Συνεχίζεται η μετανάστευση Ελλήνων στο εξωτερικό, όπως αποκαλύπτει η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, διαψεύδοντας το κυβερνητικό αφήγημα περί επιστροφής όσων έφυγαν στη διάρκεια της κρίσης.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη, η οποία επηρεάζει την ποιότητα του εργατικού δυναμικού, καθώς φεύγουν στο εξωτερικό οι πτυχιούχοι και οι εξειδικευμένοι, αλλά και το ασφαλιστικό, καθώς φεύγουν οι νέοι και σε συνδυασμό με τη μείωση των γεννήσεων οι πιέσεις στο ασφαλιστικό είναι ασφυκτικές.
Σύμφωνα με την έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που επικαλείται στοιχεία της Eurostat, το 2024, 369.300 Έλληνες πολίτες ηλικίας 20-64 ετών διέμεναν εκτός Ελλάδας σε χώρες της EE και της ΕΖΕΣ.
Πρόκειται για αύξηση 3,5% σε σχέση με το 2023, όταν υπουργοί της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι έχει διακοπεί το brain drain και αντίθετα έχει αρχίσει η επιστροφή από εκείνους που είχαν φύγει.
Η έκθεση του Ελ.ΣΥΝ. προσθέτει πως, ο αριθμός των Ελλήνων πολιτών με ανώτατη εκπαίδευση που έχουν μεταναστεύσει και διαμένουν σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ΕΖΕΣ αυξήθηκε κατά 71% την περίοδο 2014-2024.
Συνολικά, το 2024 υπολογίζεται ότι περίπου 117.000 Έλληνες πτυχιούχοι διαμένουν στις παραπάνω χώρες, σημειώνοντας αύξηση κατά 9.600 άτομα σε σύγκριση με το 2023.
Η συνεχιζόμενη φυγή των Ελλήνων οξύνει το δημογραφικό πρόβλημα το οποίο ήδη διογκώνεται και από άλλες παραμέτρους και θα πιέσει το συνταξιοδοτικό. Οι άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά το συνταξιοδοτικό και το ασφαλιστικό είναι:
- Το αρνητικό φυσικό ισοζύγιο (γεννήσεις/θάνατοι). Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, συνεχίστηκε και το 2024 η αρνητική φυσική μεταβολή, καθώς οι γεννήσεις υπολείπονται των θανάτων κατά 58.449. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, η επιδείνωση του φυσικού ισοζυγίου83 είναι σταθερή κατά την τελευταία δεκαετία.
- Μείωση του πληθυσμού. Ο πληθυσμός της Ελλάδας από το 2011 μέχρι και το 2024 μειώθηκε κατά 415 χιλ. άτομα και το 2070, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, θα ανέρχεται σε 7,77 εκατ., δηλαδή θα είναι μειωμένος κατά 3,04 εκατ. σε σχέση με το 2011.
- Χαμηλός δείκτης ολικής γονιμότητας. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat, ο δείκτης ολικής γονιμότητας85 στην Ελλάδα, από 2,23 που ήταν το 1980, έπεσε στο 1,26 το 2023, κάτω από το 1,38 που είναι ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Μάλιστα, ο δείκτης είναι ιδιαίτερα χαμηλός (πολύ κάτω από το επιθυμητό 2,1) συνεχώς από την δεκαετία του 1990 και εντεύθεν.
- Αύξηση του δείκτη γήρανσης. Ο δείκτης γήρανσης87 το 2024 αυξήθηκε κατά 6,7 μονάδες σε σχέση με το 2023, καθώς ανήλθε σε 178,5 από 171,888 το 2023. Αυτό σημαίνει ότι σε 100 άτομα ηλικίας 0-14 ετών αντιστοιχούν σήμερα 178,5 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών.
- Αύξηση του Προσδόκιμου ζωής. Το προσδόκιμο ζωής89 κατά τη γέννηση για τους άνδρες και τις γυναίκες για τη διετία 2023-2024 και οι σχετικές εκτιμήσεις για τη μετέπειτα διαμόρφωσή του μέχρι και το 2070 απεικονίζονται στον ακόλουθο. Εφόσον επαληθευθούν οι σχετικές προβλέψεις, το προσδόκιμο ζωής για άνδρες και γυναίκες κατά την περίοδο 2024-2070 θα αυξηθεί σωρευτικά κατά 7,1 και 5,8 έτη, αντίστοιχα. Η εξέλιξη αυτή, εφόσον δεν συνοδευθεί από αύξηση των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης, θα οδηγήσει σε επιμήκυνση του συνταξιοδοτικού βίου με ανάλογη επιβάρυνση είτε της συνταξιοδοτικής δαπάνης είτε του ύψους των παροχών (ή κάποιου συνδυασμού αυτών).
- Αύξηση του δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat90, ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων, που απεικονίζει τον λόγο των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω προς τα άτομα ηλικίας από 20 έως 64 ετών (οικονομικά ενεργός πληθυσμός), επιδεινώθηκε οριακά το 2024 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, καθώς ανήλθε στο 40% (έναντι 39%). Η άνοδος του δείκτη σημαίνει ότι αυξάνεται το ποσοστό των ηλικιωμένων έναντι του εργαζόμενου πληθυσμού. Ο ίδιος δείκτης στην ΕΕ (μέσος όρος) είναι στο 37%.
- Καθαρή μετανάστευση (μεταναστευτικό ισοζύγιο). Η καθαρή μετανάστευση91 στην Ελλάδα κατά την 1η.1.2024 ανήλθε σε 42.658 άτομα (118.816 εισερχόμενοι μείον 76.158 εξερχόμενοι μετανάστες). Σε σχέση με το 2022 η μεταβολή είναι θετική κατά 26.303 άτομα. Σημειώνεται ότι στα στοιχεία εισερχόμενης μετανάστευσης περιλαμβάνονται και άτομα που βρίσκονταν στη χώρα μας την 1η.1.2024 σε αναζήτηση διεθνούς ή προσωρινής προστασίας.
