Σπάνε τα κοντέρ οι δημόσιες επενδύσεις το 2026: Πακέτο 16,7 δισ., πώς μοιράζεται

Ιστορική κορύφωση για τις δημόσιες επενδύσεις στην Ελλάδα σηματοδοτεί το 2026, καθώς το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΑΠΔΕ) αναμένεται να σπάσει τα κοντέρ, φθάνοντας το εντυπωσιακό ποσό των 16,692 δισ. ευρώ. Αυτό το «πακέτο» αποτελεί το μεγαλύτερο ΑΠΔΕ των τελευταίων 15 ετών και αντιστοιχεί στο 6,42% του ΑΕΠ, επιβεβαιώνοντας τον κεντρικό ρόλο του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων ως κύριου μοχλού για την επίτευξη του προβλεπόμενου ρυθμού ανάπτυξης 2,4% για το 2026.

Η αύξηση αυτή (14,33% σε σχέση με το 2025) οφείλεται κυρίως στην εντατικοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), καθώς το πρόγραμμα βαίνει σε φάση ολοκλήρωσης εντός του έτους.

Όπως τόνισε σήμερα ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, «αν υπάρχει ένας δείκτης που αποδεικνύει ότι η ελληνική οικονομία περνάει σε άλλη εποχή, είναι οι επενδύσεις προς το ΑΕΠ. Κρατήστε μόνο την αύξηση χρονιά σε χρονιά για το 2026 κατά 10,2%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος της αύξησης είναι 2,5%. Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων φτάνει τα 16,7 δισ. ευρώ, σε έργα υποδομών, νοσοκομεία, σχολεία, λιμάνια, πράσινες επενδύσεις, ψηφιακά συστήματα. Κι αυτά τα έργα δεν έχουν μόνο οικονομικό, αλλά έχουν και βαθύ κοινωνικό αποτύπωμα το οποίο το βλέπει κανείς στα αστικά κέντρα, είναι ευδιάκριτο και ορατό και στην περιφέρεια της χώρας μας».

Από την πλευρά του, ο Θάνος Πετραλιάς, υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, εξήγησε ότι το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων «από 5,6 δισ. ευρώ το 2019 πλέον αυξήθηκε στα 10 δισ. ευρώ και το 2025 σε 14,6 δισ. ευρώ. Το 2026 που είναι και η μεγάλη δαπάνη του Ταμείου Ανάκαμψης 7,2 δισ. ευρώ, διαμορφώνεται σε 16,7 δισ. ευρώ. Πέρα από το Ταμείο Ανάκαμψης έχει σημασία και η 1η στήλη "Εθνικό": από 1,7 δισ. ευρώ που ήταν περίπου ως το 2023, με εξαίρεση το 2020 που είχαμε COVID και επιδοτήσεις παραπάνω, έχει αυξηθεί τώρα, έχει διπλασιαστεί το εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, έχει φτάσει στα 3,3 δισ. ευρώ μετά και την αύξηση που κάναμε πέρυσι τον Απρίλιο των 500 εκατομμυρίων μόνιμα, άρα έχουμε διπλασιάσει και το εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων από τους Εθνικούς Πόρους».

Οι πυλώνες χρηματοδότησης και οι πόροι

Η χρηματοδότηση του ΑΠΔΕ για το 2026 προέρχεται από τρεις βασικές πηγές, με τον ρόλο του ΤΑΑ να είναι καθοριστικός:

1. Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ):

   • Προβλέπεται η διάθεση 7,192 δισ. ευρώ (μόνο από το σκέλος των επιχορηγήσεων) για έργα που εντάσσονται στο Εθνικό Σχέδιο «Ελλάδα 2.0». Η επιτάχυνση των εκταμιεύσεων του ΤΑΑ είναι ο κύριος παράγοντας της αύξησης, δεδομένου ότι το πρόγραμμα ολοκληρώνεται.

   • Επιπλέον, από το δανειακό σκέλος του ΤΑΑ αναμένεται να εκταμιευθεί ποσό 5,466 δισ. ευρώ προς τα πιστωτικά ιδρύματα για τη χρηματοδότηση ιδιωτικών επενδύσεων και στεγαστικών προγραμμάτων («Σπίτι μου ΙΙ», «Αναβαθμίζω το σπίτι μου»), κινητοποιώντας συνολικά επενδυτικές δράσεις άνω των 60 δισ. ευρώ.

2. Συγχρηματοδοτούμενο Σκέλος (ΕΣΠΑ):

   • Διατίθενται 6,2 δισ. ευρώ για έργα που χρηματοδοτούνται από πόρους της ΕΕ, κυρίως μέσω του ΕΣΠΑ 2021-2027 (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείο Συνοχής, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κ.ά.). Η ταχεία απορρόφηση αυτών των πόρων παραμένει βασικός δημοσιονομικός στόχος.

3. Εθνικό Σκέλος:

   • Προβλέπεται η διάθεση 3,3 δισ. ευρώ από αμιγώς εθνικούς πόρους, ένα αυξημένο όριο (κατά 500 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις του ΜΔΣ), με στόχο την προώθηση δράσεων κοινωνικού χαρακτήρα και την επιτάχυνση της υλοποίησης δημόσιων έργων.

Στρατηγικοί τομείς εστίασης του ΑΠΔΕ

Το πρόγραμμα είναι στρατηγικά προσανατολισμένο στην Πράσινη και Ψηφιακή Μετάβαση και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας και των υποδομών. Οι κύριοι τομείς ενίσχυσης των επενδύσεων περιλαμβάνουν:

• Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή: Μεγάλα έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης, προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, νησιωτικές ηλεκτρικές διασυνδέσεις, επενδύσεις αποθήκευσης ενέργειας και το πρόγραμμα Antinero για την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων.

• Υποδομές και Μεταφορές: Μεγάλα έργα υποδομών (οδικά, σιδηροδρομικά), αναβάθμιση λιμενικών υποδομών, βελτίωση των δημόσιων μεταφορών (νέα λεωφορεία, μετρό).

• Υγεία: Ανακαίνιση και εκσυγχρονισμός νοσοκομείων και μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ).

• Ψηφιακός Μετασχηματισμός: Δράσεις για την κυβερνοασφάλεια, την ευρυζωνικότητα, τη μεταρρύθμιση του δημοσιονομικού συστήματος (gov-ERP), τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στη δημόσια διοίκηση και το Εθνικό Κτηματολόγιο.

• Κοινωνική Συνοχή και Απασχόληση: Δράσεις για την επανακατάρτιση εργαζομένων σε ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες, προγράμματα στήριξης της επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ), καθώς και η χρηματοδότηση των στεγαστικών προγραμμάτων.

Νέο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2026-2030

Παράλληλα με την υλοποίηση του ΑΠΔΕ του 2026, τίθεται σε εφαρμογή το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2026-2030 με συνολικό προϋπολογισμό 12,827 δισ. ευρώ.

Οι έξι Αναπτυξιακοί Στόχοι του ΕΠΑ είναι:

1. Κοινωνική Συνοχή και Ανάπτυξη.

2. Ανάπτυξη Υποδομών και Μεταφορών.

3. Πολιτική Προστασία και Αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης.

4. Καινοτομία - Εξωστρέφεια και Ανταγωνιστικότητα.

5. Ψηφιακός Μετασχηματισμός και Τεχνητή Νοημοσύνη.

6. Πράσινη Ανάπτυξη και Πράσινος Μετασχηματισμός.

Στο πλαίσιο του ΕΠΑ, προβλέπεται η διάθεση 600 εκατ. ευρώ για το Ειδικό Πρόγραμμα Φυσικών Καταστροφών, το οποίο κατανέμεται σε διάφορα Υπουργεία για την αποκατάσταση ζημιών και την κρατική αρωγή.

Οι επενδύσεις ως κινητήρια δύναμη

Η εκτίμηση για την αύξηση του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου το 2026 φτάνει το 10,2%, καθιστώντας τις επενδύσεις τον κύριο μοχλό της προβλεπόμενης ανάπτυξης.

Η διψήφια αύξηση αντικατοπτρίζει την πλήρη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων, με τον λόγο επενδύσεων προς ΑΕΠ να αναμένεται να διαμορφωθεί στο 17,7% σε ονομαστικούς όρους, το υψηλότερο ποσοστό μετά το 2009. Η στρατηγική εστίαση στην ολοκλήρωση των έργων του ΤΑΑ και η παράλληλη εκκίνηση του ΕΠΑ δημιουργούν ένα ισχυρό θετικό μεταφερόμενο αποτέλεσμα για τα επόμενα έτη, ενισχύοντας τη δυνητική παραγωγικότητα και την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας, όπως τονίζεται από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.