Την επιβολή υψηλών, οριζόντιων δασμών στις εισαγωγές από 14 χώρες, αρχής γενομένης την 1η Αυγούστου ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, με επιστολές που εστάλησαν τη Δευτέρα στους ηγέτες χωρών όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Μαλαισία, το Καζακστάν, η Νότια Αφρική, η Καμπότζη, η Ινδονησία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Τυνησία και η Σερβία, μεταξύ άλλων.
Οι νέοι δασμοί διαμορφώνονται κοντά στα επίπεδα που είχαν εξαγγελθεί την Ημέρα Απελευθέρωσης των δασμών στις 2 Απριλίου. Στη συνέχεια όμως, η Ουάσινγκτον είχε επιβάλει προσωρινό πάγωμα 90 ημερών, μειώνοντας τους δασμούς στο 10%. Το πάγωμα έληγε την Τετάρτη 10 Ιουλίου, ωστόσο με εκτελεστική εντολή που υπέγραψε ο Τραμπ, η έναρξη των αυξημένων δασμών μετατέθηκε για την 1η Αυγούστου.
Σύμφωνα με τις επιστολές που δημοσίευσε ο ίδιος ο Τραμπ στην πλατφόρμα Truth Social:
- Οι εισαγωγές από Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Μαλαισία, Καζακστάν και Τυνησία θα υπόκεινται σε δασμό 25%
- Για Νότια Αφρική και Βοσνία-Ερζεγοβίνη, επιβάλλεται 30%
- Η Ινδονησία φθάνει στο 32%
- Μπαγκλαντές και Σερβία: 35%
- Καμπότζη και Ταϊλάνδη: 36%
- Λάος και Μιανμάρ: 40%
"Θα το ξανασκεφτούμε... αν αλλάξετε στάση"
Οι επιστολές του Τραμπ είναι τυποποιημένες και σε αυστηρό ύφος, αφήνοντας ωστόσο περιθώρια επανεξέτασης: «Οι δασμοί αυτοί ίσως αναθεωρηθούν, ανάλογα με τη σχέση μας με τη χώρα σας».
Παράλληλα, ο πρόεδρος προειδοποιεί για προσπάθειες παράκαμψης των δασμών μέσω διαμετακόμισης (transshipping), δηλαδή αποστολής των αγαθών σε τρίτη χώρα πριν από την είσοδό τους στις ΗΠΑ. Όπως αναφέρει:
«Τα αγαθά που μεταφέρονται για να αποφύγουν τον υψηλότερο δασμό, θα υπόκεινται σε αυτόν».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η προειδοποίηση προς τις κυβερνήσεις να μην απαντήσουν με αντίποινα:
«Αν αυξήσετε τους δασμούς σας κατά οποιοδήποτε ποσοστό, θα προσθέσουμε το ίδιο ποσοστό στο ήδη επιβαλλόμενο 25%.»
Η οικονομική λογική και τα ελλείμματα
Η αιτιολόγηση που δίνεται στις επιστολές είναι η ανάγκη εξισορρόπησης των εμπορικών ελλειμμάτων των ΗΠΑ. Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι χώρες με εμπορικά πλεονάσματα έναντι των ΗΠΑ «εκμεταλλεύονται» το αμερικανικό σύστημα.
Όμως, αρκετοί οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι τα εμπορικά ελλείμματα δεν αποτελούν απαραίτητα πρόβλημα, ούτε αποδεικνύουν «εκμετάλλευση», ενώ δεν συνδέονται άμεσα με το βιοτικό επίπεδο ή τη βιωσιμότητα του εμπορίου.
Ενδεικτικά:
Το 2024, το αμερικανικό έλλειμμα αγαθών με την Ιαπωνία ανήλθε σε 68,5 δισ. δολάρια και με τη Νότια Κορέα σε 66 δισ. Όμως με χώρες όπως η Μιανμάρ, το έλλειμμα ήταν μόλις 579,3 εκατ. δολάρια
Αντικρουόμενες συμφωνίες και νομικά εμπόδια
Αν και η κυβέρνηση Τραμπ είχε υποσχεθεί ότι θα επιτύχει «90 συμφωνίες σε 90 ημέρες», μέχρι στιγμής έχει ανακοινώσει μόνο:
- Ένα προκαταρκτικό πλαίσιο με το Ηνωμένο Βασίλειο
- Μια συμφωνία με το Βιετνάμ, που επιβάλλει 20% δασμό στα βιετναμέζικα προϊόντα και 40% σε διαμετακομισμένα αγαθά, ενώ οι ΗΠΑ αποκτούν δασμολογική πρόσβαση στην τοπική αγορά
- Ένα πρώτο πλαίσιο συμφωνίας με την Κίνα
Ωστόσο, η στρατηγική των «ανταποδοτικών δασμών» έχει ήδη προσκρούσει στη Δικαιοσύνη: τον Μάιο, ομοσπονδιακό δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο Τραμπ δεν είχε τη νομική εξουσιοδότηση να επιβάλει τόσο εκτεταμένα μέτρα βάσει νόμου περί εκτάκτων εξουσιών. Η απόφαση έχει προσβληθεί στο Εφετείο, το οποίο επιτρέπει προς το παρόν την ισχύ των δασμών ενόσω εξετάζει την υπόθεση.
Η ανακοίνωση των νέων δασμών συνέπεσε με υποχώρηση των αμερικανικών χρηματιστηριακών δεικτών τη Δευτέρα.
