Μια πρωτόγνωρη για την ελληνική οικονομία «έκρηξη» επενδύσεων έρχεται το 2023, αλλά ο ρυθμός ανάπτυξης, στην καλύτερη περίπτωση, θα υποχωρήσει κοντά στο 2%, ενώ με βάση τα πιο δυσμενή σενάρια το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, μόνο από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και από τα προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης (ΤΑΑ) θα εισρεύσει στην οικονομία ένας πακτωλός επενδύσεων ύψους 15,3 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν σε περίπου 8 μονάδες του ΑΕΠ, αλλά ο ρυθμός ανάπτυξης θα πέσει, σύμφωνα με τις προβλέψεις του υπ. Οικονομικών, στο 1,8%, ενώ υπάρχουν αρκετοί αναλυτές που εκτιμούν ότι θα είναι αρνητικός, ακολουθώντας την υφεσιακή τάση της ευρωζώνης.
Οι κύριοι μοχλοί των επενδύσεων, όπως τονίζεται σε ανάλυση της Alpha Bank, αναμένεται να είναι οι πόροι από το ΠΔΕ και το ΤΑΑ, το συνολικό ύψος των οποίων το 2023 εκτιμάται σε 15,3 δισ. ευρώ. Η σημασία της ταχύτητας απορρόφησης των πόρων του ΤΑΑ, επομένως, είναι κρίσιμη για την περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα και την προσέλκυση επενδύσεων. Η εμπροσθοβαρής απορρόφηση και διάχυση των ευρωπαϊκών κονδυλίων στην ελληνική οικονομία -δεδομένου ότι η χώρα μας έχει ήδη εισπράξει το 25% των συνολικών κεφαλαίων του ΤΑΑ- αναμένεται να κινητοποιήσει πρόσθετους ιδιωτικούς επενδυτικούς πόρους, δημιουργώντας, παράλληλα, προσδοκίες για νέο ρεκόρ Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στη χώρα μας.
Η Alpha σημειώνει ότι, εκτός από αυτές τις δύο βασικές κατηγορίες επενδύσεων, το 2023 αναμένεται και ένα νέο ρεκόρ στην προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ). Το πρώτο εξάμηνο του 2022, οι ΑΞΕ ξεπέρασαν το 80% των εισροών του 2021, έτος με το μεγαλύτερο ύψος ΑΞΕ της τελευταίας εικοσαετίας. Σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικές επενδύσεις από το εσωτερικό της χώρας, τονίζεται ότι η βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, σε συνδυασμό με την ικανότητα του τελευταίου να επιτύχει την αποτελεσματική κατανομή των κεφαλαίων του ΤΑΑ, αναμένεται να στηρίξουν τη μελλοντική πιστωτική επέκταση προς την κατεύθυνση της χρηματοδότησης επενδυτικών σχεδίων.
Όπως φαίνεται στο γράφημα, ο ρυθμός μεγέθυνσης του ελληνικού ΑΕΠ θα ακολουθήσει το 2023 την ευρωπαϊκή τάση και θα κινηθεί έντονα πτωτικά (αριστερά), χωρίς πάντως να γυρίσει η οικονομία σε ύφεση. Είναι εντυπωσιακή, όμως, όπως φαίνεται αριστερά, η απόκλιση που θα υπάρξει ανάμεσα στις συνιστώσες του ΑΕΠ: Κατανάλωση και εξαγωγές θα κάνουν «βουτιά», λόγω της επίδρασης του πληθωρισμού στα εισοδήματα και κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρώπη, ενώ οι επενδύσεις (κίτρινη γραμμή) θα κινηθούν έντονα ανοδικά, μετά τη μεγάλη άνοδο που σημείωσαν και το 2021.
Το ΑΕΠ και οι συνιστώσες του (πηγή: Alpha Bank)
Ακόμη με την τεράστια αναμενόμενη συμβολή των επενδύσεων στην οικονομία, το 2023 δεν θεωρείται καθόλου βέβαιο ότι θα επαληθευθούν οι προβλέψεις του υπουργείου Οικονομικών ότι η Ελλάδα θα αποφύγει την ύφεση και θα έχει μια μικρή οικονομική μεγέθυνση κατά 1,8%, παρότι σε γενικές γραμμές οι διεθνείς οργανισμοί προς το παρόν αποδέχονται αυτή την πρόβλεψη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο οίκος αξιολόγησης Fitch προβλέπει κάμψη του ΑΕΠ κατά 0,2% το 2023, η κορυφαία γερμανική τράπεζα Deutsche Bank εκτιμά ότι η μεγέθυνση θα είναι εντελώς οριακή (0,3% από 6,4% φέτος), ενώ η ολλανδική ING αναθεώρησε τις προβλέψεις της εκτιμά ότι θα έχουμε οριακή συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 0,2% και η γερμανική DZ Bank κινείται στο ίδιο μήκος κύματος, προβλέποντας κάμψη του ΑΕΠ κατά 0,7%.
Αν οι περίπου 8 μονάδες που θα προστεθούν στο ΑΕΠ από την επενδυτική δραστηριότητα δεν είναι αρκετές για να φέρουν την... άνοιξη της οικονομικής ανάπτυξης, αυτό θα οφείλεται στη σοβαρή «αιμορραγία» της οικονομίας από την πλευρά της κατανάλωσης και των εξαγωγών. Η πτώση της αγοραστικής δύναμης τόσο των Ελλήνων, όσο και των Ευρωπαίων πολιτών, οι οποίοι αποτελούν περίπου 80% των ταξιδιωτικών αφίξεων στην Ελλάδα, θα επιβραδύνει σημαντικά την ιδιωτική κατανάλωση και τις εξαγωγές υπηρεσιών στη χώρα μας, όπως τονίζουν οι αναλυτές της Alpha Bank.
Αναφερόμενη στις κυριότερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία το 2023, η τράπεζα σημειώνει, μεταξύ άλλων, ότι:
- Οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας έχουν επιδεινωθεί σημαντικά σε σύγκριση με τις προγενέστερες εκτιμήσεις. Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του ΟΟΣΑ, το παγκόσμιο ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 2,2% το 2023, έναντι 2,8% που ήταν η πρόβλεψη του ίδιου οργανισμού τον Ιούνιο. Αντίστοιχα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί σε 0,6% στην Γαλλία (από 1,4%), σε 0,2% στην Ιταλία (από 1,2%), ενώ η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο εκτιμάται ότι θα εισέλθουν σε ύφεση (-0,3% και -0,4%, αντίστοιχα).
- Το αυξημένο κόστος παραγωγής, εξαιτίας κυρίως των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα και των ενεργειακών ανατιμήσεων, έχει επιβαρύνει τα οικονομικά των επιχειρήσεων και η αναπόφευκτη μετακύλισή του στους καταναλωτές έχει περιορίσει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, η οποία αποδυναμώνεται, επίσης, από το γεγονός ότι η αύξηση στους μισθούς ήταν μικρότερη σε σύγκριση με τον πληθωρισμό. Ένας σημαντικός κίνδυνος για την ελληνική οικονομία, το επόμενο έτος, είναι η ενδεχόμενη εξασθένηση της εξωτερικής ζήτησης πρωτίστως για υπηρεσίες, δηλαδή για το ελληνικό τουριστικό προϊόν και δευτερευόντως για αγαθά.
- Η συνέχιση και η έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία αναμφίβολα μπορούν να επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομία, αλλά κυρίως την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού η σύγκρουση σε εδάφη της ευρωπαϊκής ηπείρου, καθώς και η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία έχουν οδηγήσει στην κατακόρυφη αύξηση των τιμών της ενέργειας. Παράλληλα, ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχει θέσει σε κίνδυνο σημαντικό μερίδιο των παγκόσμιων εξαγωγών τροφίμων και έχει συμβάλει στην έντονη αύξηση των παγκόσμιων τιμών των τροφίμων.
- Από το καλοκαίρι του τρέχοντος έτους και μετά, ωστόσο, παρατηρείται μια αποκλιμάκωση των τιμών τόσο του φυσικού αερίου, όσο και του πετρελαίου (κατά 59% και 13%, αντίστοιχα) που, σε συνδυασμό με τις επιδράσεις βάσης (base effects) που ήδη παρατηρούνται στις τιμές της ενέργειας, οδήγησαν σε αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στην Ελλάδα (ΕνΔΤΚ: 8,8% τον Νοέμβριο έναντι μέσου όρου 9,5% το πρώτο δεκάμηνο του έτους. Η μετακύλιση, ωστόσο, του ενεργειακού κόστους σε άλλες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών (ΕνΔΤΚ εξαιρουμένων προϊόντων ενέργειας, τροφίμων, ποτών και καπνού: 6,8% τον Νοέμβριο, έναντι 4,2% το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου) αναμένεται να διατηρήσει τον πληθωρισμό γύρω στο 5% το 2023.
- Ο υψηλός πληθωρισμός έχει ήδη οδηγήσει σε αυξήσεις επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), με σκοπό τη συγκράτηση του πληθωρισμού, αυξάνοντας, ωστόσο, το κόστος δανεισμού για κράτη, νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, τα υψηλότερα επιτόκια συνεπάγονται υψηλότερο κόστος αποπληρωμής του χρέους τους.
