Η τεχνητή νοημοσύνη δεν αλλάζει μόνο τον τρόπο εργασίας στις επιχειρήσεις, αλλά και το ποιές επιβιώνουν. Καθώς οι μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου αξιοποιούν ταχύτατα τα εργαλεία του AI για να μειώσουν κόστος και να αυξήσουν την παραγωγικότητα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μένουν πίσω, εγκλωβισμένες σε μια νέα εποχή ανισότητας, που μετριέται πλέον σε… αλγοριθμικά δευτερόλεπτα.
Η λεγόμενη «οικονομία του AI» αρχίζει να αποκαλύπτει το πραγματικό της πρόσωπο: μια οικονομία δύο ταχυτήτων, όπου οι κολοσσοί κερδίζουν από την αυτοματοποίηση και οι μικροί ασθμαίνουν, αγωνιώντας να προσαρμοστούν.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Wells Fargo, η παραγωγικότητα των εταιρειών του δείκτη S&P 500 έχει αυξηθεί κατά 5,5% από την κυκλοφορία του ChatGPT στα τέλη του 2022. Την ίδια στιγμή, οι μικρομεσαίες του δείκτη Russell 2000 βλέπουν πτώση 12,3% στην παραγωγικότητα ανά εργαζόμενο.
«Ενώ η παραγωγικότητα των μεγάλων επιχειρήσεων εκτινάσσεται, οι μικρότερες βυθίζονται», σημειώνει ο στρατηγικός αναλυτής της Wells Fargo, Ohsung Kwon, χαρακτηρίζοντας το χάσμα «χαοτικά διευρυνόμενο».
Οι δείκτες δεν λένε ψέματα
Η ανισορροπία αυτή αποτυπώνεται ξεκάθαρα στις αγορές: από το 2022, ο S&P 500 έχει ενισχυθεί κατά 74%, ενώ ο Russell 2000 μόλις κατά 39%.
Ουσιαστικά, οι επενδυτές στοιχηματίζουν στους κολοσσούς, που μπορούν να εκμεταλλευτούν την τεχνητή νοημοσύνη σε κλίμακα, από τις εφοδιαστικές αλυσίδες, έως τα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού.
Η Amazon για παράδειγμα, έχει μετατραπεί σε σημείο αναφοράς της «ρομποτικής οικονομίας». Σύμφωνα με τους New York Times, τα στελέχη της εκτιμούν ότι τα ρομπότ θα αντικαταστήσουν πάνω από 500.000 εργαζόμενους στα επόμενα χρόνια, εξοικονομώντας περίπου 30 σεντς ανά προϊόν που συλλέγεται και αποστέλλεται.
Υπολογισμοί της Morgan Stanley δείχνουν ότι η ρομποτική υποδομή της Amazon θα εξοικονομήσει 2 έως 4 δισ. δολάρια έως το 2027.
Το κύμα απολύσεων και η «σιωπηλή» αναδιάρθρωση
Από τις αρχές του 2025, μεγάλοι όμιλοι όπως οι Target, Meta, Oracle, Microsoft, Starbucks, UPS και φυσικά η Amazon έχουν ανακοινώσει μαζικές περικοπές προσωπικού, σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Επισήμως, οι λόγοι είναι «εξορθολογισμός λειτουργιών» ή «αναδιάρθρωση στρατηγικής». Ανεπισήμως, όμως, όλοι παραδέχονται ότι το AI έχει ήδη αρχίσει να αντικαθιστά ανθρώπινες θέσεις εργασίας.
Η IBM προβλέπει ότι έως το 2028 θα έχει καταργήσει το 30% των μη εξωστρεφών θέσεων εργασίας, με τον CEO της να παραδέχεται ότι 200 εργαζόμενοι HR έχουν ήδη αντικατασταθεί από chatbots.
Η σουηδική Klarna έχει μειώσει το προσωπικό της κατά 40%, αποδίδοντας σημαντικό μέρος των περικοπών στην ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης.
Η CrowdStrike ανακοίνωσε πρόσφατα απολύσεις του 5% του προσωπικού της, δηλώνοντας ότι η τεχνολογία «ευθυγραμμίζει οριζόντια την καμπύλη προσλήψεων».
Οι μικρομεσαίοι και η ψευδαίσθηση της συμμετοχής
Φαινομενικά και οι μικρές επιχειρήσεις ενσωματώνουν το AI. Σύμφωνα με έρευνα της Intuit QuickBooks Small Business Insights σε 5.000 επιχειρήσεις στις ΗΠΑ, Καναδά, Ηνωμένο Βασίλειο και Αυστραλία, 68% έχουν ήδη ενσωματώσει εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης στην καθημερινή τους λειτουργία. Από αυτές, περίπου τα δύο τρίτα δηλώνουν αύξηση παραγωγικότητας.
Ωστόσο, το εύρημα αυτό είναι παραπλανητικό: οι περισσότερες από αυτές τις εφαρμογές περιορίζονται σε βασικές αυτοματοποιήσεις, όπως email marketing, παρακολούθηση αποθεμάτων ή απλές μορφές υποστήριξης πελατών.
Το τεχνολογικό χάσμα μεταξύ των εργαλείων που χρησιμοποιούν οι μικροί και των σύνθετων συστημάτων που αναπτύσσουν οι μεγάλοι -σε data analytics, logistics, προμήθειες και στρατηγική- μεγαλώνει συνεχώς.
Η νέα οικονομική γεωγραφία του AI
Η τεχνητή νοημοσύνη αποδεικνύεται, έτσι, ότι δεν αποτελεί μόνο κινητήριο δύναμη παραγωγικότητας, αλλά και παράγοντα συγκέντρωσης ισχύος:
Ενισχύει τους μεγάλους, που μπορούν να επενδύσουν δισεκατομμύρια σε εκπαίδευση μοντέλων και υποδομές, ενώ αφήνει τις μικρές επιχειρήσεις να αγωνίζονται για επιβίωση με περιορισμένα εργαλεία και χαμηλό κεφάλαιο.
Όπως καταλήγει ο αναλυτής της Wells Fargo:
«Οι αριθμοί δεν λένε ψέματα. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν εξισώνει το πεδίο του ανταγωνισμού - το αναδιαμορφώνει προς όφελος των ισχυρών».
