήλη να περπατήσει ξανά.
Η έρευνα της νευροεπιστήμης που απαιτείται για μια τέτοια διεπαφή εγκεφάλου-μηχανής έχει προχωρήσει εδώ και αρκετές δεκαετίες. Αυτό που έλειπε ήταν μια μηχανική λύση που θα έλυνε ορισμένους επίμονους περιορισμούς, όπως η ασύρματη σύνδεση με το εμφύτευμα, αντί για τη φυσική σύνδεση με καλώδια.
Όσον αφορά το ερώτημα εάν η Neuralink υπερεκτιμά τις δυνατότητες της τεχνολογίας της, μπορεί κανείς να ανατρέξει στο ιστορικό του Μασκ στην παροχή αποτελεσμάτων σε άλλα εγχειρήματά του (αν και μετά από καθυστερήσεις).
Ο δρόμος φαίνεται ανοιχτός για να προχωρήσουν οι θεραπευτικές δοκιμές της Neuralink. Οι προσδοκίες, ωστόσο, θα πρέπει να παραμείνουν συγκρατημένες προς το παρόν.
Μια συνεργασία ανθρώπου-τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να έχει θετικό μέλλον, εφόσον οι άνθρωποι διατηρούν τον απόλυτο έλεγχο. Ο καλύτερος σκακιστής στη Γη δεν είναι τεχνητή νοημοσύνη, αλλά ούτε άνθρωπος. Είναι μια ομάδα ανθρώπου - τεχνητής νοημοσύνης γνωστή ως Κένταυρος.
Και αυτή η αρχή επεκτείνεται σε κάθε τομέα της ανθρώπινης προσπάθειας όπου διεισδύει η τεχνητή νοημοσύνη.
