Αύξηση κόκκινων δανείων από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οικονομικά αδύναμα νοικοκυριά και πιθανές αναταράξεις στις αγορές ομολόγων και μετοχών αποτελούν βασικούς κινδύνους για τις τράπεζες της ευρωζώνης, όπως τονίζει η ΕΚΤ, καθώς εντείνεται η ανησυχία για οικονομική επιβράδυνση σε ένα περιβάλλον αυξημένων γεωπολιτικών κινδύνων και αβεβαιότητας για την εμπορική πολιτική.
Στο ειδικό κεφάλαιο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην ετήσια έκθεσή της, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σημειώνει ότι το 2024 οι κίνδυνοι και οι ευπάθειες χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στη ζώνη του ευρώ παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα και οι ανησυχίες για το ενδεχόμενο παρατεταμένα υψηλού πληθωρισμού έδωσαν τη θέση τους σε ανησυχίες σχετικά με τους αυξανόμενους καθοδικούς κινδύνους για την οικονομική ανάπτυξη.
Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι και η αβεβαιότητα για την οικονομική πολιτική που θα ασκηθεί επίσης εντείνονταν σταδιακά, αυξάνοντας την πιθανότητα επέλευσης ακραίων γεγονότων (tail events), υπογραμμίζει η ΕΚΤ.
Οι ... βασικές απειλές
1. Ο επιχειρηματικός τομέας της ζώνης του ευρώ παρέμεινε ανθεκτικός το 2024. Τα υψηλά επιτόκια εξακολουθούσαν να επηρεάζουν αρνητικά την κερδοφορία, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του αριθμού αθετήσεων δανειακών υποχρεώσεων σε ορισμένους τομείς και χώρες, αν και τα ποσοστά αθετήσεων παρέμειναν χαμηλά. Η δυνατότητα εξυπηρέτησης του χρέους των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) φάνηκε να είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην επιβραδυνόμενη οικονομική δραστηριότητα και στο υψηλό κόστος δανεισμού.
2. Τα χαμηλότερα επίπεδα χρέους, η ανθεκτικότητα των αγορών εργασίας, η έντονη άνοδος των εισοδημάτων και τα υψηλά ποσοστά αποταμίευσης περιόρισαν τις ευπάθειες του τομέα των νοικοκυριών της ζώνης του ευρώ. Ωστόσο, η δυνατότητα των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα ή στεγαστικά δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου να εξυπηρετούν τα χρέη τους αντιμετώπισε προκλήσεις και θα μπορούσε να υπονομευθεί περαιτέρω αν η ανάπτυξη επιβραδυνθεί και οι αγορές εργασίας αποδυναμωθούν. Οι αγορές οικιστικών ακινήτων παρέμειναν σταθερές, αλλά κίνδυνοι εξακολούθησαν να υπάρχουν σε χώρες όπου το απόθεμα στεγαστικών δανείων ήταν υψηλό και οι αγορές ακινήτων υπερτιμημένες.
3. Οι ευπάθειες του δημόσιου τομέα αυξήθηκαν σε ορισμένες χώρες της ζώνης του ευρώ, παραμένοντας όμως περιορισμένες για τη ζώνη συνολικά. Η γεωπολιτική αβεβαιότητα και η αβεβαιότητα για την οικονομική πολιτική που θα ασκηθεί, σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους και ελλείμματος ορισμένων χωρών, πυροδότησαν ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους υπό συνθήκες χαμηλής δυνητικής μακροχρόνιας ανάπτυξης. Αυτό οδήγησε σε διεύρυνση των διαφορών αποδόσεων των κρατικών ομολόγων ορισμένων χωρών – ιδίως της Γαλλίας μετά τις πρόωρες εκλογές του καλοκαιριού.
4. Ως αποτέλεσμα της αυξημένης μακροχρηματοπιστωτικής και γεωπολιτικής αβεβαιότητας το 2024 καταγράφηκαν αρκετά επεισόδια μεταβλητότητας στις χρηματοπιστωτικές αγορές της ζώνης του ευρώ και παγκοσμίως.Τα πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα ασφαλίστρων κινδύνου μετοχής και οι συμπιεσμένες διαφορές αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων υποδηλώνουν ότι ενδέχεται οι επενδυτές να υποτιμολογούσαν συστηματικά την πιθανότητα υλοποίησης δυσμενών σεναρίων. Επιπλέον, η υψηλή συγκέντρωση της κεφαλαιοποίησης σε έναν μικρό αριθμό αμερικανικών τεχνολογικών εταιριών πυροδότησε ανησυχίες για πιθανή «φούσκα» στις τιμές των μετοχών του τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και κατέστησε τα χαρτοφυλάκια ευάλωτα σε αιφνίδιες διορθώσεις τιμών και σε δυναμική ενίσχυσης των αρνητικών τάσεων. Με την προϊούσα ενοποίηση των παγκόσμιων αγορών μετοχών, η διάθεση ανάληψης κινδύνων μεταξύ των συμμετεχόντων στις αγορές ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητη σε μη αναμενόμενες αρνητικές εξελίξεις, αυξάνοντας τις πιθανότητες απότομων διορθώσεων των αγορών και διάχυσης των αρνητικών επιδράσεων παγκοσμίως.
