Σοβαρή κλιμάκωση σημειώνεται στις ελληνολιβυκές σχέσεις, δημιουργώντας προβλήματα στην υλοποίηση του ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας μας και προφανείς κινδύνους για τη γεωπολιτική σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Επίμαχο αντικείμενο η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών νοτίως της Κρήτης, όπου η ελληνική πλευρά έχει παραχωρήσει άδειες για έρευνα-εντοπισμό και εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Με Ρηματική Διακοίνωση προς τον ΟΗΕ το λιβυκό καθεστώς (η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Δυτικής Λιβύης στην Τρίπολη) αμφισβητεί ευθέως τη μέση γραμμή που έχει ορίσει η Ελλάδα -βάσει της οποίας έχουν χαραχθεί τα θαλάσσια οικόπεδα δυτικά και νότια της Κρήτης, στηριζόμενη στο -άκυρο και νομικά ανίσχυρο- Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Η διεκδίκησή εις βάρος της χώρας μας διατυπώνεται πρώτη φορά επίσημα, βάζοντας μάλιστα στο "παιχνίδι" και την Τουρκία δια της πλαγίας οδού. Η κίνηση αυτή διαψεύδει τις κυβερνητικές εκτιμήσεις ότι η Λιβύη «σέβεται» την ελληνική μέση γραμμή και επιβεβαιώνει την ύπαρξη σοβαρής διένεξης.
Οι θαλάσσιες ζώνες και η "μοιρασιά" στο Λιβυκό Πέλαγος
Στους χάρτες που συνοδεύουν τη Ρηματική Διακοίνωση της Τρίπολης (δες χάρτη ), αποτυπώνεται η οριοθετική γραμμή που υιοθετεί η Λιβύη ως συνέχεια του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Η διαίρεση αυτή της θαλάσσιας περιοχής ουσιαστικά εξαφανίζει την ελληνική ΑΟΖ νότια της Κρήτης, θέτοντας υπό αμφισβήτηση ακόμη και την επήρεια της Κρήτης στις θαλάσσιες ζώνες.
Στη διακοίνωση που επιδόθηκε στις 20 Ιουνίου και δημοσιεύθηκε στις 3 Ιουλίου στον ΟΗΕ, οι επίμαχες περιοχές χαρακτηρίζονται ως «λιβυκές» και αναφέρεται ότι αποτελούν «αντικείμενο άλυτης διαφοράς» μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας.
Το φιλοτουρκικό καθεστώς της Τρίπολης ισχυρίζεται στη διακοίνωση ότι με τη χάραξη των ελληνικών οικοπέδων που παραχωρούνται προς έρευνα, «επιχειρείται να δημιουργηθούν τετελεσμένα εις βάρος των κυριαρχικών συμφερόντων της Λιβύης».
Ποιός παραβιάζει το διεθνές δίκαιο;
Η Τρίπολη κατηγορεί την Ελλάδα για ενέργεια που «αποτελεί σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ιδίως των διατάξεων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας». Καλεί λοιπόν τη διεθνή κοινότητα «να διαφυλάξει την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Μεσόγειο και να αποθαρρύνει ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κλιμάκωση».
Στην έκθεση που συνοδεύει τη διακοίνωση, η Λιβυκή Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου κάνει λόγο για παραβίαση της «οριοθετικής γραμμής», η οποία αποτελεί προέκταση της οριοθέτησης του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. .
Από το 2019, όταν υπογράφηκε το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, η Τουρκία έχει ήδη κηρύξει ΑΟΖ βάσει αυτού, θέτοντας τα όρια της «Γαλάζιας Πατρίδας». Η Λιβύη δεν είχε προχωρήσει σε κήρυξη ΑΟΖ μέχρι σήμερα. Με τη Ρηματική Διακοίνωση αποτυπώνεται πρώτη φορά επίσημη διεκδίκηση, η οποία σχεδόν εκμηδενίζει την ελληνική ΑΟΖ νότια της Κρήτης
Προτάσεις για διάλογο
Η Τρίπολη δηλώνει ότι η διαφορά πρέπει να επιλυθεί μέσω εποικοδομητικού διαλόγου και διαπραγματεύσεων. Η επίσημη αναγνώριση της διαφοράς διευκολύνει την ελληνική πλευρά, η οποία έχει συστηματικά ζητήσει την έναρξη διαπραγματεύσεων, με πιθανή παραπομπή στη Χάγη σε περίπτωση αδιεξόδου, όπου θα κριθεί και η νομιμότητα του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Ήδη, ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης έχει προτείνει τη σύσταση τεχνοκρατικών ομάδων διαλόγου με την κυβέρνηση του στρατηγού Χαφτάρ στην Ανατολική Λιβύη. Αντίστοιχη πρόταση θα υποβληθεί και στην κυβέρνηση της Τρίπολης.
