Παρά την ευφορία που έχει δημιουργήσει η εκδήλωση ενδιαφέροντος από τον αμερικανικό κολοσσό Chevron για έρευνες υδρογονανθράκων στη νότια Κρήτη, στην κυβέρνηση αναγνωρίζουν ότι τίποτα δεν έχει «κλειδώσει» μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαγωνιστικές διαδικασίες, ενώ παρακολουθούν με μεγάλη προσοχή τις πιθανές αντιδράσεις από την πλευρά της Τουρκίας.
Η Chevron μπορεί να έχει τις «ευλογίες» του Λευκού Οίκου για νέες έρευνες για φυσικό αέριο σε ελληνικές περιοχές στην ανατολική Μεσόγειο, κάτι που σημαίνει ότι εμμέσως αναγνωρίζονται από την Ουάσιγκτον τα δικαιώματα της Ελλάδας, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν οριστικά παρακαμφθεί οι τουρκικές διεκδικήσεις και αμφισβητήσεις.
Το κακό σενάριο για την Ελλάδα θα ήταν να κινηθεί το αμέσως επόμενο διάστημα η Άγκυρα για να ανεβάσει την ένταση, με διπλωματικές κινήσεις, αλλά και με πιθανές προκλητικές ενέργειες επί του πεδίου, ελπίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα «κρυώσει» το ενδιαφέρον της Chevron, ή και ότι θα αρθεί η υποστήριξη των σχεδίων της από τον πάντα απρόβλεπτο Ντόναλντ Τραμπ.
Σε αυτό το πλαίσιο, όπου κάθε ημέρα μετράει, όπως λένε οι γνώστες του θέματος, η πρώτη κίνηση που εξετάζεται από το υπουργείο Ενέργειας και το μέγαρο Μαξίμου είναι να επισπευσθούν δραστικά οι διαδικασίες για την παραχώρηση των θαλάσσιων οικοπέδων, για την οποία απαιτείται να προηγηθούν διαγωνισμοί: ένας για τη νότια Πελοπόννησο και ένας για τα δύο θαλάσσια οικόπεδα της νότιας Κρήτης, δηλαδή για τις τρεις περιοχές που έχουν συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της Chevron.
Αυτό που εξετάζονται σοβαρά είναι να γίνει άμεσα ένας διαγωνισμός και για τις τρεις περιοχές, όπου είναι βέβαιο ότι θα εκδηλώσει ενδιαφέρον η Chevron, χωρίς να αποκλείονται προσφορές και από άλλες πετρελαϊκές εταιρείες. Αν γίνουν γρήγορα οι αναθέσεις, θα ελαχιστοποιηθούν και τα περιθώρια αντιδράσεων από την Άγκυρα.
Ο αναβαθμισμένος Ερντογάν
Ενώ το ενδιαφέρον της Chevron είναι ισχυρό, στην κυβέρνηση δεν παραγνωρίζουν τον κίνδυνο από πιθανές τουρκικές αντιδράσεις, καθώς μάλιστα η ευρύτερη πολιτική και διπλωματική συγκυρία εκφράζονται φόβοι ότι μπορεί να κρύβει κινδύνους.
Η διεθνής θέση της Τουρκίας αυτή την περίοδο είναι πολλαπλά ενισχυμένη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ερντογάν φυλάκισε τον κύριο πολιτικό του αντίπαλο χωρίς την παραμικρή σοβαρή αντίδραση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που προσβλέπει σε συνεργασία με την Τουρκία για την περίοδο μετά τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία. Ο Λευκός Οίκος δεν έχει απευθύνει καν μια τυπική διπλωματική έκκληση για σεβασμό στις δημοκρατικές διαδικασίες, τις οποίες άλλωστε δεν σέβεται ιδιαίτερα ούτε ο ίδιος ο Τραμπ.
Με αυτούς τους συσχετισμούς είναι πολύ αμφίβολο αν θα υπάρξει ουσιαστική δυτική αντίδραση με παρέμβαση υπέρ της Ελλάδας σε περίπτωση αναζωπύρωσης των εντάσεων, εκτιμούν διπλωματικοί παρατηρητές.
Επιπλέον, ο ελληνοτουρκικός διάλογος για «ήρεμα νερά» βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο. Στην προηγούμενη φάση δεν βρέθηκε φόρμουλα για να αρχίζει μια συζήτηση για τις σημαντικές διαφορές των δύο χωρών (ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα), ενώ οι δύσκολες προεργασίες για την επόμενη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν έχουν παγώσει μέχρι νεωτέρας, μετά τη σύλληψη Ιμάμογλου.
Έτσι, εκτιμάται ότι θα γίνουν πολύ δύσκολοι οι διπλωματικοί χειρισμοί της Αθήνας, αν η Άγκυρα αποφασίσει να κλιμακώσει την ένταση διπλωματικά, ή επί του πεδίου.
Οι επόμενες κινήσεις της Άγκυρας
Η Άγκυρα προς το παρόν έχει αποφύγει να αντιδράσει επίσημα στις κινήσεις της Αθήνας, όμως έχει πολλές εναλλακτικές δυνατότητες αντίδρασης, εάν θέλει να υπονομεύσει την προσπάθεια για έναρξη ερευνών για υδρογονάνθρακες:
- Σε διπλωματικό επίπεδο, ο Ερντογάν θα μπορούσε να ζητήσει να περιληφθεί αυτό το θέμα στην ατζέντα της συνάντησης με τον Τραμπ, που βρίσκεται σε στάδιο προετοιμασίας, ζητώντας από τον Αμερικανό πρόεδρο να άρει την υποστήριξη στις πρωτοβουλίες της Chevron. Επίσης, θα μπορούσε να επαναφέρει τη συζήτηση με τη Συρία για οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, μια συζήτηση που μόνο προσωρινά έχει ανασταλεί.
- Επί του πεδίου, η Τουρκία έχει τα γνωστά από παρελθόν μέτρα αντίδρασης: κλιμάκωση με στρατιωτικά μέσα της έντασης με την Ελλάδα, ενδεχομένως και με επανάληψη της εντολής στην κρατική εταιρεία πετρελαίου για έρευνες υδρογονανθράκων σε περιοχές που θέλει να εγείρει αμφισβητήσεις.
Τροχιοδεικτικές βολές
Αν και η κυβέρνηση δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα, «τροχιοδεικτικές βολές» ήλθαν από τον φιλοκυβερνητικό Τύπο. Η κορυφαία αγγλόφωνη ενημερωτική ιστοσελίδα της Τουρκίας, turkiyetoday, υπενθύμισε σε άρθρο της ότι «αυτά τα μπλοκ (σ.σ.: στη νότια Κρήτη) βρίσκονται εντός της "υποτιθέμενης" αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της Ελλάδας, αλλά η θέση τους μπορεί να αποτελέσει σημείο διαμάχης με την Τουρκία, οδηγώντας σε ανησυχίες ότι οι έρευνες μπορεί να επιδεινώσουν τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο».
«Από τη σκοπιά της Τουρκίας», τονίζεται στο δημοσίευμα, «η εξερεύνηση των περιοχών αυτών από τη Chevron μπορεί να θεωρηθεί προσβολή των δικαιωμάτων της επί των επίμαχων υδάτων. Η Άγκυρα, η οποία έχει επίσης επιδιώξει έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει αντιταχθεί εδώ και καιρό στις αξιώσεις της Ελλάδας σε θαλάσσιες ζώνες, ιδιαίτερα σε περιοχές γύρω από την Κρήτη και άλλα κοντινά νησιά.
Η Άγκυρα υποστηρίζει ότι οι περιοχές αυτές "εμπίπτουν στη θαλάσσια δικαιοδοσία της Τουρκίας" και έχει υποστηρίξει ότι οι ελληνικές ερευνητικές δραστηριότητες αποτελούν παραβίαση του διεθνούς ναυτικού δικαίου, ιδιαίτερα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Ως εκ τούτου, η συμμετοχή μεγάλων ξένων εταιρειών όπως η Chevron σε αυτές τις αμφισβητούμενες περιοχές θα μπορούσε να εκληφθεί από την Τουρκία ως πρόκληση για την κυριαρχία και τα εδαφικά της δικαιώματα».
