Καθώς η αντι-μεταναστευτική ρητορική κερδίζει έδαφος σε Ευρώπη και ΗΠΑ, τα στοιχεία δείχνουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα: οι μετανάστες δεν αποτελούν βάρος, αλλά βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής συνοχής και δημογραφικής ανθεκτικότητας.
Η ανθρώπινη κινητικότητα δεν είναι «ανωμαλία» της εποχής μας. Από τις διασπορές της αρχαιότητας έως τις μαζικές μετακινήσεις του 20ού αιώνα, η ιστορία των κοινωνιών χτίστηκε πάνω στην κίνηση ανθρώπων, γνώσεων και ιδεών. Η απομόνωση υπήρξε εξαίρεση, όχι κανόνας.
Σύμφωνα με ανάλυση του McKinsey Global Institute (2016), οι μετανάστες, αν και μόλις το 3,3% του παγκόσμιου πληθυσμού το 2015, παρήγαγαν το 9,4% του παγκόσμιου ΑΕΠ, δηλαδή 6,7 τρισ. δολάρια. Στις ΗΠΑ μόνο, η συμβολή τους ανήλθε στα 2 τρισ. δολάρια.
Πιο πρόσφατα, το ΔΝΤ (2024) εκτίμησε ότι οι καθαρές μεταναστευτικές ροές στην ευρωζώνη (2020-2023), περιλαμβανομένων και εκατομμυρίων Ουκρανών προσφύγων, θα μπορούσαν να αυξήσουν το δυνητικό ΑΕΠ της περιοχής κατά 0,5% έως το 2030. Πρόκειται για περίπου το μισό της αναμενόμενης ανάπτυξης.
Εργασία, καινοτομία, ανάπτυξη
Στις ΗΠΑ, πάνω από 31 εκατομμύρια μετανάστες συμμετείχαν στην αγορά εργασίας το 2023, δηλαδή το 19% του συνόλου. Το ποσοστό συμμετοχής τους ήταν 67%, έναντι 62% των γηγενών – ένδειξη ότι συμβάλλουν δυσανάλογα σε φόρους, κατανάλωση και οικονομική δυναμική.
Οι μετανάστες συχνά καλύπτουν θέσεις που δεν επιθυμούν οι ντόπιοι, συμπληρώνοντας αντί να ανταγωνίζονται το εγχώριο εργατικό δυναμικό, ειδικά σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης και γήρανσης πληθυσμού.
Η συμβολή τους είναι κρίσιμη και στην καινοτομία: σύμφωνα με το World Economic Forum, οι μετανάστες στις ΗΠΑ έχουν 80% περισσότερες πιθανότητες να ιδρύσουν επιχειρήσεις, ενώ πάνω από το 40% των εταιρειών του Fortune 500 έχουν ιδρυθεί από μετανάστες ή απογόνους τους. Παράλληλα, σημαντικό ποσοστό των αμερικανικών πατεντών έχει συν-εφευρέτες από το εξωτερικό, ενώ τα πανεπιστήμια εξαρτώνται από διεθνείς φοιτητές για τα STEM προγράμματα.
Στην Ε.Ε., τα στοιχεία του ΔΝΤ δείχνουν ότι μεταξύ 2019 και 2023, τα 2/3 των νέων θέσεων εργασίας καλύφθηκαν από μετανάστες εκτός Ε.Ε. – διαψεύδοντας το αφήγημα ότι «κλέβουν δουλειές».
O ΟΟΣΑ (2025) προειδοποίησε ότι, χωρίς μεγαλύτερη συμμετοχή γυναικών, ηλικιωμένων και μεταναστών στην αγορά εργασίας, η αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα μειωθεί δραστικά. Αντίθετα, μια πιο ανοιχτή πολιτική μετανάστευσης μπορεί να προσθέσει τουλάχιστον 0,1% ετησίως στην ανάπτυξη.
Τα εμβάσματα: μια παγκόσμια αναδιανομή πλούτου
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετανάστευσης (2024), τα εμβάσματα που στέλνουν οι μετανάστες στις χώρες προέλευσης έφτασαν τα 831 δισ. δολάρια το 2022, αύξηση άνω του 650% σε σχέση με το 2000. Το ποσό αυτό υπερβαίνει τη διεθνή αναπτυξιακή βοήθεια και σε πολλές περιπτώσεις τις ξένες επενδύσεις, με μεγάλο μέρος του να κατευθύνεται σε εκπαίδευση, υγεία και στέγαση.
Οι συνέπειες της άρνησης
Η απόρριψη της μετανάστευσης έχει τριπλό κόστος:
- Οικονομικό, με απώλεια μιας δομικής πηγής ανάπτυξης και καινοτομίας.
- Κοινωνικό, καθώς η ξενοφοβική ρητορική διαβρώνει τη συνοχή.
- Γεωπολιτικό, αφού η έλλειψη ταλέντου μειώνει την ανταγωνιστικότητα.
Η πρόκληση είναι πολιτική – και αφηγηματική
Τα εργαλεία υπάρχουν: πιστοποίηση επαγγελματικών προσόντων, περιφερειακά συστήματα συντονισμού, πολιτικές ένταξης. Το ζητούμενο είναι η αλλαγή αφηγήματος.
Όπως σημειώνει το World Economic Forum, η μετανάστευση δεν είναι πρόβλημα προς επίλυση, αλλά στρατηγικό πλεονέκτημα, που πρέπει να διαχειριστούμε με ευφυΐα και ανθρωπιά.
Η υποτίμησή της ισοδυναμεί με υπονόμευση των θεμελίων της ανάπτυξης στον 21ο αιώνα.
A.N
