Δίκοπο μαχαίρι για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα είναι τα Stablecoins, κρυπτονομίσματα που έχουν «αντίκρισμα» σε παραδοσιακά assets, όπως το Tether. Σύμφωνα με νέα μελέτη οικονομολόγων του ΔΝΤ, η νέα τεχνολογία των Stablecoins μπορεί να προωθήσει την καινοτομία και τη χρηματοοικονομική ένταξη, αλλά και να προκαλέσει κατακερματισμό του διεθνούς συστήματος και αναταραχή σε πολλές χώρες.
Παρά το γεγονός ότι έχουν κεφαλαιοποίηση αγοράς περίπου 10% του Bitcoin, όπως αναφέρουν σε blog που δημοσίευσαν τρεις από τους συγγραφείς της μελέτης (Tobias Adrian, Marcello Miccoli, Nobuyasu Sugimoto), τα stablecoins αυξάνουν την επιρροή τους λόγω των διασυνδέσεων με τις κύριες χρηματοπιστωτικές αγορές, που απορρέουν τόσο από τη δομή τους, όσο και από πιθανές περιπτώσεις χρήσης.
Πράγματι, η χρήση και η αξία τους έχουν αυξηθεί τα τελευταία δύο χρόνια. Τα Stablecoins έχουν μεγάλη δυνατότητα να καταστήσουν τις διεθνείς πληρωμές ταχύτερες και φθηνότερες για ανθρώπους και εταιρείες. Ωστόσο, αυτή η υπόσχεση συνοδεύεται από κινδύνους υποκατάστασης νομίσματος και απώλειας ελέγχου των ροών κεφαλαίων από τις χώρες, μεταξύ άλλων.
Για να μετατραπούν τα stablecoins σε δύναμη για το καλό στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα θα απαιτηθούν συντονισμένες ενέργειες από τους φορείς χάραξης πολιτικής, τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Τα Stablecoins έχουν σχεδιαστεί για να αποφεύγουν τις έντονες διακυμάνσεις τιμών των εγγενών κρυπτογραφικών περιουσιακών στοιχείων όπως το Bitcoin. Ενώ και τα δύο βασίζονται σε κατανεμημένα καθολικά (distributed ledgers), η κύρια διαφορά είναι ότι τα stablecoins είναι κεντρικά (δηλαδή λειτουργούν από μια συγκεκριμένη εταιρεία) και υποστηρίζονται κυρίως από συμβατικά και ρευστά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, όπως μετρητά ή κρατικά ομόλογα.
Τα περισσότερα stablecoins είναι ονομασμένα σε δολάρια ΗΠΑ και συνήθως υποστηρίζονται από ομόλογα του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ (US Treasury bonds).
Τα Stablecoins υποστηρίζονται κυρίως από ομόλογα των ΗΠΑ
Η κεφαλαιοποίηση αγοράς των δύο μεγαλύτερων stablecoins έχει τριπλασιαστεί από το 2023, φτάνοντας συνδυαστικά τα 260 δισ. δολάρια. Ο όγκος συναλλαγών έχει αυξηθεί κατά 90%, ανερχόμενος στα 23 τρισ. το 2024.
Η Ασία προηγείται με τον υψηλότερο όγκο δραστηριότητας stablecoin, ξεπερνώντας τη Βόρεια Αμερική.
Σε σχέση με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, ωστόσο, ξεχωρίζουν η Αφρική, η Μέση Ανατολή και η Λατινική Αμερική. Το μεγαλύτερο μέρος της ροής είναι από τη Βόρεια Αμερική προς άλλες περιοχές.
Περιπτώσεις χρήσης
Σήμερα, ο κύριος όγκος συναλλαγών stablecoin σχετίζεται με την εμπορία εγγενών κρυπτογραφικών περιουσιακών στοιχείων, καθώς χρησιμοποιούνται για διακανονισμό σε παραδοσιακά νομίσματα. Ωστόσο, οι διασυνοριακές ροές των stablecoins αυξάνονται γρήγορα. Τα Stablecoins θα μπορούσαν να επιτρέψουν ταχύτερες και φθηνότερες πληρωμές, ιδιαίτερα διασυνοριακά και για εμβάσματα, όπου τα παραδοσιακά συστήματα είναι συχνά αργά και δαπανηρά.
Οι διεθνείς πληρωμές ταξιδεύουν κυρίως μέσω δικτύων εμπορικών τραπεζών που έχουν λογαριασμούς μεταξύ τους, γνωστά ως ανταποκριτική τραπεζική. Η χρήση πολλαπλών μορφών δεδομένων, οι μεγάλες αλυσίδες διαδικασιών και τα συστήματα πληρωμών με διαφορετικές ώρες λειτουργίας οδηγούν σε υψηλό κόστος, καθυστερήσεις και λιγότερη διαφάνεια. Ορισμένα εμβάσματα μπορούν να κοστίζουν έως και 20 τοις εκατό του ποσού που αποστέλλεται.
Όντας μια ενιαία πηγή πληροφοριών, τα blockchains μπορούν να απλοποιήσουν σημαντικά τις διαδικασίες που συνδέονται με τις διασυνοριακές πληρωμές και να μειώσουν το κόστος. Η επέκταση της χρηματοοικονομικής πρόσβασης είναι ένας άλλος πολλά υποσχόμενος τομέας. Τα Stablecoins θα μπορούσαν να οδηγήσουν την καινοτομία αυξάνοντας τον ανταγωνισμό με καθιερωμένους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών, καθιστώντας τις λιανικές ψηφιακές πληρωμές πιο προσιτές σε πελάτες που δεν εξυπηρετούνται επαρκώς. Θα μπορούσαν να διευκολύνουν τις ψηφιακές πληρωμές σε περιοχές όπου είναι δαπανηρό ή μη κερδοφόρο για τις τράπεζες να εξυπηρετούν πελάτες.
Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες ήδη υπερπηδούν την παραδοσιακή τραπεζική με την επέκταση των κινητών τηλεφώνων και των διαφόρων μορφών ψηφιακού και tokenized χρήματος. Ο ανταγωνισμός με καθιερωμένους παρόχους θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμηλότερο κόστος και μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων, αξιοποιώντας συνέργειες μεταξύ ψηφιακών πληρωμών και άλλων ψηφιακών υπηρεσιών.
Παγκόσμιοι κίνδυνοι
Παρά τις δυνατότητές τους, τα stablecoins ενέχουν κινδύνους. Η αξία τους μπορεί να κυμανθεί εάν τα υποκείμενα περιουσιακά στοιχεία χάσουν αξία ή εάν οι χρήστες χάσουν την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητα να εξαργυρώσουν. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε απότομες μειώσεις και ακόμη και σε μαζικές αναλήψεις, πυροδοτώντας αναγκαστικές πωλήσεις των αποθεματικών περιουσιακών στοιχείων και διαταράσσοντας τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Ένας άλλος κίνδυνος είναι η υποκατάσταση νομίσματος, όταν άνθρωποι και εταιρείες σε μια χώρα εγκαταλείπουν το δικό τους εθνικό νόμισμα, λόγω αστάθειας ή υψηλού πληθωρισμού, υπέρ ενός ξένου, συνήθως δολαρίων ΗΠΑ ή ευρώ. Αυτή η δυναμική είναι ακόμα περιορισμένη σήμερα λόγω της ανάγκης για φυσικά μετρητά σε κυκλοφορία και του γεγονότος ότι οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν τρόπους να περιορίσουν την πρόσβαση σε ξένο νόμισμα.
Όντας ψηφιακά και διακρατικά, τα stablecoins μπορούν να επιταχύνουν τη διαδικασία. Ενώ η υποκατάσταση νομίσματος θα μπορούσε να είναι μια ορθολογική απάντηση από ανθρώπους και εταιρείες σε ένα ασταθές εθνικό νόμισμα, μειώνει την ικανότητα της κεντρικής τράπεζας μιας χώρας να ελέγχει τη νομισματική της πολιτική και να λειτουργεί ως δανειστής έσχατης ανάγκης. Η ίδια ικανότητα μείωσης των διασυνοριακών τριβών θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει σημαντικά τις ροές κεφαλαίων και τη δυναμική των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Τα Stablecoins θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παράκαμψη μέτρων διαχείρισης ροών κεφαλαίων, τα οποία βασίζονται σε καθιερωμένους χρηματοοικονομικούς ενδιάμεσους. Και οι δύο δυναμικές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες για τις αναδυόμενες αγορές, οι οποίες είναι κατ' αρχήν πιο ευάλωτες στην αστάθεια που προέρχεται από τις μεγαλύτερες οικονομίες.
Τα Stablecoins θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για παράνομους σκοπούς όπως ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, λόγω της ψευδωνυμίας τους, του χαμηλού κόστους συναλλαγών και της διασυνοριακής ευκολίας. Χωρίς κατάλληλες διασφαλίσεις, η χρήση stablecoins μπορεί να υπονομεύσει τη χρηματοοικονομική ακεραιότητα.
Διεθνής προοπτική
Οι επιπτώσεις για το ευρύ διεθνές νομισματικό σύστημα είναι επίσης εκτεταμένες, τόσο ως νέο μέσο πληρωμής όσο και ως παράγοντας αναστάτωσης της υπάρχουσας αρχιτεκτονικής. Η δυνατότητα να γίνουν οι πληρωμές ταχύτερες και φθηνότερες θα μπορούσε να υπονομευθεί εάν υπάρξει πολλαπλασιασμός stablecoins που στερούνται διαλειτουργικότητας, με διάφορα δίκτυα να μην μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους ή να περιορίζονται από διαφορετικούς κανονισμούς και άλλα εμπόδια.
Η ρύθμιση των Stablecoin βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, οπότε η ικανότητα μετριασμού αυτών των κινδύνων παραμένει άνιση μεταξύ των χωρών. Το ΔΝΤ και το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Financial Stability Board - FSB) έχουν εκδώσει συστάσεις για τη διασφάλιση έναντι της υποκατάστασης νομίσματος, τη διατήρηση των ελέγχων ροών κεφαλαίων, την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών κινδύνων, τη διασφάλιση σαφούς νομικής μεταχείρισης και ισχυρής ρύθμισης, την εφαρμογή προτύπων χρηματοοικονομικής ακεραιότητας και την ενίσχυση της παγκόσμιας συνεργασίας.
Τα καθιερωμένα διεθνή πρότυπα βοηθούν στην καθοδήγηση της διαδικασίας ρύθμισης, και μάλιστα, σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση του Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, «οι ρυθμιστικές προσπάθειες συγκλίνουν ολοένα και περισσότερο προς τη μεταχείριση των stablecoins ως μέσων πληρωμής».
Ωστόσο, οι μεγάλες δικαιοδοσίες υιοθετούν διαφορετικές στάσεις σε βασικούς τομείς. Ορισμένοι κίνδυνοι μετριάζονται, αλλά οι διαφορετικές προσεγγίσεις δημιουργούν ευκαιρίες arbitrage, όπου οι εκδότες θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν κενά μεταξύ των δικαιοδοσιών και να τοποθετήσουν τα stablecoins τους εκεί όπου η εποπτεία είναι πιο αδύναμη. Ορισμένες δικαιοδοσίες εξετάζουν επίσης την πρόσβαση σε ρευστότητα κεντρικής τράπεζας για ορισμένους παρόχους stablecoin, συμπληρώνοντας τις ρυθμιστικές προσεγγίσεις και μετριάζοντας τους κινδύνους μαζικών αναλήψεων (run risks).
Η διασυνοριακή φύση των stablecoins προσθέτει πολυπλοκότητα στο έργο της διαχείρισης των ασταθών ροών κεφαλαίων και του κατακερματισμού των πληρωμών. Η έλλειψη ορατότητας σχετικά με την τοποθεσία και την εθνικότητα των κατόχων επηρεάζει την ποιότητα των στατιστικών του εξωτερικού τομέα, των νομισματικών και των χρηματοοικονομικών στατιστικών.
Επιπλέον, τα stablecoins μπορούν να συναλλάσσονται εκτός ρυθμιζόμενων οντοτήτων, εμποδίζοντας την παρακολούθηση των διασυνοριακών ροών και τις αποτελεσματικές απαντήσεις σε περίπτωση κρίσεων. Όλα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη για ισχυρή διεθνή συνεργασία για τον μετριασμό των μακροοικονομικών και διάχυτων κινδύνων. Το ΔΝΤ συνεργάζεται με διεθνείς εταίρους για το κλείσιμο αυτών των κενών δεδομένων στο πλαίσιο πρωτοβουλιών της Ομάδας των Είκοσι (Group of Twenty) και με το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και άλλους φορείς καθορισμού προτύπων για μια ολοκληρωμένη και παγκοσμίως συντονισμένη ρυθμιστική προσέγγιση.
To tokenization και τα stablecoins είναι εδώ για να μείνουν. Αλλά η μελλοντική τους υιοθέτηση και οι προοπτικές για αυτήν την τεχνολογία παραμένουν ως επί το πλείστον άγνωστες. Ακόμη και οι ηγέτες του κλάδου συγκρίνουν το σημερινό στάδιο ανάπτυξης με τις πρώτες μέρες του διαδικτύου. Είναι πιθανό λίγοι πάροχοι να γίνουν παγκόσμιοι κυρίαρχοι παίκτες. Οι εμπορικές τράπεζες είναι επίσης ενεργές, εκδίδοντας τα δικά τους stablecoins και συνεργαζόμενες με κεντρικές τράπεζες για να διερευνήσουν πώς να ενσωματώσουν την τεχνολογία στα συστήματά τους.
Η ενίσχυση των διασυνοριακών πληρωμών περνά επίσης μέσα από τη βελτίωση της παραδοσιακής υποδομής και τη δημιουργία συνδέσεων μεταξύ υφιστάμενων συστημάτων ταχέων πληρωμών, για την παροχή ταχύτερων, φθηνότερων και πιο προσιτών πληρωμών. Η βελτίωση της υπάρχουσας παγκόσμιας χρηματοοικονομικής υποδομής μπορεί να είναι ευκολότερη από την αντικατάστασή της. Η επίτευξη της καλύτερης δυνατής ισορροπίας θα απαιτήσει στενή συνεργασία μεταξύ φορέων χάραξης πολιτικής, ρυθμιστικών αρχών και του ιδιωτικού τομέα.
