Ρητή προειδοποίηση ότι η αξιοποίηση έως 105 δισ. δολαρίων από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Ε.Ε για τη στήριξη της Ουκρανίας θα μπορούσε να αποτελέσει «casus belli» (αιτία πολέμου) απηύθυνε ο Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, κλιμακώνοντας τη ρητορική της Μόσχας, την ώρα που η Κομισιόν προωθεί ένα νέο χρηματοδοτικό σχήμα για το Κίεβο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει ένα από τα πιο φιλόδοξα —και πολιτικά ευαίσθητα— σχέδια χρηματοδότησης της Ουκρανίας, προτείνοντας τη χρήση έως και 105 δισ. δολαρίων από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που κρατούνται σε ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Το σχέδιο, που παρουσιάστηκε την Τετάρτη, προβλέπει τη δημιουργία ενός «δανείου αποζημιώσεων» για την κάλυψη περίπου των δύο τρίτων του χρηματοδοτικού κενού της Ουκρανίας την περίοδο 2026–2029, όπως το υπολογίζει το ΔΝΤ.
Η Κομισιόν προσφέρει δύο επιλογές στα κράτη-μέλη: είτε την άμεση αξιοποίηση των παγωμένων assets, είτε την άντληση κεφαλαίων μέσω διεθνούς δανεισμού, με την πρώτη επιλογή να απαιτεί απλή ειδική πλειοψηφία και τη δεύτερη ομοφωνία.
Η αντίδραση της Μόσχας: «Πράξη που δικαιολογεί πόλεμο»
Η Μόσχα αντέδρασε με ιδιαίτερη οξύτητα. Ο Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, αναπληρωτής πρόεδρος του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, δήλωσε ότι η κίνηση της ΕΕ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί διεθνώς ως «ειδική μορφή casus belli», αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο σοβαρών «συνεπειών» για τις Βρυξέλλες και για τα κράτη-μέλη που θα συμμετάσχουν.
«Αν η φρενιασμένη Ευρωπαϊκή Ένωση επιχειρήσει να κλέψει ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μέσω ενός δήθεν "δανείου επανορθώσεων", τέτοιες ενέργειες θα μπορούσαν να θεωρηθούν αιτία πολέμου», ανέφερε σε ανάρτησή του στο Telegram.
Η Ρωσία έχει επανειλημμένα απειλήσει ότι θα απαντήσει με αντίμετρα, ενώ η ΕΕ επιμένει ότι δεν πρόκειται για «κλοπή», καθώς η Ουκρανία θα υποχρεούται να αποπληρώσει το δάνειο μόνο εάν η Ρωσία καταβάλει μελλοντικά πολεμικές αποζημιώσεις.
Οι ενδοευρωπαϊκές αντιστάσεις
Παρά τις έντονες πιέσεις για ενίσχυση της Ουκρανίας, το σχέδιο προκαλεί τριγμούς εντός της ΕΕ.
Το Βέλγιο, που φιλοξενεί την Euroclear, η οποία κρατά τη μερίδα του λέοντος των ρωσικών assets, εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για πιθανές νομικές επιπτώσεις μετά τον πόλεμο.
Η Ουγγαρία αντιτίθεται σε νέες χρηματοδοτήσεις προς το Κίεβο, μπλοκάροντας ενδεχόμενη ομοφωνία για λύση μέσω δανεισμού.
Σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΕ, η διπλή πρόταση της Κομισιόν λειτουργεί ως πίεση προς τα κράτη-μέλη: «Η δεύτερη επιλογή είναι πολύ χειρότερη για περισσότερες χώρες», σημείωσε.
Μέχρι σήμερα, η ΕΕ έχει αξιοποιήσει μόνο τα κέρδη από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία για τη στήριξη της Ουκρανίας, αποφεύγοντας την άμεση χρήση του κεφαλαίου λόγω νομικών και γεωπολιτικών κινδύνων.
Παράλληλες ειρηνευτικές διεργασίες χωρίς αποτέλεσμα
Το ζήτημα έρχεται ενώ συνεχίζονται, χωρίς ουσιαστική πρόοδο, οι επαφές για ειρηνευτική συμφωνία.
Ο επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Ουκρανίας, Ρουστέμ Ουμέροφ, συναντά τον Αμερικανό ειδικό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ στο Μαϊάμι.
Ο Εμανουέλ Μακρόν μεταβαίνει στο Πεκίνο για να πιέσει τον Σι Τζινπίνγκ να εμπλακεί πιο ενεργά στη διαδικασία ειρηνευτικής επίλυσης.
Στις ΗΠΑ, οι συνομιλίες της Τρίτης με τη Ρωσία δεν απέφεραν αποτέλεσμα, παρότι ο Ντόναλντ Τραμπ αναφέρθηκε σε «αρκετά καλές» συζητήσεις που είχαν ο γαμπρός του Τζάρεντ Κούσνερ και ο Γουίτκοφ με Ρώσους αξιωματούχους.
Ο πρώην Βρετανός πρέσβης στις ΗΠΑ, σερ Κιμ Ντάροκ, προειδοποίησε ότι ο πόλεμος μπορεί να συνεχιστεί «μέχρι τον χειμώνα και πέρα», σημειώνοντας ότι εάν ο Τραμπ δεν καταφέρει να κλείσει συμφωνία, ενδέχεται να αποσύρει τη στήριξη των ΗΠΑ και να μεταφέρει το βάρος στους Ευρωπαίους.
Το διακύβευμα για την Ευρώπη
Η συζήτηση για τα ρωσικά assets δεν αφορά μόνο τις ανάγκες της Ουκρανίας, αλλά και την ευρωπαϊκή συνοχή.
Η πιθανότητα η ΕΕ να γίνει η πρώτη διεθνής δύναμη που θα αξιοποιήσει παγωμένα ξένα κρατικά περιουσιακά στοιχεία σε τέτοια κλίμακα, δημιουργεί νομικό προηγούμενο με απρόβλεπτες συνέπειες, αλλά και γεωπολιτικό ρίσκο που η Μόσχα διαμηνύει πως δεν θα αφήσει αναπάντητο.
Με τις ειρηνευτικές συνομιλίες στάσιμες και τον πόλεμο να συνεχίζεται για τρίτο χειμώνα, οι αποφάσεις των επόμενων εβδομάδων στις Βρυξέλλες ενδέχεται να καθορίσουν όχι μόνο τη στήριξη της Ουκρανίας, αλλά και την πορεία των σχέσεων ΕΕ–Ρωσίας για χρόνια.
