Μηχανισμός αποφυγής του «κουρέματος» καταθετών και μεταφοράς του κόστους διάσωσης στο Ελληνικό Δημόσιο έχει ενταχθεί στο τρίτο μνημόνιο. Αυτό τονίζουν έγκυρες τραπεζικές πηγές, με αφορμή την αναζωπύρωση των σεναρίων για εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων για το bail-in στις ελληνικές συστημικές τράπεζες, υπογραμμίζοντας ότι αυτά τα ακραία σενάρια θα μπορούσαν να τεθούν επί τάπητος μόνο στην περίπτωση που οι ζημιές των τραπεζών από τα προβληματικά τους χαρτοφυλάκια ξεφύγουν από κάθε όριο λογικής πρόβλεψης.
Του Νώντα Χαλδούπη
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο βασικός μηχανισμός αποτροπής του «κουρέματος» καταθέσεων είναι τα... εντελώς άυλα κεφάλαια που διαθέτουν οι τράπεζες (αντιστοιχούν σήμερα στο 45% των κεφαλαίων τους), με τη μορφή των αναβαλλόμενων φορολογικών στοιχείων ενεργητικού (deferred tax assets - DTA).
Αυτά τα κεφάλαια, που είναι και το πιο «ασθενές» τμήμα της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών, είναι ουσιαστικά μια δέσμευση του Δημοσίου ότι θα επιστρέψει στις τράπεζες φόρους και τα ποσά αυτά θα μετατραπούν σε μετοχές, ώστε να γίνουν διαθέσιμα για την απορρόφηση ζημιών.
Οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης, όπως η Moody’s, έχουν εκφράσει τις αμφιβολίες τους για την πραγματική δυνατότητα του Δημοσίου να εισφέρει στις τράπεζες αυτά τα νέα κεφάλαια, με δεδομένη τη δυσμενέστατη οικονομική του κατάσταση.
Όμως, όπως αναφέρουν τραπεζικές πηγές, στις συζητήσεις για την επόμενη αξιολόγηση το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα επιμείνει -και αυτό αναμένεται να γίνει δεκτό από τους Ευρωπαίους- να κρατηθεί «στην άκρη» ένα μεγάλο ποσό από το νέο δάνειο των 86 δισ. ευρώ, ώστε να δημιουργηθεί ένα μαξιλάρι, που το Ταμείο υπολογίζει τουλάχιστον σε 10 δισ. ευρώ, ακριβώς για την κάλυψη αυτών των «απρόβλεπτων» (“contingent”) υποχρεώσεων του Δημοσίου.
Υπενθυμίζεται ότι ο συνολικός «φάκελος» του νέου δανείου για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ήταν αρχικά 25 δισ. ευρώ, αλλά στην ανακεφαλαιοποίηση του περασμένου Δεκεμβρίου αξιοποιήθηκαν μόνο τα 5 δισ. ευρώ.
Εάν διασφαλισθεί ότι το Δημόσιο θα μπορεί να πληρώσει για τα DTA, τουλάχιστον μέχρι του ποσού των 10 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί σε ποσοστό άνω του 50% των DTA, το «μαξιλάρι» που θα δημιουργηθεί εκτιμάται ότι μπορεί να απορροφήσει μεγάλα ποσά ζημιών, πέραν των όσων ήδη έχουν προβλεφθεί στα επιχειρησιακά σχέδια των τραπεζών.
Σύμφωνα με αυτά τα σχέδια, από το 2016 οι τράπεζες έχει εκτιμηθεί ότι θα υποχρεώνονται να σχηματίζουν χαμηλού ύψους προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις, οι οποίες θα καλύπτονται από την κερδοφορία τους, ώστε να μην «διαβρώνονται» τα κεφάλαια.
Αν παρ’ όλα αυτά η «διάβρωση» των κεφαλαίων συνεχισθεί και φέτος, επειδή θα χρειασθεί να σχηματισθούν μεγαλύτερες του προβλεπόμενου προβλέψεις, οι τράπεζες θα «χτυπήσουν την πόρτα» του Δημοσίου, χωρίς να χρειασθεί, κατά πάσα πιθανότητα, να ζητήσουν νέα κεφάλαια από τους μετόχους, ή, αν αυτό δεν καταστεί δυνατό, να εφαρμοσθούν οι ευρωπαϊκές διαδικασίες για bail-in των καταθετών.
Βέβαια, η λύση της μετατροπής αναβαλλόμενων φόρων σε μετοχικό κεφάλαιο θα έχει κόστος για τους μετόχους, καθώς θα υπάρξει νέα αραίωση (dilution) της συμμετοχής τους, ανάλογα με το ύψος των κεφαλαίων που θα εισφέρει το Δημόσιο.
Στην τελευταία του ανάλυση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, το ΔΝΤ ανέφερε σχετικά με αυτό το θέμα, ότι «παρά τις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις, που πρόσθεσαν περίπου 43 δισ. ευρώ (πάνω από 24%) στο δημόσιο χρέος μετά το 2010, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια συνέχισαν να αυξάνονται και ανήλθαν σε 44% του συνόλου των δανείων στο τέλος Δεκεμβρίου 2015, ενώ το κεφάλαιο των τραπεζών στηρίζεται υπερβολικά στα DTA, που αντιστοιχούν σε σχεδόν 20 δισ. ευρώ και αποτελούν το ήμισυ των συνολικών κεφαλαίων (πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό στην ευρωζώνη).
Σε αυτό το πλαίσιο, εκτιμάται ότι ένα «μαξιλάρι» περίπου 10 δισ. ευρώ θα πρέπει να κρατηθεί στην άκρη για να καλυφθούν δυνητικές πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών (αυτό το ποσό αντιστοιχεί περίπου στο ήμισυ των DTA)».
