Ένα πρωτοφανές ποσό άτοκων δανείων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ύψους 13 δισ. ευρώ για την εξαετία 2021 – 2026, θα κατευθυνθεί προς τον ελληνικό επιχειρηματικό τομέα και τον πρώτο λόγο για τη διανομή τους θα έχουν οι τράπεζες, αλλά προς το παραμένει εντελώς ασαφής ο σχεδιασμός για την αξιοποίηση αυτού το μεγάλου πακέτου χρηματοδοτήσεων.
Από τα περίπου 32 δισ. ευρώ που δικαιούται η Ελλάδα να λάβει από το Ταμείο Ανάκαμψης σε επιδοτήσεις και δάνεια, σχεδόν 13 δισ. ευρώ αντιστοιχούν στο σκέλος των (άτοκων) δανείων. Πρόκειται για ένα ποσό που αντιστοιχεί σε σχεδόν οκτώ μονάδες του ΑΕΠ και θα μπορούσε να αποτελέσει πολύτιμο στήριγμα της ασθενούς πιστωτικής επέκτασης και εξίσου αδύναμης επενδυτικής δραστηριότητας του ιδιωτικού τομέα.
Στην κατανομή των δανείων αυτών στην πραγματική οικονομία, οι Βρυξέλλες έχουν μεριμνήσει ώστε το κράτος να έχει περιορισμένο ρόλο, σε αντίθεση με τις επιδοτήσεις, για την κατανομή των οποίων θα έχει τον πρώτο ρόλο. Για να αποτραπεί ο κίνδυνος να χρησιμοποιήσουν οι πολιτικοί (όχι μόνο στην Ελλάδα) τα δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης για να χρηματοδοτήσουν με ψηφοθηρικά κριτήρια επενδύσεις χαμηλής αποδοτικότητας, τέθηκε κανόνας που ορίζει ότι τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης θα πηγαίνουν μόνο σε επιχειρήσεις και project που εξασφαλίζουν χρηματοδότηση και από τις τράπεζες.
Μάλιστα, η αναλογία για να εγκρίνεται μια δανειοδότηση θα είναι 50 – 50: η τράπεζα θα πρέπει να τη χρηματοδοτεί κατά το ήμισυ, πριν εγκριθεί η χρηματοδότηση κατά το υπόλοιπο 50% από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτό θα σημαίνει και ότι το επιτόκιο του δανείου, εφόσον κατά το ήμισυ θα είναι άτοκο, θα πέφτει στο μισό από τα τρέχοντα επιτόκια των τραπεζών.
Για το 2021, προβλέπεται ότι τα δάνεια που θα εκταμιεύσει το Ταμείο Ανάκαμψης θα ανέλθουν στο 10% του συνολικού ποσού, δηλαδή θα φθάνουν τα 1,3 δισ. ευρώ και, μαζί με τα τραπεζικά δάνεια, θα κινητοποιήσουν χρηματοδοτήσεις συνολικού ύψους 2,6 δισ. ευρώ.
Θεωρητικά, ισχύει αυτό που δήλωσε πριν λίγες ημέρες ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης, αναφερόμενος στα άτοκα δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης: «σκοπεύουμε να πάνε αποκλειστικά για να χρηματοδοτήσουν ιδιωτικές επενδύσεις, πολλαπλασιάζοντας τις επενδυτικές δυνατότητες της χώρας και καλύπτοντας το επενδυτικό κενό. Μιλάμε για 13 δισ. ευρώ δάνεια, που μπορούν να κινητοποιήσουν πάνω από 26 δισ. ιδιωτικές επενδύσεις».
Για το τραπεζικό σύστημα της χώρας, όμως, πρόκειται για μια πρόκληση με πολύ υψηλό βαθμό δυσκολίας, καθώς καλείται να εντοπίσει τα επενδυτικά σχέδια που θα φέρουν υψηλή απόδοση και δεν θα δημιουργήσουν νέους κινδύνους για προβληματικά δάνεια.
Τα τελευταία χρόνια, οι ελληνικές τράπεζες, επηρεασμένες και από τα «κόκκινα» δάνεια στα χαρτοφυλάκιά τους, είναι εξαιρετικά συντηρητικές στην αξιολόγηση δανειοδοτήσεων και κυρίως κατευθύνουν τα δάνεια σε πολύ μεγάλες επιχειρήσεις και έργα υποδομής. Στο παρελθόν, το «σκορ» τους στην αξιολόγηση επιχειρήσεων και επενδυτικών σχεδίων δεν ήταν υψηλό, ενώ συχνά επηρεάζονταν και από πολιτικές πιέσεις.
Τραπεζικά στελέχη, σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις, διαβεβαιώνουν ότι οι τράπεζες θα πάρουν αυτή την φορά πολύ σοβαρά το ρόλο τους και θα αποφύγουν αστοχίες, που δεν θα ήταν επιζήμιες μόνο για την εθνική οικονομία, αλλά και για το ίδιο το τραπεζικό σύστημα. Προς το παρόν, πάντως, δεν υπάρχει από την πλευρά των τραπεζών ιδιαίτερος σχεδιασμός για τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ αναγνωρίζεται ότι ενώ λεφτά… θα υπάρχουν, δεν θα είναι εύκολο να βρεθούν αποδοτικές επενδύσεις.
