Λύση σε ένα από τα πιο επίμονα και κοινωνικά φορτισμένα τραύματα της μνημονιακής περιόδου προανήγγειλε από το βήμα της Ολομέλειας ο Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη συζήτηση για την κύρωση του κρατικού προϋπολογισμού, εξαγγέλλοντας το τέλος της πολυετούς ομηρίας χιλιάδων δανειοληπτών σε ελβετικό φράγκο.
Όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, η κυβέρνηση προχωρά άμεσα στην κατάθεση ειδικής διάταξης που ρυθμίζει οριστικά τα συγκεκριμένα δάνεια, κλείνοντας –όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε– «έναν ακόμη ανοιχτό λογαριασμό με το παρελθόν», ο οποίος βαραίνει περίπου 50.000 νοικοκυριά.
Γιατί έρχεται νομοθετική παρέμβαση
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η παρέμβαση γίνεται επειδή υπάρχει πραγματικό κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο μέσω δικαστηρίων ή αποσπασματικών τραπεζικών ρυθμίσεων.
Τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο χορηγήθηκαν κυρίως την περίοδο 2005-2009, σε συνθήκες όπου δεν υπήρχε διεθνής πρόβλεψη για έντονη ανατίμηση του νομίσματος και με επιτόκια χαμηλότερα από του ευρώ. Η χρηματοπιστωτική κρίση ανέτρεψε τα δεδομένα, οδηγώντας σε ισχυρή ανατίμηση του CHF, με αποτέλεσμα χιλιάδες δανειολήπτες, παρά τις πολυετείς καταβολές, να χρωστούν σε ευρώ περισσότερα από όσα είχαν αρχικά δανειστεί, λόγω συναλλαγματικού κινδύνου που –όπως επισημαίνεται– δεν μπορούσαν να προβλέψουν.
Η κυβέρνηση δεν επιβάλλει λύση – προσφέρει επιλογές
Κεντρικό σημείο της ρύθμισης είναι ότι δεν υποχρεώνει κανέναν να αλλάξει δάνειο. Όποιος θεωρεί ότι η ισοτιμία μπορεί να κινηθεί ευνοϊκά στο μέλλον, μπορεί να παραμείνει στο ελβετικό φράγκο, διατηρώντας το χαμηλό επιτόκιο αλλά και τον συναλλαγματικό κίνδυνο.
Για τους υπόλοιπους, προβλέπονται δύο πραγματικές και δεσμευτικές επιλογές, τις οποίες οι τράπεζες υποχρεούνται να αποδεχθούν:
Πρώτη επιλογή: Εξωδικαστικός μηχανισμός
Αφορά μη ενήμερους οφειλέτες. Η λύση που προκύπτει από τον αλγόριθμο του Εξωδικαστικού καθίσταται υποχρεωτική για τους πιστωτές ειδικά για τα δάνεια σε CHF, σε αντίθεση με αντίστοιχα δάνεια σε ευρώ όπου οι πιστωτές διατηρούν κατά βάση περιθώριο απόρριψης. Η διαδικασία κινείται ηλεκτρονικά με αίτηση του οφειλέτη, με μετατροπή σε ευρώ στην τρέχουσα ισοτιμία αναφοράς της ΕΚΤ και τους όρους του μηχανισμού, χωρίς ανάγκη φυσικής παρουσίας ή επανεγγραφής προσημείωσης.
Δεύτερη επιλογή: Άμεση μετατροπή σε ευρώ με ειδικούς όρους
Αφορά ενήμερους ή ρυθμισμένους και συνεπείς δανειολήπτες (εκτός ν. 3869/2010 – «Νόμος Κατσέλη», όπως περιγράφεται). Προβλέπεται μετατροπή σε ευρώ με βελτιωμένη ισοτιμία έναντι της τρέχουσας, που οδηγεί σε άμεση μείωση του οφειλόμενου κεφαλαίου. Η ελάφρυνση είναι κλιμακωτή, με ισχυρό κοινωνικό πρόσημο, και συνδυάζεται με σταθερό επιτόκιο για όλη την υπολειπόμενη διάρκεια.
Οι τέσσερις κατηγορίες ελάφρυνσης
Με βάση εισοδηματικά/περιουσιακά κριτήρια, προβλέπονται:
-
Κατηγορία 1: βελτίωση ισοτιμίας +50% και σταθερό επιτόκιο 2,3%
-
Κατηγορία 2: βελτίωση ισοτιμίας +30% και σταθερό επιτόκιο 2,5%
-
Κατηγορία 3: βελτίωση ισοτιμίας +20% και σταθερό επιτόκιο 2,7%
-
Κατηγορία 4: βελτίωση ισοτιμίας +15% και σταθερό επιτόκιο 2,9%
Επιπλέον, παρέχεται δυνατότητα επιμήκυνσης έως 5 έτη, ώστε να μειωθεί περαιτέρω η μηνιαία δόση και να καταστεί η ρύθμιση βιώσιμη για περισσότερους οφειλέτες.
Τι αλλάζει για τον δανειολήπτη: σταθερότητα και «κλείδωμα» κινδύνου
Με τη ρύθμιση:
-
μειώνεται το κεφάλαιο σε ευρώ,
-
εξαλείφεται ο συναλλαγματικός κίνδυνος,
-
ορίζεται χαμηλό και σταθερό επιτόκιο έως τη λήξη,
-
ο οφειλέτης γνωρίζει με σαφήνεια πόσο θα πληρώνει και μέχρι πότε.
Το κόστος και ο «Ηρακλής»: χωρίς επιβάρυνση του Δημοσίου
Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι το κόστος το αναλαμβάνουν αποκλειστικά οι τράπεζες. Η παρέμβαση χαρακτηρίζεται δημοσιονομικά ασφαλής, καθώς σημαντικό μέρος των δανείων βρίσκεται σε τιτλοποιήσεις του προγράμματος «Ηρακλής» με κρατική εγγύηση, αλλά η ρύθμιση –όπως υποστηρίζεται– είναι κεφαλαιακά ουδέτερη για τις τιτλοποιήσεις και δεν δημιουργεί κίνδυνο κατάπτωσης εγγυήσεων. Εκτίμηση που παρατίθεται είναι ότι, αν όλοι οι τραπεζικοί δανειολήπτες επιλέξουν μετατροπή, το κόστος μπορεί να ξεπεράσει τα 600 εκατ. ευρώ, χωρίς όμως να μπορεί να προϋπολογιστεί με ακρίβεια λόγω της προαιρετικότητας.
Πέρα από τη δικαστική διάσταση
Η κυβέρνηση, όπως επισημαίνεται, δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα των συμβάσεων και υπενθυμίζει ότι η εγκυρότητα των δανείων έχει κριθεί επανειλημμένα από ανώτατα δικαστήρια στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Η νομοθετική παρέμβαση δεν υποκαθιστά τη Δικαιοσύνη, αλλά αναγνωρίζει ότι ένα ζήτημα μπορεί να είναι νομικά «κλειστό» και κοινωνικά «ανοιχτό».
Αποκατάσταση μιας διαχρονικής αδικίας
Με την παρέμβαση αυτή, η κυβέρνηση επιχειρεί να βάλει τελεία σε μια στρέβλωση που γεννήθηκε πριν από την κρίση, διογκώθηκε στα χρόνια των μνημονίων και μετέτρεψε χιλιάδες οικογένειες σε μόνιμους «ομήρους» τραπεζικών πρακτικών και δυσμενών ισοτιμιών.
Όπως σημείωσε ο πρωθυπουργός, πρόκειται για μια στοχευμένη κοινωνική παρέμβαση που αποκαθιστά αδικίες και επαναφέρει στοιχειώδη δικαιοσύνη σε δανειολήπτες που βρέθηκαν εγκλωβισμένοι χωρίς ουσιαστική δική τους υπαιτιότητα.
Κάλεσμα στην αντιπολίτευση
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης απηύθυνε παράλληλα σαφές μήνυμα προς τα κόμματα της αντιπολίτευσης να υπερψηφίσουν τη ρύθμιση, υπογραμμίζοντας ότι δεν υπάρχει κανένας πολιτικός ή ηθικός λόγος να μην στηριχθεί μια διάταξη που δίνει πραγματική ανάσα σε χιλιάδες συμπολίτες.
«Η διάταξη θα έρθει σύντομα στη Βουλή – μπας και ψηφίσετε κι εσείς κάτι θετικό, αντί να γκρινιάζετε μόνο», ανέφερε χαρακτηριστικά, ανεβάζοντας τους τόνους της πολιτικής αντιπαράθεσης.
