Στο χείλος μιας παραλυτικής κρίσης στις θαλάσσιες μεταφορές πετρελαίου φαίνεται να βρίσκεται η Ρωσία λόγω των αμερικανικών κυρώσεων, γράφει ο αναλυτής πετρελαίου Julian Lee σε άρθρο του στο Bloomberg.
Στις 10 Ιανουαρίου το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις σε 161 δεξαμενόπλοια για τον ρόλο τους στη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου. Ήταν μέρος ενός πακέτου μέτρων κατά της Μόσχας που επέβαλε η απερχόμενη κυβέρνηση Μπάιντεν, τα οποία ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει ακόμη ανακαλέσει. Μάλιστα, φαίνεται πιθανό να επιβάλει ακόμη αυστηρότερα μέτρα πριν από τυχόν ειρηνευτικές συνομιλίες για την Ουκρανία.
Το κόστος εύρεσης δεξαμενόπλοιου για τη μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου Urals στην Ασία έχει ήδη αυξηθεί σχεδόν κατά 50% από την εισαγωγή των κυρώσεων, σύμφωνα με στοιχεία του Argus Media. Το χάσμα μεταξύ των τιμών αναχώρησης από τη Ρωσία και άφιξης στην Ασία, που λειτουργεί ως δείκτης του κόστους παράδοσης, έχει επίσης εκτοξευθεί.
Όπως επισημαίνει ο αναλυτής του Bloomberg, αν και τέτοιες αυξήσεις έχουν συμβεί και στο παρελθόν, υπήρχε τότε λόγος να είμαστε επιφυλακτικοί για το πόσο ρεαλιστικές ήταν. Για παράδειγμα, η τεχνητή διόγκωση του κόστους μεταφοράς θα μπορούσε να είχε ως στόχο να εμφανίσει ότι τα εξαγόμενα φορτία είχαν κόστος κάτω των 60 δολαρίων το βαρέλι, ακόμη κι αν η τελική τιμή πώλησης στην Ασία ήταν υψηλότερη.
Μια τέτοια τακτική θα επέτρεπε τη χρήση δυτικών υπηρεσιών, όπως ασφαλιστικές καλύψεις και δεξαμενόπλοια, διατηρώντας παράλληλα τις υψηλότερες τιμές πώλησης. Δεν υπάρχει τρόπος να αποδειχθεί εάν κάτι τέτοιο συνέβη ή όχι, ωστόσο το οικονομικό κίνητρο υπήρχε. Το ίδιο ισχύει και σήμερα.
Αυτό που έχει αλλάξει είναι ο τεράστιος αριθμός δεξαμενόπλοιων που τώρα υπόκεινται σε κυρώσεις και οι ενδείξεις ότι τα νεο-μαυρισμένα πλοία αρχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα – όπως και εκείνα που βρέθηκαν σε παλαιότερες λίστες κυρώσεων. Είναι πολύ πιθανό ότι το πραγματικό κόστος μεταφοράς της Ρωσίας ετοιμάζεται να εκτιναχθεί.
Η διεύρυνση των κυρώσεων
Σήμερα, 265 δεξαμενόπλοια έχουν μπει σε μαύρη λίστα από τις ΗΠΑ, την ΕΕ ή το Ηνωμένο Βασίλειο (με τις αμερικανικές κυρώσεις να είναι οι πιο καταστροφικές). Προηγούμενα μέτρα των ΗΠΑ είχαν ως αποτέλεσμα την ουσιαστική διακοπή των συναλλαγών για τα στοχευμένα πλοία.
Αυτές οι κυρώσεις δεν πλήττουν μόνο δεξαμενόπλοια αργού πετρελαίου, αλλά και εκείνα που μεταφέρουν διυλισμένα προϊόντα. Το 2024, από τα 435 πλοία που μετέφεραν ρωσικό πετρέλαιο, τα 112 (26%) υπόκεινται πλέον σε αμερικανικές κυρώσεις. Προσθέτοντας εκείνα που στοχεύουν το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ, το ποσοστό αυξάνεται στο 37%.
Αλλά το πραγματικό πρόβλημα για το Κρεμλίνο είναι ακόμη μεγαλύτερο. Δεδομένου ότι το 80% αυτών των πλοίων μετέφερε επαναλαμβανόμενα φορτία (κάποια έως και 20 φορές), τα πλοία που επλήγησαν από τις αμερικανικές κυρώσεις μετέφεραν το 45% όλων των θαλάσσιων εξαγωγών ρωσικού αργού πετρελαίου πέρυσι. Προσθέτοντας τα πλοία που στοχοποιήθηκαν από το Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ, αλλά όχι από τις ΗΠΑ, το ποσοστό αυξάνεται στο 57%.
Ακόμα και αυτό μπορεί να μην είναι το τελικό όριο, καθώς ορισμένα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ιρανικό πετρέλαιο έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για ρωσικά φορτία.
Η σκληρή πραγματικότητα για τη Ρωσία
Η Ρωσία έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να παρακάμψει τις προηγούμενες κυρώσεις και να διατηρήσει σταθερό το τεράστιο πρόγραμμα εξαγωγών της. Ωστόσο, τώρα χρειάζεται επειγόντως νέα δεξαμενόπλοια για τη μεταφορά του πετρελαίου της.
Το αποτέλεσμα είναι μια αύξηση στο κόστος μεταφοράς που φαίνεται να βρίσκεται μόνο στην αρχή, ειδικά εάν οι ιδιοκτήτες δεξαμενόπλοιων που έως τώρα απέφευγαν τις ρωσικές μεταφορές απαιτήσουν υψηλότερα κίνητρα για να ρισκάρουν νέες κυρώσεις. Επιπλέον, το κόστος απόκτησης μεταχειρισμένων πλοίων για να αντικαταστήσουν τον χαμένο στόλο γίνεται όλο και πιο απαγορευτικό.
Η ιδέα της αγοράς δεύτερης χεριού δεξαμενόπλοιων για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι αμφιλεγόμενη. Γιατί ένας μεσάζοντας ή ακόμα και η ίδια η Ρωσία να δαπανήσει δισεκατομμύρια δολάρια ή ντίρχαμ σε μεταχειρισμένα δεξαμενόπλοια, μόνο και μόνο για να τα δει να υπόκεινται σε νέες κυρώσεις;
Ήδη, οι φαινομενικές τιμές μεταφοράς στη spot αγορά έχουν γίνει εξαιρετικά υψηλές: 10 δολάρια ανά βαρέλι από τη Μαύρη Θάλασσα προς την Ινδία και έως 13 δολάρια από τη Βαλτική, σύμφωνα με το Argus. Αυτό απέχει από τα 20 δολάρια ανά βαρέλι που έφτασαν οι ναύλοι αμέσως μετά την εφαρμογή του πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου, αλλά η αύξηση των 4,20 δολαρίων από τις 10 Ιανουαρίου είναι ενδεικτική της τάσης.
Εάν αυτές οι διαταραχές κλιμακωθούν και το πλήγμα στον σκιώδη στόλο συνεχιστεί, τότε η ρωσική κρίση στις θαλάσσιες μεταφορές πετρελαίου θα μπορούσε να γίνει καταστροφική. Και η ιστορία δείχνει ότι ένα τέτοιο σενάριο είναι απολύτως πιθανό, σημειώνει ο Julian Lee.
