Σε μια νέα φάση διπλωματικών διπλωματικών διεργασιών και εκατέρωθεν πιέσεων μπαίνει η σύγκρουση για την Ουκρανία, με αφετηρία τη σημερινή συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι, την οποία θα ακολουθήσει σε λίγες μέρες η συμφωνηθείσα συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Βουδαπέστη, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας επανεκκίνησης συνομιλιών ειρήνης.
Οι ελπίδες για τερματισμό των πολεμικών συγκρούσεων αναθερμαίνονται και από πολλές πλευρές εκφράζεται συγκρατημένη αισιοδοξία. Ομως, στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες για επίτευξη κάποιας συμφωνίας.
Άλλωστε στη σημερινή συνάντηση Τραμπ–Ζελένσκι το θέμα δεν είναι η ειρήνη - το αντίθετο μάλιστα: Θα συζητηθεί το ενδεχόμενο να δώσουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία βαλλιστικούς πυραύλους Tomahawk, με τους οποίους θα μπορεί να πλήξει στόχους βαθιά μέσα στη Ρωσία, μέχρι και στη Σιβηρία.
Στη σκακιέρα των πιέσεων
Όσον αφορά την επικείμενη συνάντηση Τραμπ–Πούτιν στη Βουδαπέστη, οι προθέσεις είναι καλές— να ανοίξει ένας πραγματικός δρόμος για ειρήνη. Όμως οι εμπειρίες του παρελθόντος και οι ισορροπίες ισχύος καθιστούν το εγχείρημα εξαιρετικά εύθραυστο.
Η επόμενη εβδομάδα αναμένεται να είναι καθοριστική: οι διαπραγματευτικές ομάδες θα δώσουν τον τόνο, οι δημόσιες τοποθετήσεις θα δοκιμαστούν, και η Ουκρανία, ενώ δέχεται επίθεση στο έδαφος, θα διαπραγματεύεται τον όρο επιβίωσης της.
Τις τελευταίες ώρες η Ρωσία εξαπέλυσε εκτεταμένες επιθέσεις κατά των ενεργειακών υποδομών της Ουκρανίας, χρησιμοποιώντας drones και βαλλιστικούς πυραύλους, με αποτέλεσμα διακοπές ηλεκτρισμού σε οκτώ περιφέρειες και σοβαρές ζημιές σε κρίσιμες εγκαταστάσεις φυσικού αερίου.
Τα πλήγματα εστιάστηκαν σε συγκεκριμένες εγκαταστάσεις στο Χάρκοβο και άλλες περιοχές, με την Ουκρανία να αναφέρει ότι απέκρουσε μεγάλο μέρος των επιθέσεων, αλλά οι υλικές ζημιές είναι σημαντικές.
Η επιλογή αυτής της χρονικής στιγμής -την ημέρα που ο Ζελένσκι κατευθύνεται στις ΗΠΑ- δεν είναι τυχαία. Η Ουκρανία επιχειρεί να εντείνει την πίεση για εξοπλιστική ενίσχυση, ιδίως στο πεδίο της αεράμυνας και των βαλλιστικών δυνατοτήτων.
Tomahawk και ασφάλεια
Η συνάντηση Τραμπ – Ζελένσκι θέτει στο επίκεντρο δύο κρίσιμα ζητήματα:
Παροχή ή μη βαλλιστικών πυραύλων Tomahawk. Η Ουκρανία επιδιώκει να αποκτήσει αυτές τις δυνατότητες ως μέσο πίεσης και αποτροπής, που θα της επιτρέψουν να πλήξει ακόμη και ρωσικά εδάφη.
Η Ρωσία έχει ήδη προειδοποιήσει πως η παροχή τέτοιων όπλων θα θεωρηθεί σοβαρή κλιμάκωση και θα επιβαρύνει τις σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας.
Ο Ζελένσκι θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα περιλαμβάνει δέσμευση των ΗΠΑ και άλλων δυνάμεων για την ασφάλεια της Ουκρανίας με μακροπρόθεσμους όρους.
Στην ατζέντα πιθανόν να περιλαμβάνονται και ζητήματα ενεργειακής υποστήριξης, μεταρρυθμίσεων στην άμυνα, και συνεργασίας με βιομηχανίες όπλων των ΗΠΑ.
Η συνάντηση, ανεξάρτητα από τα αποτελέσματά της, αποτελεί πολιτικό μήνυμα: οι ΗΠΑ, υπό την ηγεσία Τραμπ, επιχειρούν να εκδηλώσουν ενεργό ρόλο στη διαχείριση της κρίσης στην Ευρώπη μετά από μια περίοδο σχετικής αποστασιοποίησης.
Ως σημαντική προσπάθεια για «τελική επίλυση» του ουκρανικού προβλήματος χαρκτηρίζεται η επικείμενη συνάντηση Τραμπ- Πούτιν στη Βουδαπέστη. Οι δύο ηγέτες είχαν χθες πολύωρη τηλεφωνική συνομιλία και το έδαφος έχει προετοιμαστεί για ενα μεγάλο βήμα προς την επίτευξη συμφωνίας.
Ο Τραμπ χαρακτήρισε την τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Πούτιν ως «πολύ παραγωγική», και είπε ότι οι δύο θα συζητήσουν αν μπορούν «να οδηγήσουν αυτόν τον ατιμωτικό πόλεμο» σε τέλος.
Έχει ήδη αποφασιστεί ότι υψηλόβαθμοι σύμβουλοι με επικεφαλής τον υπουργό Εξωτερικών Μαρκο Ρούμπιο θα ανοίξουν τις διερευνητικές διαπραγματεύσεις την επόμενη εβδομάδα.
Η πρόκληση για τον Τραμπ θα είναι πως θα ισορροπήσει ανάμεσα στην υποστήριξη προς την Ουκρανία και την προσπάθεια διαλόγου με τη Ρωσία. Από τη μία πλευρά, είναι υποχρεωμένος να μην απομακρυνθεί πλήρως από τις συμμαχίες του ΝΑΤΟ και τις δεσμεύσεις για την Ουκρανία. Από την άλλη, μια αποτυχημένη συνάντηση με τον Πούτιν θα τον εκθέσει ως διπλωματικά ανίσχυρο.
Μετατόπιση πολιτικής ή διπλό παιχνίδι;
Η επιδίωξη να δημιουργηθούν δυνατότητες συνομιλιών και διαπραγμάτευσης με τη Ρωσία, με κινήσεις όπως η συνάντηση στη Βουδαπέστη, μπορεί να θεωρηθεί στροφή ή ακόμα και προσπάθεια για ισορροπία ανάμεσα σε υποστήριξη της Ουκρανίας και διατήρηση διπλωματικής ανοικτής γραμμής με τη Μόσχα.
Τυχόν χλιαρή στάση απέναντι στη Ρωσία θα προκαλέσει αντιδράσεις από την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους συμμάχους. Η Ρωσία έχει ιστορικό παραβίασης συμφωνιών και συμφωνηθέντων. Πριν από τέτοια συνάντηση, θα είναι δύσκολο για τον Ζελένσκι και τους υποστηρικτές της Ουκρανίας να δεχθούν όρους που να υποβαθμίζουν την κυριαρχία της χώρας του.
Όσο ο πόλεμος συνεχίζεται με ένταση, οι συναντήσεις αυτές μπορεί να λειτουργήσουν περισσότερο ως παιχνίδι εντυπώσεων παρά ως πραγματικά διαπραγματευτικά βήματα. Η πίεση της γραμμής του μετώπου στην Ανατολική Ουκρανία θα καθορίσει πόσο εφικτό είναι να υπάρξει πραγματικό “παράθυρο ειρήνης”.
Η συμμετοχή και ο ρόλος ευρωπαϊκών κρατών, των ΗΠΑ και ενδεχομένως άλλων μεσολαβητών όπως Τουρκία, θα επηρεάσει καθοριστικά την έκβαση των προσπαθειών.
