Οι δημοσιονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια πολλές χώρες της ευρωζώνης και οι προσπάθειες για την επίλυση του «ελληνικού προβλήματος», είναι το φόντο μιάς εν εξελίξει γαλλογερμανικής αντιπαράθεσης. Αφορά την κατεύθυνση και τον χαρακτήρα της περαιτέρω ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Του Σωτήρη Γκολφινόπουλου
Ο σκληροπυρηνικός υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επιχειρεί να φέρει στο προσκήνιο μια πρόταση που να πραγματώνει το σχέδιο του περί Δημοσιονομικής Ένωσης, με θεμέλια τις συνθήκες του Δημοσιονομικού Συμφώνου και του Συμφώνου Σταθερότητας.
Με συχνές αναφορές σε ένα ευρωπαϊκό υπερυπουργείο Οικονομικών κινείται προς αυτή τη κατεύθυνση, θέτοντας ως ακρογωνιαίο λίθο του όλου εγχειρήματος την άκαμπτη δημοσιονομική προσαρμογή.
Η βασική του ιδέα είναι ότι η δημοσιονομική πολιτική της ευρωζώνης θα εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες μέλη αδιαπραγμάτευτα, χωρίς πολιτικές διαβουλεύσεις και δίχως διακρίσεις. Τελικός στόχος η απόλυτη δημοσιονομική ενοποίηση και η αμοιβαιοποίηση των κινδύνων που απορρέουν.
Το σχέδιο αυτό μπορεί καταφανώς να διασφαλίσει τη γερμανική επικυριαρχία στη ζώνη του ευρώ, αφού η συνολική πολιτική θα προσαρμοστεί στις επιταγές της γερμανικής ελίτ και η ευρωζώνη θα καταστεί μία ζώνη του πάλαι ποτέ γερμανικού μάρκου.
Συναντά όμως αντιρρήσεις και αντιστάσεις, καθώς μάλιστα η συγκυρία δεν είναι ευνοϊκή. Η ευρωζώνη βρίσκεται σε σπιράλ αποπληθωρισμού και που συνδυάζονται με εξασθενημένη ζήτηση, ενώ η μονομερής λιτότητα και η «τυφλή» δημοσιονομική προσαρμογή δεν έχουν επιφέρει αποτελέσματα στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας των χωρών του Νότου.
Στο σημείο αυτό έρχεται να αντιπαρατεθεί η πρόταση Ολάντ για μία κυβέρνηση της Ευρωζώνης. που θα συνδυάζει την πολιτική διακυβέρνηση με τη χάραξη ευκρινούς δημοσιονομικού προσανατολισμού. Στόχος του Γάλλου προέδρου είναι να κατοχυρώσει στο δικό του «άρμα» συμμάχων όχι μόνο τις χώρες του Νότου, αλλά και κράτη όπως η Τσεχία και η Πολωνία, που επιθυμούν σφόδρα να παρακάμψουν οποιαδήποτε πρόταση που συνεπάγεται εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας.
Παράλληλα, ο Ολάντ επιχειρεί να «παίξει» τη δική του τελευταία πολιτική «ζαριά», επαναφέροντας εμφατικά το καθεστώς του γαλλογερμανικού άξονα. Αυτό έδειξε και η στάση του στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής αναφορικά με την ελληνική διαπραγμάτευση, όπου η γαλλική πλευρά υιοθέτησε μία πιο ενεργητική στάση, ερχόμενη σε αντιπαράθεση με το γερμανικό «μπλοκ».
Ανεξάρτητα, όμως, από την πολιτική χροιά της πρότασης Ολάντ, υπάρχει και σαφές οικονομικό «μήνυμα»: Η ευρωζώνη δεν μπορεί να συνεχίσει να πορεύεται μονοδιάστατα στη βάση των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και της λιτότητας, την ώρα που το δυσθεώρητο χρέος των χωρών του Νότου παρουσιάζει αυξητική δυναμική.
Έτσι, η ανάγκη για επεκτατική οικονομική πολιτική αναδεικνύεται πλέον σε κεφαλαιώδους σημασίας ζήτημα, που επιτάσσει τη λήψη αποφάσεων σε εύλογο χρονικό διάστημα. Επομένως, Σόιμπλε ή Oλάντ; Ποιος θα υπερισχύσει σε αυτό το γαϊτανάκι δύναμης και κυριαρχίας;
Το σίγουρο είναι ότι οι δύο προτάσεις δεν διευκολύνουν κάποιο συμβιβασμό , καθώς συντίθενται πάνω σε διαφορετικές κατευθυντήριες γραμμές – πολιτικές και τεχνοκρατικές. Η αντιπαράθεση θα γίνει στον πολιτικό στίβο, με την προσθήκη μιάς νέας παραμέτρου – των εκλογών στην Ιβηρική.
Στην Ισπανία και στην Πορτογαλία η δυναμική των εξελίξεων φαίνεται ότι οδηγεί σε εκλογική ήττα τις συντηρητικές κυβερνήσεις. Ο πολιτικός καμβάς θα αλλάξει και - όπως όλα δείχνουν- από τις κάλπες θα προκύψουν κυβερνητικοί συνασπισμοί με πυλώνες κόμματα της σοσιαλδημοκρατικής και της ριζοσπαστικής αριστεράς, όπως οι Podemos.
Ανεξάρτητα πάντως από εικασίες και προβλέψεις για τις περαιτέρω εξελίξεις, το προφανές είναι ότι η ευρωζώνη υπό την παρούσα μορφή της, έχει περιέλθει σε τέλμα: Δεν υπάρχει όραμα και στρατηγικό πλάνο για πραγματική ευρωπαϊκή ενοποίηση, με την Κομισιόν και το Ευρωκοινοβούλιο σε ρόλο ευρωπαϊκής εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας αντίστοιχα.
Οι σχεδιασμοί του Βερολίνου και οι γενικότερες εξελίξεις φαίνεται ότι οδηγούν σε μια αλά καρτ ένωση, στη βάση άσκησης μονοσήμαντης δημοσιονομικής προσαρμογής.
Αυτό δεν προμηνύει τίποτα καλό για την Ευρώπη. Πιθανότατα θα οδηγήσει σε περαιτέρω εθνική περιχαράκωση πολλών χωρών και στην άνοδο ευρωσκεπτιστικών δυνάμεων και ακροδεξιών εθνικιστικών μορφωμάτων.
