Με τις τιμές του χρυσού να σημειώνουν διαδοχικά ρεκόρ, όλο και περισσότερες κεντρικές τράπεζες σε αναπτυσσόμενες, αλλά και ανεπτυγμένες οικονομίες στρέφονται σε έναν παλαιό αλλά επίκαιρο στόχο: την ενίσχυση των αποθεμάτων τους σε χρυσό. Και πλέον, αντί να αγοράζουν από τις διεθνείς αγορές, αρκετές εξ αυτών επιλέγουν να προμηθεύονται το πολύτιμο μέταλλο απευθείας από τα δικά τους ορυχεία.
Η στρατηγική αυτή έχει πολλαπλά οφέλη: μειώνει το κόστος αγοράς, στηρίζει την εγχώρια μεταλλευτική βιομηχανία και δεν «εξαντλεί» τα συναλλαγματικά αποθέματα, αφού οι αγορές γίνονται σε τοπικό νόμισμα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Χρυσού (World Gold Council), 19 από τις 36 κεντρικές τράπεζες που συμμετείχαν στην έρευνα αγοράζουν πλέον χρυσό απευθείας από εγχώριες μικρές και χειροτεχνικές μονάδες εξόρυξης, ενώ τέσσερις ακόμη εξετάζουν το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν.
Πρόκειται για μια ελαφρά αύξηση σε σχέση με το 2023, όταν αντίστοιχη πρακτική υιοθετούσαν 14 τράπεζες από τις 57 που συμμετείχαν τότε στην έρευνα.
Χώρες όπως οι Φιλιππίνες, Κολομβία, Γκάνα, Τανζανία, Μογγολία και Ζάμπια έχουν ήδη ενισχύσει σημαντικά τα αποθέματά τους μέσω εσωτερικής παραγωγής. Η Κεντρική Τράπεζα της Γκάνας, για παράδειγμα, υπέγραψε συμφωνίες με μεταλλευτικές εταιρείες για την αγορά του 20% της παραγωγής τους, ενώ στην Τανζανία οι εξαγωγείς υποχρεούνται να διαθέτουν το 20% του χρυσού τους στην Κεντρική Τράπεζα.
Γιατί συμφέρει ο τοπικός χρυσός;
Οι αγορές μέσω διεθνών δικτύων, όπως το Λονδίνο (μέσω του λεγόμενου London Good Delivery – LGD), γίνονται σε δολάρια, ευρώ ή στερλίνες και συνοδεύονται από υψηλά κόστη διαμεσολάβησης, τραπεζικών προμηθειών και μεταφοράς.
Αντίθετα, η αγορά από εγχώριες μονάδες γίνεται σε τοπικό νόμισμα, κάτι που δίνει μεγαλύτερη νομισματική ευελιξία στις κεντρικές τράπεζες. Με αυτό τον τρόπο, μπορούν να ενισχύσουν τα αποθέματα χωρίς να μειώσουν άλλα συναλλαγματικά διαθέσιμα.
Ωστόσο, απαιτείται το κόστος καθαρισμού και επεξεργασίας σε LGD πρότυπα. Αν η χώρα διαθέτει δικές της διαπιστευμένες μονάδες επεξεργασίας, το κόστος αυτό μηδενίζεται. Οι Φιλιππίνες και το Καζακστάν διαθέτουν τέτοιες μονάδες, ενώ η Ρωσία είχε αποκλειστεί λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Χώρες όπως η Γκάνα και η Ζάμπια χρειάζονται ακόμα εξωτερικές συνεργασίες για την τυποποίηση.
Με τον χρυσό να ενισχύεται πάνω από 27% από τις αρχές του έτους, στα 3.328 δολάρια η ουγγιά, σύμφωνα με τα στοιχεία της LSEG, οι κεντρικές τράπεζες ενισχύουν τη στρατηγική διακράτησης εναλλακτικών αποθεμάτων, βλέποντας τον χρυσό ως αντιστάθμισμα στις γεωπολιτικές εντάσεις και την αβεβαιότητα του δολαρίου.
Το 95% των 73 κεντρικών τραπεζών που συμμετείχαν στην τελευταία έρευνα του WGC πιστεύει ότι παγκοσμίως θα συνεχιστεί η αύξηση των αποθεμάτων σε χρυσό μέσα στο επόμενο 12μηνο.
Στήριξη στην τοπική οικονομία – και κίνδυνοι
Πέρα από τα οικονομικά και νομισματικά οφέλη, η πολιτική αυτή προσφέρει και στήριξη σε τοπικούς παραγωγούς και κοινότητες, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και σταθερότητα.
Όμως, υπάρχουν και ρίσκα. Η προμήθεια από μικρές, ανεξέλεγκτες μεταλλευτικές δραστηριότητες ενέχει προβλήματα, όπως παραβιάσεις εργασιακών δικαιωμάτων, περιβαλλοντική καταστροφή ή ακόμα και λαθρεμπόριο.
Ωστόσο, οι υποστηρικτές της στρατηγικής αυτής υποστηρίζουν ότι η συμμετοχή των κεντρικών τραπεζών ως θεσμικά ισχυρών αγοραστών μπορεί να οδηγήσει στη θεσμοθέτηση και τον καθαρισμό της αλυσίδας εφοδιασμού.
Η παρουσία ενός αξιόπιστου, μεγάλου αγοραστή, όπως η κεντρική τράπεζα, δίνει στους μικρούς παραγωγούς μια νόμιμη και δίκαιη διέξοδο. Πρόκειται για μια κλασική περίπτωση win-win.
