Τους λόγους που οδήγησαν στην απόφαση να προχωρήσει στο πακέτο διάσωσης της ΔΕΗ, με προσαρμογές των τιμολογίων της, εξηγεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μέσω ενημερωτικού σημειώματος.
Ειδικότερα αναφέρει:
1. Ποιο είναι ακριβώς το πρόβλημα της ΔΕΗ;
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με την πολιτική της έχει οδηγήσει την ΔΕΗ στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ενώ το 2014 είχε κέρδη 90 εκατ. ευρώ, το 2018 κατέγραψε ζημιές 903 εκατ. ευρώ, με την μετοχή της την ίδια περίοδο να έχει χάσει το 83% της αξίας της στο Χρηματιστήριο. Αυτή την στιγμή η εταιρεία αντιμετωπίζει οξύτατο πρόβλημα ρευστότητας, και πρέπει να εξασφαλίσει σχεδόν 1 δισ. ευρώ το επόμενο δωδεκάμηνο προκειμένου να συνεχίσει να λειτουργεί.
Οι επενδύσεις στο δίκτυο της ΔΕΗ το 2018 μειώθηκαν στο μισό σε σχέση με το 2012, και ο Διαχειριστής του Δικτύου Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις υλικών που απαιτούνται για επισκευές και συντήρηση του δικτύου. Ως αποτέλεσμα παρατηρούνται συχνές και μεγάλης διάρκειας διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος στα μεγάλα αστικά κέντρα (Αττική, Θεσσαλονίκη), σε τουριστικές περιοχές όπως η Κρήτη αλλά και σε όλη τη χώρα.
Ο στόλος των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής είναι πεπαλαιωμένος, ενώ ο κορμός των λιγνιτικών μονάδων είναι ρυπογόνος και αντιοικονομικός. Η ΔΕΗ έχει μείνει δραματικά πίσω και στη μάχη της "καθαρής ενέργειας" καθώς το ποσοστό της στις ΑΠΕ δεν ξεπερνά το 3% της συνολικής αγοράς.
Η τραγική κατάσταση της εταιρείας αποτυπώθηκε τον Απρίλιο του 2019 στην έκθεση της Ernst & Young (ορκωτός ελεγκτής της ΔΕΗ), όπου τίθεται ανοικτά ζήτημα βιωσιμότητας της εταιρείας αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα.
2. Πως φτάσαμε έως εδώ;
Η προηγούμενη κυβέρνηση με μία σειρά ανερμάτιστων πολιτικών και αποφάσεων έχει οδηγήσει την εταιρεία στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Πιο συγκεκριμένα:
Πρώτον, εγκατέλειψε το σχέδιο της "μικρής ΔΕΗ" της κυβέρνησης Σαμαρά, με το οποίο μέσω της ιδιωτικοποίησης του 1/3 της εταιρείας, η ΔΕΗ θα έβαζε στα ταμεία της 1,5-2 δισ. ευρώ, ενώ παράλληλα θα άνοιγε και η αγορά λιανικής και θα έπαυε η εκκρεμότητα έναντι της Κομισιόν ως προς τις συνθήκες ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά. Με τα χρήματα αυτά η εταιρεία θα ενίσχυε την ρευστότητά της, θα συντηρούσε το δίκτυό της και θα επένδυε στις ΑΠΕ.
Δεύτερον, αντί αυτού, η προηγούμενη κυβέρνηση σε συμφωνία με την Τρόικα δρομολόγησε την… δωρεάν "ιδιωτικοποίηση" της ΔΕΗ. Και αυτό γιατί στο πλαίσιο του ανοίγματος της αγοράς λιανικής, συμφώνησε με την τρόικα την μείωση του μεριδίου αγοράς της εταιρείας από το 90% στο 50% έως το τέλος του 2019 χωρίς κανένα οικονομικό αντάλλαγμα!
Στην συμφωνία αυτή προβλεπόταν η υποχρεωτική διάθεση μέρους της λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής της παραγωγής στους ανταγωνιστές της μέσω δημοπρασιών ηλεκτρικού ρεύματος (ΝΟΜΕ). Με τον τρόπο αυτό η ΔΕΗ κατέληξε να πουλά ρεύμα σε τιμές κάτω του κόστους προς όφελος των ανταγωνιστών της. Οι ζημιές της από τις ΝΟΜΕ ξεπερνούν σήμερα τα 600 εκατ. ευρώ.
Και τρίτον, επέτρεψε τη διόγκωση του προβλήματος των στρατηγικών κακοπληρωτών. Ως αποτέλεσμα, τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς την εταιρεία εκτινάχθηκαν από τα 1,4 δισ. ευρώ το 2014 στα 2,5 δισ. ευρώ στο τέλος του 2018.
3. Η κυβέρνηση έχει σχέδιο διάσωσης της εταιρείας;
Αυτή τη στιγμή οι επιλογές είναι περιορισμένες και τα χρονικά περιθώρια ασφυκτικά. Ο στόχος που επείγει αυτή την στιγμή είναι να μείνει η εταιρεία όρθια,
Το Σχέδιο Διάσωσης της ΔΕΗ, που παρουσίασε ο αρμόδιος Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστής Χατζηδάκης στη Βουλή στο πλαίσιο των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης κινείται σε δύο άξονες: στα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας (που είναι άμεσης απόδοσης) και στα διαρθρωτικά μέτρα (που θα ληφθούν αμέσως μετά και θα δώσουν προοπτική στη ΔΕΗ σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα).
Μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας
Ø Εξορθολογισμός της τιμολογιακής πολιτικής της ΔΕΗ με αντίμετρα που θα διασφαλίζουν ότι δεν πλήττονται οι καταναλωτές (παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω).
Ø Εντατικοποίηση των διαδικασιών είσπραξης των οφειλομένων από τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Μόλις 60.000 καταναλωτές χρωστούν περίπου 800 εκατομμύρια στην εταιρεία. Η πρώτη ανακοίνωση της νέας Διοίκησης της ΔΕΗ υπό τον Γιώργο Στάσση έστειλε το μήνυμα ότι "ανοχή τέλος" για τους κατά συρροή κακοπληρωτές, καθώς έχουν προωθηθεί 30.000 αιτήματα αποκοπής. Ασφαλώς το κυνήγι των κακοπληρωτών δεν αφορά τις κοινωνικά ευαίσθητες ομάδες, για τις οποίες θα υπάρχει πάντοτε ειδική μέριμνα στο πλαίσιο του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ) και όχι μόνο.
Ø Απόδοση των πόρων από τα τέλη για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας και τα Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος, το δεύτερο μετά από συμφωνία με τις ευρωπαϊκές αρχές.
Ø Τιτλοποίηση μέρους των ληξιπρόθεσμων οφειλών, που αποτελεί διεθνή πρακτική, ώστε να υπάρξει μια ακόμα ένεση ρευστότητας στην εταιρεία.
Διαρθρωτικά μέτρα
Ø Δρομολόγηση της μεταφοράς των παγίων της Διανομής της ΔΕΗ στον ΔΕΔΔΗΕ. Στόχος η μερική ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ, με την προσέλκυση αξιόπιστων επενδυτών που ειδικεύονται στα δίκτυα, εξέλιξη που θα επιφέρει ξεκάθαρο ταμειακό όφελος στην εταιρεία.
Ø Διαπραγμάτευση για να αυξηθεί ο στόχος για το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ στη λιανική ώστε να περάσουμε από την "μισή ΔΕΗ" της προηγούμενης κυβέρνησης σε μια μεγαλύτερη και ισχυρή ΔΕΗ.
Ø Κατάργηση των δημοπρασιών ΝΟΜΕ καθώς δεν είναι δυνατόν η εταιρεία να πουλάει κάτω του κόστους και να δουλεύει υπέρ των ανταγωνιστών της.
Ø Βαθμιαία απόσυρση ορισμένων λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ με διασφάλιση πόρων από την ΕΕ και σε διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες. Μετάβαση της ΔΕΗ προς τις ΑΠΕ για λόγους όχι μόνο οικονομικούς και περιβαλλοντικούς, αλλά και ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού.
Ø Εκπόνηση ενός νέου business plan από τη νέα διοίκηση ώστε η εταιρεία να μπορεί να λειτουργήσει ευέλικτα αλλά και ανταγωνιστικά στην απελευθερωμένη αγορά ενέργειας. Βασικός πυλώνας του θα είναι η ομαλή μετάβαση της ΔΕΗ στη μεταλιγνιτική εποχή
Ø Στοχευμένες εθελούσιες έξοδοι του προσωπικού, ώστε να επιλυθούν ουσιώδη προβλήματα στη διαχείριση ανθρωπίνων πόρων
4. Ποια τα μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας και του εξορθολογισμού της τιμολογιακής πολιτικής της ΔΕΗ;
Η νέα Διοίκηση της ΔΕΗ προωθεί άμεσα μια δέσμη μέτρων συνολικού ύψους 490 εκατ. ευρώ που θα δώσουν σημαντική ταμειακή "ανάσα" στη ΔΕΗ.
Ø Το βασικό σκέλος του πακέτου αυτού είναι η αναπροσαρμογή από 1 Σεπτεμβρίου 2019 του ανταγωνιστικού σκέλους των τιμολογίων κατά 20% (που συνεπάγεται άμεση ενίσχυση του εσόδου της Επιχείρησης) που αντισταθμίζεται πλήρως από την μείωση του ΕΤΜΕΑΡ (δηλαδή του ειδικού τέλους που αφορά στις ΑΠΕ) και τη μείωση του ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια. Τα 2 αυτά μέτρα οδηγούν σε ισόποση μείωση του συνολικού λογαριασμού του ρεύματος. Συνεπώς δεν θα υπάρχει αρνητική επίδραση στους λογαριασμούς για 7 εκατομμύρια πελάτες της ΔΕΗ.
Ø Τα πρόσθετα μέτρα περιλαμβάνουν:
- Μείωση της έκπτωσης συνέπειας από το 10% στο 5% (είχε μειωθεί ήδη επί ΣΥΡΙΖΑ από 15% στο 10% τον Απρίλιο). Για παράδειγμα ένα μέσο νοικοκυριό με κατανάλωση ρεύματος 1600 κιλοβατώρες ανά τετράμηνο (3,2 εκατ. πελάτες της ΔΕΗ) πληρώνει 264,1 ευρώ. Με την έκπτωση συνέπειας 10% η εξοικονόμηση ανέρχεται στα 17,4 ευρώ. Ενώ με την μείωση της έκπτωσης στο 5% θα "γλιτώνει" 8,3 ευρώ. Δηλαδή θα έχει απώλεια 9,1 ευρώ στο τετράμηνο, ή 2,2 ευρώ το μήνα.
Η εταιρεία όμως ήδη επεξεργάζεται ευνοϊκές προβλέψεις για τους συνεπείς καταναλωτές της ΔΕΗ στο πλαίσιο της νέας εμπορικής πολιτικής της εταιρείας, από τις αρχές του 2020. Οι προβλέψεις αυτές θα ανακοινωθούν σύντομα και θα είναι βασισμένες στις πρακτικές των εταιρειών ηλεκτρισμού και τηλεφωνίας σ΄όλη την Ευρώπη.
- Πρόβλεψη για ρήτρα CO2 στα νοικοκυριά (που ενεργοποιείται εάν η τιμή δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο όριο), με μηδενική επίπτωση τώρα. Υπογραμμίζεται ότι αντίστοιχη ρήτρα υπάρχει ήδη στα τιμολόγια ρεύματος των ανταγωνιστών της ΔΕΗ και έχει ενεργοποιηθεί στο παρελθόν.
- Έκπτωση 50% στο μη επιδοτούμενο κομμάτι του τιμολογίου ρεύματος για ΑΜΕΑ σε μηχανική υποστήριξη που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ). Μια κίνηση που δείχνει την κοινωνική ευαισθησία της ΔΕΗ σε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση.
- Τέλος, το ΥΠΕΝ προτίθεται να φέρει νομοθετική ρύθμιση για τον περιορισμό των προνομιακών εκπτώσεων στους λογαριασμούς ρεύματος των εργαζομένων της ΔΕΗ που φτάνουν κατά μέσο όρο στο 75%. Ειδικότερα, σχεδιάζεται η πλήρης κατάργηση της έκπτωσης στο μη ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων (ΕΡΤ, ΥΚΩ χρεώσεις Δήμου κλπ), και ο περιορισμός στο 30% της έκπτωσης των εργαζομένων στο ηλεκτρικό ρεύμα (ανταγωνιστικό σκέλος) όπως ισχύει και για τους εργαζομένους στις ανταγωνιστικές εταιρείες παροχής ηλεκτρισμού.
5. Τι θα συμβεί αν δεν ληφθούν εδώ και τώρα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος ρευστότητας της εταιρείας;
Επειδή η ΔΕΗ είναι εισηγμένη εταιρεία, στην απευκταία αυτή περίπτωση, ο Ορκωτός Ελεγκτής, η Ernst & Young θα καταγράψει στην έκθεση της 24ης Σεπτεμβρίου την αρνητική αυτή εξέλιξη, εγείροντας εκ νέου θέμα βιωσιμότητας της ΔΕΗ και απαιτώντας άμεσα βίαια μέτρα, πολύ πιο επώδυνα από αυτά που σχεδίαζε η διοίκηση της εταιρείας.
Όπως έχει υποχρέωση ο Ελεγκτής έχει ήδη ζητήσει να δει τις εκτιμώμενες ταμειακές ροές από το τέλος Ιουνίου 2019 έως τον Σεπτέμβριο του 2020 για να διαπιστώσει αν καλύπτουν τις υποχρεώσεις της για το συγκεκριμένο διάστημα.
Αν κατά την εξέταση αυτή προκύψει ταμειακό κενό και αμφιβολία ως προς τη δυνατότητα κάλυψής του, ο Ελεγκτής θα πρέπει αναγκαστικά να διατυπώσει σχετική Παρατήρηση στην Έκθεσή του (σε συνέχεια της προειδοποίησης που είχε διατυπώσει) και να ενημερώσει έγκαιρα την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Η Παρατήρηση από τον Ορκωτό Ελεγκτή ως προς τη δυνατότητα συνέχισης των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ θα είχε πολύ σοβαρές συνέπειες τόσο για τη ΔΕΗ όσο και για την Ελληνική οικονομία. Συγκεκριμένα θα μπορούσε να σημαίνει:
1) Αναστολή Διαπραγμάτευσης Μετοχής ΔΕΗ
2) Υποχρέωση ΔΕΗ να συντάξει οικονομικές καταστάσεις σε καθεστώς εκκαθάρισης (liquidation)
3) Καταγγελία του συνόλου των δανειακών της συμβάσεων, εκ των οποίων τα 2 δισ. ευρώ φέρουν την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου
4) Αποκλεισμός της ΔΕΗ από κάθε δυνατότητα χρηματοδότησης από τις αγορές
5) Παύση πληρωμών προς αγορά ηλεκτρικής ενέργειας
6) Αδυναμία καταβολής μισθών των εργαζομένων
7) Οι Ελληνικές τράπεζες θα αναγκαστούν να γράψουν προβλέψεις για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια € 1,5 δισ., με ισόποση αρνητική επίπτωση στα κεφάλαια τους
8) Και στο τέλος της διαδρομής χρεωκοπία ΔΕΗ, ή διάσωση με ίδιους πόρους ("bail in”) περίπου €4-5δις, για την αποφυγή…black out
6. Ποιος είναι ο στόχος της κυβέρνησης που καταγράφεται μέσα από τα μέτρα διάσωσης της εταιρείας;
Η φιλοσοφία που διαπνέει τα μέτρα είναι ότι είναι δίκαια και ισορροπημένα. Προκειμένου να ενισχυθεί η ΔΕΗ χωρίς να πληγούν οι καταναλωτές, καλούνται να βάλουν όλοι πλάτη στη διάσωση της επιχείρησης:
- Βάζουν πλάτη οι ανταγωνιστές της με την κατάργηση των ΝΟΜΕ
- Βάζουν πλάτη οι παραγωγοί των ΑΠΕ με την μείωση του ΕΤΜΕΑΡ
- Βάζουν πλάτη οι εργαζόμενοι της επιχείρησης μέσω του περιορισμού των προνομιακών τιμολογίων ρεύματος που απολάμβαναν.
- Βάζουν πλάτη σε πολύ μικρό βαθμό (2,2 ευρώ το μήνα) οι καταναλωτές με τη μείωση της έκπτωσης συνέπειας.
Η ΔΕΗ αποτελεί πυλώνα της ενεργειακής αγοράς αλλά και της ίδιας της χώρας. Είναι ζήτημα εθνικής σημασίας να σωθεί, να εξυγιανθεί και να επανέλθει στη κερδοφορία. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να πουλά ενέργεια κάτω του κόστους και να συσσωρεύει ζημιές. Κατάρρευση της ΔΕΗ - την οποία δεν θα επιτρέψουμε - σημαίνει ελλείψεις ενέργειας, εκτόξευση των τιμών, οικονομική καταστροφή για χιλιάδες επιχειρήσεις και επαγγελματίες, δυσφήμιση της χώρας διεθνώς, ντόμινο επιπτώσεων σε τράπεζες και χρηματιστήριο, διακινδύνευση της υγείας και ασφάλειας των πολιτών, ιδίως των ευπαθών ομάδων.
Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους η ΔΕΗ πρέπει να σωθεί και θα σωθεί. Μαγική συνταγή δεν υπάρχει. Προσπάθεια όλων είναι να βρεθεί μία ισορροπημένη και κοινωνικά δίκαια λύση προκειμένου να περάσει η εταιρεία τον "κάβο" της 24ης Σεπτεμβρίου με την αντιμετώπιση του πιεστικού προβλήματος του ταμειακού ελλείμματος και στη συνέχεια να ακολουθήσει η διαπραγμάτευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα διαρθρωτικά θέματα που θα δημιουργήσει μια θετική διαδρομή για τη ΔΕΗ για το ορατό μέλλον.
