Από την (αποτυχημένη) διαπραγμάτευση στα φληναφήματα για προσέλκυση επενδύσεων: Πώς τα έργα της κυβέρνησης ακυρώνουν καθημερινά τα ωραία λόγια.
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΣΑΜΠΑΝΗ*
Έχοντας αποτύχει οικτρά στις διαπραγματεύσεις με τους ξένους δανειστές, τα κυβερνητικά στελέχη απομακρύνουν βιαστικά τη λέξη «διαπραγμάτευση» από το καθημερινό πολιτικό τους λεξιλόγιο, για να την αντικαταστήσουν με δύο νέες «μαγικές» λέξεις: «ανάπτυξη», «επενδύσεις».
Με την ορμή του νεοφώτιστου στο θαυμαστό κόσμο της πραγματικής οικονομίας, ο πρωθυπουργός επισκέπτεται χώρους επιχειρήσεων και ψέλνει το νέο ευαγγέλιο της ανάπτυξης και των επενδύσεων. Ξεχνώντας βολικά ότι οι επιχειρήσεις που σήμερα επαινεί (Παπαστράτος, Appivita), σε άλλες - όχι μακρινές - εποχές θα κατακεραυνώνονταν από τη λαϊκιστική αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ, επειδή ελέγχονται από πολυεθνικούς ομίλους (Phillip Morris, Puig), που δρουν, κατά τις δοξασίες της εγχώριας αριστεράς, με μόνο γνώμονα το κέρδος και λεηλατούν το μόχθο του λαού.
Με την ίδια ορμή νεοφώτιστου, ο πρωθυπουργός σχολιάζει τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το ΑΕΠ β’ τριμήνου 2017, σαν να έχει ήδη συντελεσθεί στη χώρα κάποιο σπάνιο αναπτυξιακό θαύμα.
Τα συν και πλην
Ναι, κατά το β’ τρίμηνο ο ρυθμός της ανάπτυξης επιταχύνθηκε στο 0,5%, σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο, ενώ σε ετήσια βάση έφθασε στο 0,8%. Ναι, υπάρχει σοβαρή ελπίδα να φθάσουμε κοντά στο 2%, στο τέλος της χρονιάς, καθώς το τρίτο, το «τουριστικό» τρίμηνο, φαίνεται ότι θα είναι αρκετά εντυπωσιακό.
Όμως, όχι, τίποτε από όλα αυτά δεν δικαιολογεί πανηγυρισμούς: γιατί τα ίδια στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αποκαλύπτουν ότι οι επενδύσεις καταβαραθρώθηκαν (-17,1%), ακριβώς τη στιγμή που η χώρα τις έχει ανάγκη, όχι για μια πρόσκαιρη μεγέθυνση του ΑΕΠ, αλλά για αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο και να φθάσουμε σε ουσιώδη βελτίωση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας σε βάθος χρόνου.
Κερασάκι στην τούρτα του νέου αφηγήματος για την ανάπτυξη και τις επενδύσεις είναι η αγωνιώδης προσπάθεια της κυβέρνησης να πείσει ότι η Ελλάδα έχει γίνει ως εκ θαύματος ένας ελκυστικός επενδυτικός προορισμός.
Αυτή ακριβώς τη θεματική αναμένεται να αναπτύξει ο Αλέξης Τσίπρας και στην επικείμενη ομιλία του στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης: ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει πια στην φαρέτρα του τα βέλη του ξεχασμένου Προγράμματος της Θεσσαλονίκης, δεν μπορεί να τάξει τα πάντα στους πάντες. Θα προσπαθήσει να μετατρέψει σε πολιτικό και επικοινωνιακό όπλο το αφήγημα της «δίκαιης ανάπτυξης», στρώνοντας, ταυτόχρονα, κόκκινα χαλιά σε επενδυτές –στους ίδιους επενδυτές που, σε άλλες εποχές, τα στελέχη του ίδιου κόμματος πετροβολούσαν.
Νέο παραγωγικό μοντέλο
Πέρα από τα πολιτικά και επικοινωνιακά τεχνάσματα υπάρχει η οικονομική ουσία: πράγματι, η χώρα χρειάζεται κατεπειγόντως μια καταιγίδα επενδύσεων, ύστερα από πολλά χρόνια ξηρασίας. Και οι επενδύσεις αυτές χρειάζεται να κατευθυνθούν σε αυτούς τους τομείς που θα δημιουργήσουν το παραγωγικό μοντέλο μιας νέας εποχής, που δεν θα έχει στο κέντρο του την κατανάλωση με δανεικά, αλλά την εξωστρέφεια, με προϊόντα και υπηρεσίες που θα μπορούν να σταθούν στον ανταγωνισμό της παγκόσμιας αγοράς και να δημιουργήσουν με βιώσιμο τρόπο εισοδήματα και νέο πλούτο.
Οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι για να αναπτυχθεί μια χώρα και να προσελκύσει επενδύσεις χρειάζεται μακροοικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα, επαρκείς υποδομές και κράτος δικαίου (“rule of law”). Επίσης, όσες χώρες πέτυχαν εντυπωσιακούς αναπτυξιακούς ρυθμούς για μεγάλες περιόδους έχει διαπιστωθεί ότι το κατάφεραν με σοβαρό σχεδιασμό και συνεχή πολιτική και τεχνοκρατική παρακολούθηση των εξελίξεων, ώστε να διορθώνεται, όταν χρειάζεται, η πορεία της οικονομίας.
Η μακροοικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ύστερα από πολλούς επικίνδυνους πειραματισμούς και ακροβασίες της σημερινής κυβέρνησης, αρχίζει να εμπεδώνεται, αν και παραμένει εύθραυστη. Επαρκείς υποδομές έχουμε, ευτυχώς, από το παρελθόν. Όμως, όποιος σοβαρός ξένος επενδυτής επιχειρήσει να διαπιστώσει πώς ερμηνεύει η σημερινή κυβέρνηση την έννοια του κράτους δικαίου και πόσο σοβαρά σχεδιάζει και υλοποιεί μια αναπτυξιακή πολιτική, πιθανότατα θα αποφασίσει να τοποθετήσει κάπου αλλού τα κεφάλαιά του.
Εμπόδια αντί κινήτρων
Με ιδεοληψίες και εμμονές άλλων εποχών, δυστυχώς οι επενδυτές δεν προσελκύονται, ούτε βιώσιμη ανάπτυξη επιτυγχάνεται.
Καθημερινά είναι τα παραδείγματα μεγάλων επενδύσεων (Ελληνικό, Σκουριές), που προχωρούν με απελπιστικά βραδείς ρυθμούς ή αντιμετωπίζουν συνεχείς εμπλοκές, μόνο και μόνο επειδή βρίσκεται σε εξέλιξη μια εσωτερική διαπάλη, ανάμεσα στο «μνημονιακό» εαυτό του ΣΥΡΙΖΑ, που θέλοντας και μη λέει ένα διστακτικό «ναι» στην επιχειρηματική δραστηριότητα και στον «έξαλλο» ΣΥΡΙΖΑ του παρελθόντος, που θα προτιμούσε να… πετάξει τους επενδυτές στη θάλασσα.
Ακόμη χειρότερα (περίπτωση ξενοδοχειακής επένδυσης στην Κέρκυρα), ένας επενδυτής περνάει δια πυρός και σιδήρου από όλες τις διαδικασίες έγκρισης του σχεδίου από κρατικές και δικαστικές αρχές, αλλά τα έργα του σταματούν, επειδή έτσι αποφάσισε ένας δήμαρχος του ΣΥΡΙΖΑ!
Στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και παρακολούθηση μιας αναπτυξιακής στρατηγικής, η σημερινή κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να αποδείξει ότι είναι παντελώς ανίκανη. Εθνικό αναπτυξιακό σχέδιο στην πραγματικότητα δεν υφίσταται, παρότι γίνονται συζητήσεις και διαβουλεύσεις επί συζητήσεων και διαβουλεύσεων.
Πόροι που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν (πακέτο Γιούνκερ) για μεγάλα και σημαντικά επενδυτικά σχέδια, μένουν αναξιοποίητοι, επειδή, όπως εξήγησε κυβερνητικό στέλεχος, δυσκολεύεται η κυβέρνηση να παρουσιάσει στις Βρυξέλλες σοβαρά business plan, με προβλεπόμενα έσοδα που θα υπερβαίνουν τα κόστη.
Στήριξη στις επιχειρήσεις
Η πραγματική οικονομία αδυνατεί να κινητοποιηθεί, λόγω της βασανιστικής έλλειψης ρευστότητας. Η κυβέρνηση έχει αποτύχει ως τώρα να κινητοποιήσει αποτελεσματικά εναλλακτικούς χρηματοδοτικούς θεσμούς και κάνει σχέδια επί χάρτου για μια νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα, που θα στηθεί από μηδενική βάση, σαν να μην υπάρχει έτοιμη η δομή του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, και στην καλύτερη περίπτωση θα χρειασθεί πολλούς μήνες για να κάνει αισθητή την παρουσία της στην οικονομία.
Η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, από την οποία περιμένουμε τις πολλές μικρές επενδύσεις που θα δημιουργήσουν απασχόληση, καθημερινά «πνίγεται» από αυξημένους φόρους και εισφορές και πλήρη αποκλεισμό από πηγές χρηματοδότησης.
Δυστυχώς, η κυβέρνηση δεν πείθει ότι μπορεί να καλύψει με σοβαρότητα τις βασικές ανάγκες ενός σοβαρού επενδυτή. Ό,τι έχει πετύχει ως τώρα στην οικονομία, παραδόξως, έχει γίνει παρά τη θέλησή της, επειδή το επέβαλαν με σκληρούς εκβιασμούς οι ξένοι δανειστές. Όπου έχει τη δυνατότητα να αναλάβει δικές της πρωτοβουλίες, αποτυγχάνει παταγωδώς, επειδή διακατέχεται από ιδεοληψίες και εμμονές βγαλμένες από σοσιαλιστικά πειράματα άλλων εποχών, ή από… αγνή και άδολη ανικανότητα.
Η ζημιά που έχει γίνει είναι ήδη τεράστια. Το 2015 και το 2016 θα μπορούσε να έχει εμπεδωθεί η οικονομική ανάκαμψη, αλλά τα χρόνια αυτά χάθηκαν με επιζήμιους πειραματισμούς. Φθάσαμε το 2017, επτά ολόκληρα χρόνια μετά το πρώτο μνημόνιο, να είμαστε έτοιμοι για πανηγυρισμούς, αν η αύξηση του ΑΕΠ πλησιάσει το πενιχρό 2%...
