Νέους στρατηγικούς συσχετισμούς στην Ανατολική Μεσόγειο δημιουργεί η συμφωνία – κλειδί της Ελλάδας με την ExxonMobil για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης, που συμπίπτει με την απόφαση της Ουάσιγκτον να κρατήσει σε απομόνωση την Τουρκία, σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου της ευρύτερης περιοχής, όπως αυτή εκφράζεται και μέσα από το νομοσχέδιο που ενέκρινε την Τρίτη η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας.
Η αμερικανική πλευρά έχει αποδείξει, όπως εκτιμούν αναλυτές, ότι δεν αφήνει τους πετρελαϊκούς της κολοσσούς να επηρεάζονται από απειλητικές κινήσεις ακόμη και συμμαχικών χωρών, όπως η Τουρκία, κάτι που σημαίνει ουσιαστικά ότι η έναρξη ερευνών από την ExxonMobil σε ελληνικές περιοχές μπαίνει πλέον σε αμερικανική ομπρέλα προστασίας, ώστε να αποτραπούν επιθετικές κινήσεις των Τούρκων.
Αναλυτές που παρακολουθούν τις εξελίξεις στην περιοχή υπενθυμίζουν τι συνέβη στην Κύπρο. Ενώ η ιταλική ENI εμποδίστηκε να προχωρήσει σε γεώτρηση σε περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ, επειδή την δέσμευσαν οι Τούρκοι για ασκήσει με πραγματικά πυρά, η ExxonMobil ολοκλήρωσε ανεμπόδιστα από την Τουρκία τη δική της γεώτρηση και εντόπισε σημαντικό κοίτασμα φυσικού αερίου. Μια κρίσιμη λεπτομέρεια στην υπόθεση αυτή ήταν η παρουσία αμερικανικής ναυτικής δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία, σύμφωνα με αρκετές αναφορές σε διεθνή μέσα, προχώρησε ακόμη και σε κινήσεις ηλεκτρονικού πολέμου σε τουρκικά αεροσκάφη, ώστε να αποθαρρύνει τη διάθεση των Τούρκων για απειλητικές κινήσεις.
Πρέπει να σημειωθεί, εξάλλου, ότι και η δεύτερη ισχυρή συνιστώσα της κοινοπραξίας που θα «τρέξει» τις έρευνες στην Αν. Μεσόγειο, η γαλλική Total, βρίσκεται σε ομπρέλα στρατιωτικής προστασίας στις έρευνες που έχει κάνει ως τώρα στην Κύπρο, όπου η Γαλλία έχει αποκτήσει ισχυρή παρουσία, κατόπιν ειδικών συμφωνιών με την Λευκωσία. Ουσιαστικά, δηλαδή, ΗΠΑ και Γαλλία θα δημιουργήσουν ένα πολύ ισχυρό πλέγμα προστασίας των ερευνών για υδρογονάνθρακες σε μια ελληνική περιοχή, εξέλιξη πρωτοφανής από τις αρχές της δεκαετίας του ‘70, όταν έγινε η πρώτη ανακάλυψη κοιτάσματος πετρελαίου στον ελληνικό χώρο (στον Πρίνο) και η Τουρκία άρχισε σθεναρά και σταθερά, συχνά με κίνδυνο πρόκλησης θερμού επεισοδίου, να αμφισβητεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Όπως επισημαίνουν αναλυτές, στο παρελθόν η Δύση έπαιζε ρόλο ουδέτερου επιδιαιτητή στην ελληνοτουρκική διαμάχη για τους ενεργειακούς πόρους του Αιγαίου, ενώ σήμερα η Δύση βρίσκεται ξεκάθαρα στο πλευρά Ελλάδας και Κύπρου, επειδή η ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων στην Αν. Μεσόγειο, με πρώτο το “Ζορ” στην Αίγυπτο, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των ισχυρότερων πετρελαϊκών ομίλων ΗΠΑ και Ευρώπης, οι οποίοι συνεργάζονται με τις χώρες που έχουν νόμιμα χαράξει τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες τους (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος) και όχι με την Τουρκία που αποτελεί δύναμη αμφισβήτησης του status quo.
Η αμερικανική πλευρά, μάλιστα, κάνει μια σαφή και με μόνιμο χαρακτήρα στρατηγική στροφή, απομονώνοντας την Τουρκία πολιτικά και αποθαρρύνοντας ενέργειες αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου. Με το νομοσχέδιο για την ανατολική Μεσόγειο, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας και μπαίνει στο τελικό στάδιο έγκρισης από το Κογκρέσο, δημιουργείται ένα νομικό πλέγμα που ακόμη και ο πρόεδρος Τραμπ δεν θα μπορούσε εύκολα να σπάσει, αν ήθελε να κάνει ελιγμούς προσέγγισης της Τουρκίας.
Με το νομοσχέδιο ορίζεται ποιοι είναι οι εταίροι των ΗΠΑ στην αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου στην Αν. Μεσόγειο και σε αυτούς δεν περιλαμβάνεται η Τουρκία, αλλά η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ. Για πρώτη φορά αίρεται το εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο, ενώ υποχρεώνεται η αμερικανική κυβέρνηση να ενημερώνει το Κογκρέσο για παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία. Το νομοσχέδιο καλύπτει την περιοχή της Αν. Μεσογείου, που ενδιαφέρει ιδιαίτερα και το Ισραήλ, αλλά είναι σαφές πλέον ότι η στρατηγική κατεύθυνση που παίρνει η αμερικανική πολιτική δεν αφήνει πολλά περιθώρια στην Τουρκία να αμφισβητήσει την αξιοποίηση και του ελληνικού ενεργειακού πλούτου, πολύ περισσότερο όταν σε αυτή εμπλέκεται η κορυφαία αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία.
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι η Αν. Μεσόγειος έχει ιδιαίτερο βάρος στη χάραξη της αμερικανικής αμυντικής πολιτικής αυτή την περίοδο, όπως φαίνεται και από τη διάταξη των αμερικανικών ναυτικών δυνάμεων στον παγκόσμιο χάρτη. Στην Αν. Μεσόγειο βρίσκεται αυτή την περίοδο ισχυρή αμερικανική δύναμη, με επικεφαλής το ελικοπτεροφόρο USS Kearsarge, που μεταφέρει αποβατική δύναμη 2.000 ανδρών.
