Αν ήταν πρόταση και όχι μία εκτίμηση, θα μπορούσε να θεωρηθεί ακραία πρόκληση ή να εκληφθεί ως... μπλακ χιούμορ: Σε εμπιστευτικό έγγραφο, ο ESM αναφέρει ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί ελάφρυνση χρέους, εάν επιτυγχάνει πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από το 3% του ΑΕΠ τα επόμενα... 20 χρόνια! Αυτός ο στόχος δεν είναι βέβαια εφικτός, ούτε μπορεί να γίνει αποδεκτός από οποιαδήποτε κυβέρνηση και η προσπάθεια επίτευξης του θα προκαλούσε αναπόφευκτα κοινωνική έκρηξη. Ουσιαστικά, εμμέσως πλην σαφώς και χωρίς να το ομολογεί, ο ESM αναγνωρίζει ότι η ελάφρυνση χρέους είναι απαραίτητη.
Το έγγραφο προοριζόταν για το Eurogroup της Δευτέρας, όπου δεν υπήρξε συμφωνία, λόγω του χάσματος μεταξύ Ευρωπαίων και ΔΝΤ σχετικά με την ανάπτυξη και τα πλεονάσματα που πρέπει να καταγράφει η Ελλάδα στο μέλλον.
Στο κείμενο του εγγράφου αυτού που δημοσιοποιήθηκε σήμερα από το Reuters, παρατίθενται τα τρία πιθανά σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι για το χρέος.
Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, η Ελλάδα δεν θα χρειαζόταν ελάφρυνση του χρέους, εάν μπορούσε να επιτυγχάνει κάθε χρόνο πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2032 και πάνω από 3% μέχρι το 2038.
Η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι τόσο υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για τόσο μεγάλη περίοδο έχουν επιτευχθεί ήδη από άλλες χώρες. Αναφέρει ως παράδειγμα την περίπτωση της Φινλανδίας που είχε πρωτογενές πλεόνασμα 5,7% για 11 χρόνια (από το 1998 έως το 2008) και της Δανίας, η οποία είχε πρωτογενές πλεόνασμα 5,3% για 26 χρόνια, στην περίοδο 1983 - 2008.
Μία δεύτερη επιλογή, στο πλαίσιο του πρώτου σεναρίου, προβλέπει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να εξασφαλίσει τη μέγιστη δυνατή ελάφρυνση χρέους στη βάση της συμφωνίας του Μαΐου του 2016. Σε αυτήν την περίπτωση θα έπρεπε να διατηρήσει το πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% μέχρι το 2022, στη συνέχεια θα μπορούσε να μειωθεί στο 2% μέχρι τα μέσα του 2030 και στο 1,5% μέχρι το 2048, διαμορφώνοντας τον μέσο στόχο της περιόδου 2023-2060 στο 2,2%.
Επιμήκυνση δανείων
Στο έγγραφο αναφέρεται ότι η μέγιστη δυνατή ελάφρυνση χρέους που εξετάζεται είναι η επέκταση της μέσης σταθμισμένης ωρίμανσης των δανείων κατά 17,5 έτη (σε 50 χρόνια, από 32,5 που είναι σήμερα), με τα τελευταία δάνεια να λήγουν το 2080.
Ο ESM μπορεί επίσης να περιορίσει την αποπληρωμή του χρέους στο 0,4% του ΑΕΠ έως το 2050 και να ορίσει "ταβάνι" 1% στο επιτόκιο των δανείων έως το 2050.
Η πληρωμή των καταβλητέων τόκων που θα υπερβαίνουν το 1%, θα αναβάλλεται έως το 2050 και το ποσό θα ενσωματωθεί στο κόστος χρηματοδότησης του ταμείου διάσωσης.
Επίσης, ο ESM θα επαναγοράσει το 2019 τα 13 δισ. ευρώ που η Ελλάδα οφείλει στο ΔΝΤ καθώς αυτά τα δάνεια είναι πολύ πιο ακριβά από εκείνα της Ευρωζώνης.
Με αυτές τις λύσεις οι μικτές χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας θα διατηρηθούν στο 13% του ΑΕΠ έως το 2060 και θα μειώσουν το χρέος στο 65,4% του ΑΕΠ το 2060, από περίπου 180% σήμερα.
Το πρώτο σενάριο υποθέτει μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης στην Ελλάδα 1,3% την προβλεπόμενη περίοδο.
Το ΔΝΤ πιστεύει ότι οι εκτιμήσεις για την οικονομική ανάπτυξη και το πρωτογενές πλεόνασμα είναι μη ρεαλιστικές στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου οι φορείς χάραξης πολιτικής είναι αδύναμοι και η παραγωγικότητα είναι χαμηλή.
Πιο απαισιόδοξο το ΔΝΤ
Το δεύτερο σενάριο έχει δομηθεί με βάση τις υποθέσεις του ΔΝΤ για μέση ανάπτυξη της τάξης του 1% και την επιστροφή το 2023 σε πρωτογενές πλεόνασμα 1,5%, μετά από πέντε χρόνια διατήρησής του στο 3,5%. Αυτό προβλέπει ότι το ελληνικό χρέος θα αυξηθεί και θα αγγίξει το 226% το 2060.
Σε αυτή την περίπτωση οι ελληνικές τράπεζες θα χρειασθεί να ανακεφαλαιοποιηθούν. Οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας, θα είναι στα τέλη του 2020 πάνω από το όριο του 15% του ΑΕΠ, που υποσχέθηκαν οι υπουργοί της Ευρωζώνης, αγγίζοντας επίπεδα άνω του 50% το 2060.
Για να καταστεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος, σύμφωνα τις υποθέσεις του ΔΝΤ, η Ευρωζώνη θα πρέπει να δώσει στην Ελλάδα βαθύτερη ελάφρυνση χρέους απ' ό,τι προσέφερε υπό όρους το 2016.
Τον Μάιο του 2016 η Ευρωζώνη υποσχέθηκε να επεκτείνει τη διάρκεια και τις περιόδους χάριτος των ελληνικών δανείων, ώστε οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης της Ελλάδας να υποχωρήσουν κάτω του 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα μετά το 2018 και κάτω του 20% του ΑΕΠ αργότερα.
Επίσης, η Ευρωζώνη είχε δηλώσει ότι θα εξετάσει το ενδεχόμενο να αντικατασταθούν τα πιο δαπανηρά δάνεια του ΔΝΤ προς την Ελλάδα με φθηνότερη ευρωπαϊκή πίστωση και να επιστρέψει στην Αθήνα τα κέρδη από το χαρτοφυλάκιο των ελληνικών ομολόγων που αγοράστηκαν από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης.
Υπό προϋποθέσεις
Αλλά όλα αυτά, αναφέρει το Reuters, μπορούν να συμβούν μόνο εάν η Ελλάδα φέρει εις πέρας τις μεταρρυθμίσεις έως τα μέσα το 2018 και μόνο εάν η ανάλυση δείξει ότι η Αθήνα χρειάζεται την ελάφρυνση, προκειμένου να καταστήσει το χρέος της βιώσιμο.
Το τρίτο σενάριο είναι ένας συμβιβασμός ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο σενάριο και προβλέπει μέσο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης της τάξης του 1,25%, πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% έως το 2022 και σταδιακή μείωσή του στη συνέχεια στο 1,8% αντί στο 2,2% για την περίοδο 2023-2060.
Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το ελληνικό χρέος θα μπορούσε να καταστεί βιώσιμο με την παράταση των μέσων σταθμισμένων λήξεων κατά 15 έτη με τα τελευταία δάνεια να λήγουν το 2080, την επιβολή ανώτατου ορίου στα επιτόκια των δανείων στο 1% έως το 050 και τον καθορισμό του ανώτατου ορίου απόσβεσης στο 0,4% του ελληνικού ΑΕΠ.
