Τα προγράμματα διοχέτευσης ρευστότητας στην οικονομία και στις αγορές που εφαρμόζουν οι κεντρικές τράπεζες, δεν πρόκειται να συνεχιστούν επ' άπειρον. Ενδέχεται μάλιστα να τελειώσουν πριν ακόμα ξεμπερδέψουμε με την πανδημία και τις σοβαρότερες οικονομικές επιπτώσεις τους.
Μέχρι πρόσφατα οι αγορές ανησυχούσαν σφόδρα γι αυτή την προοπτική. Τώρα φαίνεται να επικροτούν την επιστροφή σε μία περιοριστική νομισματική πολιτική - όπως έδειξε το μίνι ράλι της Wall Street μετά τις ανακοινώσεις της Fed.
Η αμερικανική ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα έκανε αυτή την εβδομάδα το πρώτο βήμα για μία "εξομάλυνση" της νομισματικής πολιτικής. Την Τετάρτη ανακοίνωσε ότι αρχίζει να μειώνει την παρέμβασή της στη δευτερογενή αγορά ομολόγων. Ενώ μέχρι σήμερα αγόραζε κάθε μήνα χρεόγραφα αξίας120 δισ. δολαρίων, τώρα θα μειώνει κάθε μήνα αυτό το ποσό κατά 15 δισ. Αν συνεχιστεί αυτή η σταδιακή περιστολή, οι αγοραστικές παρεμβάσεις θα μηδενιστούν τον Ιούνιο του 2022.
Η παρέμβασή της Fed -όπως και η αντίστοιχη της ΕΚΤ - είχε στόχο να αυξήσει την κυκλοφορία του χρήματος, διατηρώντας σε χαμηλά επίπεδα τα επιτόκια δανεισμού, ώστε να στηρίξει την ανάκαμψη της οικονομίας σε εποχές κρίσης.
Ο λόγος για τον οποίο η Fed προηγείται της ΕΚΤ στις αποφάσεις για σταδιακή αναθεώρηση της "χαλαρής" νομισματικής πολιτικής, είναι ότι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού η οικονομία φαίνεται να ανακάμπτει με ταχύτερους ρυθμούς σε σύγκριση με την Ευρωζώνη. Επιπλέον στις ΗΠΑ ο πληθωρισμός κυμαίνεται σε αισθητά υψηλότερα επίπεδα από την Ευρώπη. Τον Σεπτέμβριο είχε φτάσει το 5,4%, που ήταν το υψηλότερο ποσοστό από το 2008, ενώ στην ευρωζώνη η Eurοstat κατέγραφε κατά μέσο όρο 4,1%
Μόνιμο ή προσωρινό πρόβλημα ο πληθωρισμός;
Τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις ΗΠΑ οι κεντρικοί τραπεζίτες θεωρούν ότι η σημαντική άνοδος του πληθωρισμού αποτελεί προσωρινό φαινόμενο, που εύλογα εξηγείται από την αναθέρμανση της οικονομίας. Εκτιμούν ότι με την αποκλιμάκωση της πανδημίας θα εκλείψουν σταδιακά τα προβλήματα που δημιούργησε στην εφοδιαστική αλυσίδα και ο πληθωρισμός θ' αρχίσει να υποχωρεί.
Ωστόσο η Fed επιφυλάσσεται να αλλάξει πορεία για μία ακόμη φορά, σε περίπτωση που αυτό επιβάλλουν οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας ή στο μέτωπο του πληθωρισμού. Προς το παρόν θεωρεί ότι δεν χρειάζονται πλέον άλλα έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης, λαμβάνοντας υπόψη ότι το αμερικανικό ΑΕΠ έχει ξεπεράσει τα επίπεδα προ κρίσης και οι στόχοι για την απασχόληση έχουν πλέον επιτευχθεί, ενώ οι πληθωριστικές πιέσεις εντείνονται.
Μείζον θέμα για τις αγορές και τις επιχειρήσεις καθίστανται τώρα τα επιτόκια. Η Fed έχει ανακοινώσει προ πολλού ότι μόλις ολοκληρωθεί η παρέμβασή της στην αγορά ομολόγων, θα τερματίσει την πολιτική μηδενικών επιτοκίων αυξάνοντας το βασικό επιτόκιο από 0% σε 0,25%.
Από την πλευρά της η ΕΚΤ δεν φαίνεται να βιάζεται. Την Τετάρτη η επικεφαλής της Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε ότι δεν προβλέπει αυξήσεις επιτοκίων μέσα στο 2022. Οι λόγο είναι προφανείς:
- Η ανάκαμψη έχει προχωρήσει περισσότερο στις ΗΠΑ
- Οι γερμανικές αντιλήψεις νομισματικής πολιτικής συνεχίζουν να εχουν βαθιές ρίζες στην ΕΚΤ και την ΕΕ, ενώ η αμερικανική κυβέρνηση ακολουθεί πιο επεκτατική δημοσιονομική πολιτική σε σύγκριση με τους Ευρωπαίους
